Το Κοσσυφοπέδιο, η Ντόρα, η Ευρώπη και οι αντιδράσεις...

Βασιλική Σιούτη Τι σημαίνει η απόφαση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Κοσσυφοπέδιο; Τι εισηγήθηκε η Ντόρα ...

Βασιλική Σιούτη
Τι σημαίνει η απόφαση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Κοσσυφοπέδιο; Τι εισηγήθηκε η Ντόρα Μπακογιάννη, γιατί την επαίνεσε ο Αλέξης Τσίπρας και ποιες αντιδράσεις υπάρχουν.

Η ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ του Συμβουλίου της Ευρώπης ψήφισε προχθές υπέρ της ένταξης του Κοσόβου, αλλά η απουσία ενημέρωσης των Ελλήνων βουλευτών για την ψήφο τους και την αιτιολόγησή της, έγινε η αιτία για να κυκλοφορήσουν διάφορα σενάρια, που δεν ανταποκρίνονται απαραιτήτως όλα στην πραγματικότητα.

Ενώ υπάρχει έντονη κινητικότητα ξανά γύρω από το άλυτο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου τα τελευταία χρόνια, με μεγάλο ελληνικό ενδιαφέρον, η πληροφόρηση για την κατάσταση και τις διπλωματικές ενέργειες είναι ελάχιστη στη χώρα μας.

Η έκθεση για την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου, της οποίας εισηγήτρια ήταν η Ντόρα Μπακογιάννη, εγκρίθηκε με 131 ψήφους υπέρ, 29 κατά και 11 αποχές. Από τους Ελληνες βουλευτές, υπέρ ψήφισαν η Ντόρα Μπακογιάννη, η Άννα Ευθυμίου, ο Γεώργιος Σταμάτης και ο Ευριπίδης Στυλιανίδης από τη Νέα Δημοκρατία και κατά από τους Ελληνες ψήφισε μόνο η Νίνα Κασιμάτη από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο Αλέξης Τσίπρας, που έχει εκλεγεί πρόεδρος της Επιτροπής του Συμβουλίου για τα Δυτικά Βαλκάνια και ο Γιώργος Παπανδρέου απείχαν.

Η Ντόρα Μπακογιάννη και ο Άλμπιν Κούρτι. Φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η Ένωση των Σερβικών Δήμων του Κοσσυφοπεδίου αρχικά ήταν μέσα στη Συμφωνία των Βρυξελλών του 2013 που είχαν υπογράψει από τότε οι κυβερνήσεις της Σερβίας και του Κοσόβου. Η συμφωνία αυτή όμως, δεν τηρήθηκε ποτέ, γιατί η Πρίστινα δεν το επέτρεψε κι έκτοτε παραμένει διαρκές αίτημα των Σέρβων.

Η έκθεση για την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου, εισηγήτρια της οποίας ήταν η Ντόρα Μπακογιάννη, ανέφερε ότι έχει εκπληρώσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις και διαπίστωνε ότι «το Σύνταγμά του είναι πολύ προοδευτικό», ευθυγραμμισμένο με διάφορες διεθνείς συμβάσεις και χάρτες ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Υποστήριξε επίσης ότι «η ιδιότητα μέλους του Κοσσυφοπεδίου θα διασφάλιζε την πρόσβαση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για όλους όσοι βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία του Κοσόβου» και αυτό ήταν μάλλον το πιο ισχυρό επιχείρημα.

Στην απόφαση για την ένταξη παρουσιάζεται ως «ιστορική εξέλιξη» η πρόσφατη ανακοίνωση της κυβέρνησης Κούρτι ότι θα επιστρέψει τα 240 στρέμματα γης στο σερβικό μοναστήρι του Ντέτσανι στο Κοσσυφοπέδιο, και αυτή είναι η μοναδική προϋπόθεση που αποδέχθηκε από τις τρεις που υπήρχαν αρχικά για να ενταχθεί στο Συμβούλιο της Ευρώπης.

Η προϋπόθεση που είχε συμφωνηθεί αλλά έμεινε εκτός, προκαλώντας την οργή των Σέρβων διπλωματών, ήταν δημιουργία της Ένωσης Σερβικών Κοινοτήτων του Κοσσυφοπεδίου, η οποία μετατράπηκε σε «δέσμευση μετά την ένταξη».

