ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΛΑΤΣΗ! Πώς στήθηκε το colpo grosso με τα Ελληνικά Πετρέλαια...

Γιάννης Μπαζαίος Αξιοποιώντας δημιουργικά την επιλογή της Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. το 2003 ως προτιμητέου επενδυτή στον ...

Γιάννης Μπαζαίος
Αξιοποιώντας δημιουργικά την επιλογή της Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. το 2003 ως προτιμητέου επενδυτή στον κρατικό γίγαντα Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. και την απορρόφηση του διυλιστηρίου της ΠΕΤΡΟΛΑ στην Ελευσίνα, που ακολούθησε το 2011, ο Σπύρος Λάτσης μέσα σε αυτά τα 20 χρόνια αύξησε τη συμμετοχή του από το 16,654% στο 47,12%, κεφαλαιοποίησε διαχρονικά το «ευνοϊκό» πολιτικό περιβάλλον και αύριο αποκτά αδαπάνως διά της διασποράς των μετοχών τον... έλεγχο των διυλιστηρίων σε Ελευσίνα, Ασπρόπυργο και Θεσσαλονίκη, των θυγατρικών και του χαρτοφυλακίου δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.

«Πάρ’ τα όλα» έδειξε το σβουράκι στο άτυπο παιχνίδι της κυβέρνησης με τον ιδιώτη νυν μεγαλομέτοχο της HelleniQ Energy Holdings S.A., Σπύρο Λάτση, με το ερώτημα «ποιος και τί κέρδισε», να παραμένει.

Συστηματικά την τελευταία 4ετία η κυβέρνηση αποδυναμώνει κάθε δυνατότητα ρυθμιστικής παρέμβασης του Δημοσίου σε στρατηγικά ζητήματα, με την πώληση «ασημικών» σε επενδυτές (πολλοί εκ των οποίων με τα... λεφτά μας: βλ. π.χ. ενεργειακά υπερκέρδη, αισχροκέρδεια, ΔΕΗ, πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος, ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών), θυμίζοντας την περίοδο μετά το 1991 και τη δημιουργία «ολιγαρχών» στη διάλυση της ΕΣΣΔ.

Το «πάτημα» που αναζητούσε η κυβέρνηση βρέθηκε σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο των ΕΛ.ΠΕ., Ανδρέα Σιάμισιη (Απρίλιος 2021), στον νόμο 4706/2020 περί εταιρικής διακυβέρνησης - αργότερα η κυβέρνηση, διά των υπουργών Χρ. Σταϊκούρα και Κ. Σκρέκα, προσπάθησε να τα φορτώσει στον προηγούμενο ν. 4548/2018.

Το πραξικόπημα ξεκίνησε το Πάσχα του 2021, όταν οι 7 εκπρόσωποι του Δημοσίου στο Δ.Σ. των ΕΛ.ΠΕ. μεθόδευσαν αλλαγή στο Καταστατικό. Υποχωρώντας από την πλειοψηφία, το Δημόσιο έμεινε με 4 μέλη σε 11μελές Δ.Σ., αφήνοντας τη διοίκηση που αναφέρεται από το 2019 στον ιδιώτη μέτοχο να διαχειρίζεται μια ολιγοπωλιακή ενεργειακή επιχείρηση, με τρόπο που είχε ως αποτέλεσμα η μετοχή της να «κολλήσει» στην περιοχή των 6-7 ευρώ -χωρίς όμως να θεωρείται υποτιμημένη από τους αναλυτές (αν και είχε φτάσει κοντά στα 10 ευρώ το 2019)-, την ώρα που η μετοχή της Motor Oil με παραπλήσια μεγέθη και μερίδια αγοράς διαπραγματεύεται στα 25 ευρώ.

