ΜΠΑΓΚΛΑΝΤΕΣ! Ο «τραπεζίτης των φτωχών» στην ηγεσία της χώρας...

Μετά την πτώση της πρωθυπουργού Σεΐχ Χασίνα, ο 84χρονος κάτοχος του Νόμπελ Ειρήνης αναλαμβάνει τα ηνία μιας προσωρινής κυβέρνησης στο Μπαγκλ...

Μετά την πτώση της πρωθυπουργού Σεΐχ Χασίνα, ο 84χρονος κάτοχος του Νόμπελ Ειρήνης αναλαμβάνει τα ηνία μιας προσωρινής κυβέρνησης στο Μπαγκλαντές. Την ώρα που η χώρα δοκιμάζεται από πολιτικές αναταραχές και βία, ο Μοχάμεντ Γιούνους, ή αλλιώς ο «τραπεζίτης των φτωχών», γνωστός για τις καινοτομίες στο χώρο των πιστώσεων, ορίστηκε επί κεφαλής της μεταβατικής κυβέρνησης μετά την παραίτηση και φυγή της πρωθυπουργού Σεΐχ Χασίνα.
Οι διαδηλώσεις, οι οποίες έχουν προκαλέσει τον θάνατο τουλάχιστον 413 ανθρώπων από τις αρχές Ιουλίου, οδήγησαν τον πρόεδρο Μοχάμεντ Σαχαμπουντίν να διαλύσει το κοινοβούλιο, μετά από αίτημα του φοιτητικού κινήματος διαμαρτυρίας.
Μέχρι σήμερα, ο καθηγητής Μοχάμεντ Γιούνους, ιδρυτής της Grameen Bank διατηρούσε τις αποστάσεις του από την ενεργό πολιτική. Ωστόσο, οι δραματικές εξελίξεις των τελευταίων μηνών, με τις διαμαρτυρίες να έχουν προκαλέσει τον θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων, τον ώθησαν να αποδεχθεί την πρόσκληση του φοιτητικού κινήματος “Φοιτητές κατά των διακρίσεων”, που τον κάλεσε να ηγηθεί μιας μεταβατικής κυβέρνησης.
“Όταν επικοινώνησαν μαζί μου οι φοιτητές, αρχικά αρνήθηκα. Αλλά η επιμονή τους με έπεισε”, δήλωσε ο οικονομολόγος σε πηγή που επικαλείται η βρετανική εφημερίδα The Daily Star. «Αν οι φοιτητές μπορούν να θυσιάσουν τόσα πολλά, αν ο λαός της χώρας μπορεί να θυσιάσει τόσα πολλά, τότε έχω κι εγώ ευθύνη», δήλωσε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για «ελεύθερες εκλογές».

Μπανγκλαντεσιανοί συγκεντρώνονται στη Ντάκα, Μπανγκλαντές, 05 Αυγούστου 2024. Σε διάγγελμά του προς το έθνος, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού στρατηγός Waker-Uz-Zaman ανακοίνωσε ότι η πρωθυπουργός Sheikh Hasina παραιτήθηκε μετά από εβδομάδες αναταραχών και ότι θα σχηματιστεί προσωρινή κυβέρνηση για τη διακυβέρνηση της χώρας. PA/MONIRUL ALAM

Από το Νόμπελ Ειρήνης στον στίβο της πολιτικής
Γεννημένος στις 28 Ιουνίου 1940 στο Τσιταγκόνγκ, στο νοτιοανατολικό Μπαγκλαντές, που τότε βρισκόταν υπό βρετανική διοίκηση, ο Μοχάμεντ Γιούνους, γιος ενός εύπορου κοσμηματοπώλη είχε τη δυνατότητα να ολοκληρώσει τις σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Ντάκα. Μια υποτροφία Fulbright του επέτρεψε να πραγματοποιήσει διδακτορικό στα οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Vanderbilt του Τενεσί. Επιστρέφοντας στο Μπαγκλαντές, διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Chittagong.
Λίγο μετά την επιστροφή του από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1976, όταν το Μπαγκλαντές βρισκόταν εν μέσω μιας τεράστιας οικονομικής κρίσης, ο Μοχάμεντ Γιούνους επισκέφθηκε το εγκαταλελειμμένο χωριό Τζόμπρα. Εκεί συνάντησε 42 υφαντές μπαμπού που αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης, καθώς δεν μπορούσαν να καλύψουν το κόστος των πρώτων υλών για την 12ωρη εργασία τους, η οποία αμειβόταν μόλις με 10 σεντ. Για να τους βοηθήσει να “απελευθερωθούν από τη σκλαβιά τους”, ο Γιούνους τούς δάνεισε 27 δολάρια, με την εμπιστοσύνη ότι θα τα επέστρεφαν “όταν θα ήταν σε θέση”.