Η ψηφοφορία της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης ωστόσο, δεν είναι δεσμευτική. Η τελική απόφαση για την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου θα ληφθεί από το Συμβούλιο των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, το επόμενο διάστημα. Φανερώνει ωστόσο τους πολιτικούς συσχετισμούς και το κλίμα που έχει δημιουργηθεί, οπότε προϊδεάζει.

Οι αντιδράσεις
Η απόφαση για ένταξη του Κοσσυφοπεδίου που παρέβλεπε δύο από τους τρεις όρους που είχαν συμφωνηθεί, προκάλεσε την αντίδραση της Σερβίας η οποία δεν είχε ενημερωθεί εγκαίρως για την παράβλεψη των συμφωνηθέντων. Την πληροφορήθηκε όταν δημοσιοποιήθηκε η εισήγηση της Ντόρας Μπακογιάννη, η οποία μίλησε και για την τεράστια πίεση που υπήρξε για να προχωρήσει το θέμα.

«Για πρώτη φορά στην ιστορία, προτείνεται η ένταξη στο Συμβούλιο της Ευρώπης σε κάτι που δεν είναι κράτος και δεν πληροί τις βασικές προϋποθέσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών» δήλωσε απογοητευμένος ο Σέρβος υπουργός Εξωτερικών. Αντίθετα, είπε, το Κοσσυφοπέδιο «εδώ και 11 χρόνια αρνείται να σχηματίσει την Ένωση Σερβικών Δήμων», που είναι διεθνής του υποχρέωση του και «εφαρμόζει πολιτική τρόμου κατά του σερβικού λαού και εθνοκάθαρσης».

Ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, είχε κατηγορήσει πριν από λίγο καιρό, προσωπικά την Ντόρα Μπακογιάννη, λέγοντας ότι ξέρει «πολύ καλά ποιος έδωσε την εντολή να εγκαταλείψει τις πολιτικές αρχές που είχε και να συμπεριφερθεί έτσι». Ο Βούτσιτς είπε επίσης ότι από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο Κούρτι «υπήρξαν 494 επιθέσεις με εθνικιστικά κίνητρα κατά των Σέρβων και της σερβικής Εκκλησίας την εξουσία το 2021, ενώ τα προηγούμενα 9 χρόνια υπήρξαν μόνο 170 επιθέσεις».

Τι λέει η Ντόρα
Οταν έγινε γνωστή η θετική εισήγηση της Ντόρας Μπακογιάννη για την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, πριν από λίγες μέρες, ο πρόεδρος της Σερβίας, την είχε κατηγορήσει επίσης ότι άλλαξε τους όρους στην έκθεσή της, παρακάμπτοντας την δέσμευση που υπήρχε να γίνει πρώτα η Ένωση των Σερβικών Δήμων.«Ξαφνικά μετάνιωσε, ενώ ήταν πολύ σταθερή και δυνατή. Θυμήθηκε ότι η Ένωση Σερβικών Δήμων δεν είναι σημαντικό. Και μετά θυμήθηκε ότι ούτε η απαλλοτρίωση είναι σημαντική».

Η Ένωση των Σερβικών Δήμων του Κοσσυφοπεδίου αρχικά ήταν μέσα στη Συμφωνία των Βρυξελλών του 2013 που είχαν υπογράψει από τότε οι κυβερνήσεις της Σερβίας και του Κοσόβου. Η συμφωνία αυτή όμως, δεν τηρήθηκε ποτέ, γιατί η Πρίστινα δεν το επέτρεψε κι έκτοτε παραμένει διαρκές αίτημα των Σέρβων. Πρόσφατα ο Κοσοβάρος Αλμπιν Κούρτι ανακοίνωσε ότι θα την επιτρέψει μόλις γίνουν δεκτοί ως μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Οι Σέρβοι όμως δεν τον πιστεύουν: «Λένε ψέματα για χιλιοστή φορά. Και η ουσία είναι ότι όσοι το εγκρίνουν, ξέρουν ότι λένε ψέματα» είπε πρόσφατα ο Βούτσιτς.

Η Ντόρα Μπακογιάννη απάντησε έμμεσα λέγοντας ότι οι χώρες που την επέκριναν ήταν κυρίως χώρες που δεν αναγνωρίζουν το Κόσοβο και επισήμανε ότι η έκθεση δεν θίγει το ζήτημα της αναγνώρισης του Κοσσυφοπεδίου, καθώς αυτό το θέμα είναι στην αρμοδιότητα των κρατών. Υποστήριξε επίσης ότι οι χώρες που την επικρίνουν, αντιτίθενται στην ίδια την ιδέα του κράτους του Κοσσυφοπεδίου.

 
Η διερευνητική αποστολή
Τον περασμένο Νοέμβριο η Ντόρα Μπακογιάννη είχε πραγματοποιήσει τριήμερη διερευνητική αποστολή στο Κοσσυφοπέδιο με την ιδιότητα της εισηγήτριας της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η πολιτική ηγεσία των Αλβανών Κοσοβάρων την είχε διαβεβαιώσει τότε ότι «το Κόσοβο έχει δεσμευτεί να εκπληρώσει όλες τις προϋποθέσεις για την ένταξη στο Συμβουλίου της Ευρώπης».

Ο πρωθυπουργός Αλμπιν Κούρτι, της είχε πει ότι η ένταξη του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης αποτελεί βασική προτεραιότητα της κυβέρνησής του και πίστευε ότι βρισκόταν σε καλό δρόμο.

Η Ντόρα Μπακογιάννη είχε συναντηθεί τότε και με εκπροσώπους του σερβικού κόμματος του Κοσσυφοπεδίου «Σερβική Λίστα». Σύμφωνα με πληροφορίες που είχε μεταδώσει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, εκείνοι της είχαν πει ότι «οι Σέρβοι του Κοσόβου βρίσκονται στη χειρότερη θέση από το 1999 εξαιτίας των αντισερβικών ενεργειών του ‘Αλμπιν Κούρτι» και ότι «τα ανθρώπινα δικαιώματα του σερβικού λαού απειλούνται λόγω της θεσμικής καταστολής που υφίστανται για περισσότερα από δύο χρόνια». Κατήγγειλαν επίσης καθημερινές επιθέσεις κατά των Σέρβων κατοίκων και κατά της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, την κατάσχεση των περιουσιών τους, ξυλοδαρμούς και κακομεταχείριση.

 H θέση των Κύπριων βουλευτών ήταν αρνητική προχθές και καταψήφισαν την ένταξή του Κοσσυφοπεδίου: «Στην έκθεση υπήρξε σαφής αναφορά για τις υποχρεώσεις που έπρεπε να εκπληρώσει το Κόσσοβο, τις οποίες δεν εκπλήρωσε» είπε η Κύπρια βουλευτής Χριστιάνα Ερωτοκρίτου.

Η βουλευτής της ΝΔ είχε επισκεφτεί και την ιστορική Σερβική Μονή του Ντέτσανι στο Κοσσυφοπέδιο, η οποία είναι υπό την προστασία της UNESCO ως ένα από τα σημαντικότερα σερβικά μεσαιωνικά μνημεία. Εκεί ενημερώθηκε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο Κόσοβο η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία και ο σερβικός πληθυσμός από τον ηγούμενο της Μονής, τον πατέρα Σάββα, μία ιδιαίτερη προσωπικότητα που συμβάλλει σημαντικά στην προσπάθεια ειρηνικής συμβίωσης ενάντια στους εθνικισμούς. Πρόκειται για έναν μετριοπαθή ιερέα-ακτιβιστή, υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που αγωνίζεται για την ειρήνη και αποτελεί αξιόπιστο συνομιλητή των δυτικών.

 
Η στάση του Τσίπρα
Ο Αλέξης Τσίπρας γράφτηκε ότι απείχε από την ψηφοφορία (κάποιοι ανέφεραν ότι ψήφισε παρών) αλλά πριν από λίγες μέρες είχε καλωσορίσει την έκθεση Μπακογιάννη, επιδοκιμάζοντας την. Ανέφερε ότι χάρη και στις δικές της προσπάθειές, το Κόσοβο αναγνώρισε την ιδιοκτησία του Μοναστηριού του Ντέτσανι, αλλά είχε παραδεχθεί ότι «αυτό δεν μπορεί να είναι αρκετό και ότι απαιτούνταν κι άλλες ενέργειες από την Πρίστινα, ειδικά όσον αφορά στην καθιέρωση της Ένωσης Σερβικών Δήμων και τον νόμο για την απαλλοτρίωση μειονοτικών ιδιοκτησιών.