PA/MONIRUL ALAM

Το 1983 με την ίδρυση της Grameen Bank ή αλλιώς της «τράπεζας του χωριού», η ιδέα του να δανείζει μικρά χρηματικά ποσά χωρίς εγγυήσεις για να βοηθήσει τους φτωχότερους ανθρώπους να ξεφύγουν από τη φτώχεια πήρε σάρκα και οστά, φέρνοντας την επανάσταση στην πρόσβαση των φτωχότερων ανθρώπων σε πιστώσεις. Σήμερα, η Grameen Bank είναι παρούσα στο 94% των χωριών του Μπαγκλαντές, παρέχοντας υπηρεσίες σε σχεδόν 45 εκατομμύρια ανθρώπους.
Προωθώντας ένα μοντέλο μικροπιστώσεων, ο Μοχάμεντ Γιούνους έβγαλε εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια, συχνά χωρίς καμία εγγύηση αποπληρωμής εκτός από την εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη των δανειοληπτών. Το μοντέλο αυτό έχει αποτελέσει παράδειγμα σε περισσότερες από πενήντα χώρες.
Το 2006, ο Μοχάμεντ Γιούνους έλαβε το Νόμπελ Ειρήνης. Όπως αναφέρειη Liberation «Δεν μπορεί να επιτευχθεί διαρκής ειρήνη αν οι φτωχότεροι του πλανήτη δεν έχουν τα μέσα για να ξεφύγουν από τη φτώχεια», εξήγησε τότε η επιτροπή Νόμπελ. Εκτός από το Νόμπελ Ειρήνης, ο Μοχάμεντ Γιούνους έχει λάβει σειρά σημαντικών βραβείων, μεταξύ των οποίων το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας το 2009 και το Μετάλλιο Τιμής του Κογκρέσου των ΗΠΑ το 2010.
Ο Μοχάμεντ Γιούνους έφερε επίσης επανάσταση στον ρόλο των γυναικών στην οικονομία. Πριν από την Grameen Bank, οι γυναίκες κατείχαν λιγότερο από το 1% των τραπεζικών δανείων στο Μπαγκλαντές. Μέχρι τον Απρίλιο του 2024, η Grameen Bank είχε σχεδόν 10,56 εκατομμύρια μέλη-δανειολήπτες, το 97% των οποίων είναι πλέον γυναίκες, σύμφωνα με το Centre for Development Policy and Practice.

PA/MONIRUL ALAM

Το κόμμα της Δύναμης των Πολιτών
Αν και είχε αποπειραθεί να εισέλθει στην πολιτική σκηνή το 2007, με την ίδρυση του κόμματος Nagorik Shakti (Δύναμη των Πολιτών), ο Γιούνους απέφυγε να συνεχίσει αυτή την πορεία λόγω των αντιδράσεων που προκάλεσε η απόφασή του στην τότε πρωθυπουργό Σεΐχ Χασίνα. Η Χασίνα, που είδε την κίνηση αυτή ως απειλή, τον απομάκρυνε από την ηγεσία της Grameen Bank το 2011, ισχυριζόμενη ότι στα 73 του είχε περάσει τη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης, κάτι που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην κοινή γνώμη και στη διεθνή κοινότητα. Χιλιάδες Μπαγλαντεσιανοί, τότε σχημάτισαν ανθρώπινη αλυσίδα διαμαρτυρόμενοι για την αποπομπή του.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, από τότε που το κεντροαριστερό κόμμα Awami League ανέβηκε στην εξουσία το 2008, έχουν κινηθεί περισσότερες από 150 υποθέσεις εναντίον του Γιούνους. Η οργάνωση θεωρεί ότι αυτές οι νομικές κατηγορίες αποτελούν “μια μορφή πολιτικής ανταπόδοσης για το έργο του και τις διαφορετικές απόψεις του”.
Όπως αναφέρει σχετικό άρθρο της Liberation, τον Ιανουάριο, καταδικάστηκε σε έξι μήνες φυλάκιση για παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας. Τον Ιούνιο, κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση 252,2 εκατομμυρίων τάκα (περίπου 2 εκατομμύρια δολάρια) από το ταμείο πρόνοιας των εργαζομένων μιας εταιρείας τηλεπικοινωνιών που ίδρυσε για να φέρει την τεχνολογία της πληροφορικής στις αγροτικές περιοχές του Μπαγκλαντές.
Τον Αύγουστο του 2013, περισσότεροι από 170 παγκόσμιοι ηγέτες και νομπελίστες απέστειλαν ανοιχτή επιστολή στην πρωθυπουργό Σεΐχ Χασίνα, καλώντας την να τερματίσει τις νομικές διαδικασίες κατά του Μοχάμεντ Γιούνους.

Η πρωθυπουργός του Μπανγκλαντές Σεΐχ Χασίνα σε συνάντηση με ξένους παρατηρητές και δημοσιογράφους στη Ντάκα, Μπανγκλαντές, 08 Ιανουαρίου 2024 (επανέκδοση 05 Αυγούστου 2024). EPA/MONIRUL ALAM

Διεθνής στήριξη και προοπτικές
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στο Μπαγκλαντές, με πολλούς ηγέτες να χαιρετίζουν την ανάληψη της ηγεσίας από τον Γιούνους, ελπίζοντας ότι η παρουσία του θα φέρει σταθερότητα και διαφάνεια στην πολιτική ζωή της χώρας
Η πρόκληση που ο νομπελίστας «τραπεζίτης των φτωχών» αναλαμβάνει είναι τεράστια, αλλά και η ευκαιρία να αλλάξει την πορεία της χώρας του είναι εξίσου σημαντική.
Ο χρόνος θα δείξει αν ο Μοχάμεντ Γιούνους θα καταφέρει να οδηγήσει το Μπαγκλαντές σε μια νέα εποχή δημοκρατίας και ευημερίας.
Παρόλο που ο Γιούνους έχει μεγάλη στήριξη από τον λαό και τα κινήματα, τΤο Μπαγκλαντές βρίσκεται σε πολιτική και οικονομική κρίση. Η ικανότητα του Γιούνους να διαχειριστεί τις άμεσες ανάγκες της χώρας, όπως η αποκατάσταση της τάξης, η προετοιμασία για δίκαιες εκλογές και η ενίσχυση της οικονομίας, θα κρίνουν το μέλλον του.