Προχθές, μιλώντας ξανά στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Έκθεση Μπακογιάννη, ο Αλέξης Τσίπρας είπε ότι «δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις για την ειρήνη. Όλες οι αποφάσεις που μας πάνε μπροστά, είναι δύσκολες και έχουν πολιτικό κόστος. Η καταπολέμηση του εθνικισμού έχει κόστος. Η αντιμετώπιση της ακινησίας, έχει κόστος. Αλλά αξίζει τον κόπο» .

Ανέφερε επίσης ότι συμφωνεί «που σήμερα η ένταξη του Κοσόβου βρίσκεται στο τραπέζι και αυτό έχει δημιουργήσει μια νέα δυναμική» και που το Κόσοβο αποφάσισε να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου για το Μοναστήρι Ντέτσανι. «Θέλω όμως να είμαι σαφής ότι αυτό δεν μπορεί να είναι αρκετό για να στηριχθεί η ένταξή του στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Ήδη από την υποβολή του αιτήματος για ένταξη πριν δύο χρόνια, έχουμε δει πολύ σοβαρή ένταση επί του πεδίου» είπε ο πρώην πρωθυπουργός.

 Άνθρωποι περπατούν έξω από ένα κατάστημα που πουλά παιχνίδια στον αλβανικό τομέα της πόλης Mitrovica στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο... GETTY

Η αναγνώριση του Κοσόβου και η Κύπρος
Το Κόσοβο ανακήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία του το 2008. Εκτοτε αρκετές χώρες το έχουν αναγνωρίσει και άλλες όχι. Η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο, όχι απαραιτήτως και αποκλειστικά λόγω της ιστορικής σχέσης με την Σερβία, από τους Βαλκανικούς πολέμους μέχρι και τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά λόγω και των δικών της εθνικών συμφερόντων. Η Τουρκία για παράδειγμα, ζητά διαρκώς να αποκτήσει και το ψευδοκράτος των Κατεχόμενων, το ίδιο καθεστώς με το Κοσσυφοπέδιο. «Η ψήφιση για την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης δεν σημαίνει αναγνώριση, αλλά προετοιμάζει το έδαφος για αυτό» αναφέρει διπλωματική πηγή.

Για αυτό η θέση των Κύπριων βουλευτών ήταν αρνητική προχθές και καταψήφισαν την ένταξή του Κοσσυφοπεδίου. «Στην έκθεση υπήρξε σαφής αναφορά για τις υποχρεώσεις που έπρεπε να εκπληρώσει το Κόσσοβο, τις οποίες δεν εκπλήρωσε» είπε η Κύπρια βουλευτής Χριστιάνα Ερωτοκρίτου.

«Η χθεσινή απόφαση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ένταξη του Κοσόβου εγκυμονεί κινδύνους για να το Κυπριακό» έγραψε. «Γνωρίζουμε πολύ καλά το πώς η τουρκική πλευρά επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τέτοιους είδους ζητήματα για να προωθεί την αναγνώριση του παράνομου μορφώματος των κατεχομένων». Ανέφερε επίσης πως «η αποδοχή εδαφών που έχουν μονομερώς ανακηρύξει ανεξαρτησία και δεν έχουν γίνει δεκτά ή αναγνωρισμένα από τον ΟΗΕ, ως πλήρη μέλη αυτού του Οργανισμού, θα δημιουργήσει ένα επικίνδυνο προηγούμενο, ειδικά στο σημερινό εξαιρετικά ασταθές διεθνές περιβάλλον».

Αυτό που λέει η Ντόρα Μπακογιάννη πάντως, ότι προχθές δεν αποφάσισαν την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου είναι σωστό. Η εισήγηση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης δεν είναι δεσμευτική και αυτοί που θα αποφασίσουν είναι οι υπουργοί Εξωτερικών.