Καταστατική μειοψηφία
Ακολουθεί αύριο η μείωση του ποσοστού του Δημοσίου (μέσω ΤΑΙΠΕΔ) στο 31,2%, η οποία ισοδυναμεί με παραίτηση από σειρά στρατηγικών δικαιωμάτων καταστατικής μειοψηφίας, τα οποία είναι περιουσιακά στοιχεία με αποτίμηση που απεμπολούνται μέσα από την «ταχεία» διαδικασία επιταχυνόμενου βιβλίου προσφορών για μόλις 84,9 εκατ. ευρώ, αν και οι λόγοι που επέβαλλαν την αξιοποίηση των ΕΛ.ΠΕ. μέσω ΤΑΙΠΕΔ έχουν εκλείψει. Πρόκειται για κλασσική περίπτωση απεμπόλισης του δημοσίου συμφέροντος και αυτές τις ευθύνες επιχειρεί να καλύψει η παροχή ειδικής ασυλίας στο ΤΑΙΠΕΔ για τις αποφάσεις εκποίησης.

Πηγές του ΤΑΙΠΕΔ ισχυρίζονται ότι «η συνολική έμμεση συμμετοχή του Δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο της HelleniQ Energy Holdings S.A. (διά του ΤΑΙΠΕΔ και άλλων νομικών προσώπων/φορέων του Δημοσίου) εξακολουθεί να υπερβαίνει το ποσοστό καταστατικής μειοψηφίας και διατηρεί τα σχετικά δικαιώματα», αλλά δεν εξηγείται γιατί μέχρι τώρα οι όποιες άλλες συμμετοχές στη HelleniQ Energy δεν έχουν αθροιστεί μέχρι σήμερα υπέρ του Δημοσίου στις γενικές συνελεύσεις όπου ασκούνται τα δικαιώματα.

Αν σκάψουμε λίγο παρακάτω, βλέπουμε π.χ. στην Τράπεζα της Ελλάδος ότι το «Κοινό Κεφάλαιο ΝΠΔΔ και Ασφαλιστικών Φορέων»[1] επενδύει σε ομόλογα, έντοκα γραμμάτια «Buy Sell Back» και στο «Δικαίωμα μελλοντικής εκπλήρωσης συνδεδεμένο με το ΑΕΠ» και φέτος στο α' εξάμηνο είχε μέση απόδοση 2,7577% (το ΤΑΙΠΕΔ στη HelleniQ πιάνει ετήσιες αποδόσεις της τάξης του 8%).

Οσο για τις επενδύσεις των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ και ΙΕΣΠ) ύψους 315 εκατ. ευρώ σε μετοχές (β' τρίμηνο 2023), μόνο 77 εκατ. αφορούν ελληνικές μετοχές[2], ενώ η στρατηγική επενδύσεων, η επιλογή μετοχών, ο χρόνος διακράτησης κ.λπ. δεν συνδέονται με επιλογές του Δημοσίου, αλλά μόνο με τις ανάγκες απόδοσης υπέρ των ασφαλισμένων.

Ξεχνάμε κάτι;
Το ΤΑΙΠΕΔ δεν εξηγεί επίσης ποια ανάγκη επιβάλλει έκτακτη γενική συνέλευση στις 28/12 για να εγγραφεί η δυνατότητα διορισμού τριών εκπροσώπων, σε περίπτωση που το ποσοστό που κατέχει το Δημόσιο περιοριστεί μεταξύ 25% και 35%, αφού ισχυρίζεται ότι μπορεί ακόμη να διορίζει 4 εκπροσώπους.

Δώσε θάρρος...
Η επίκληση της αύξησης διασποράς των μετοχών δημιουργεί πρόσφορο έδαφος στον Σπύρο Λάτση... να «θωρακίσει» τη HelleniQ Energy από την παρέμβαση του ίδιου Δημοσίου που διέσωσε πριν από 20 χρόνια και έδωσε φτερά στην ΠΕΤΡΟΛΑ της Ελευσίνας (5,37 φορές μικρότερη από την Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.).

Σήμερα, προκειμένου για αποφάσεις που αφορούν μεταβολή της εθνικότητας της εταιρείας (ωραία πόλη η Γενεύη), επαύξηση υποχρεώσεων μετόχων, τακτική αύξηση κεφαλαίου, μείωση κεφαλαίου, διάθεση κερδών κ.λπ., μόνο όποιος κατέχει ποσοστό καταστατικής μειοψηφίας μπορεί να ελέγξει-αποτρέψει στρατηγικές αποφάσεις, τις οποίες σήμερα το Δημόσιο δείχνει να απεμπολεί χωρίς προφανές οικονομικό, δημοσιονομικό ή πολιτικό αντιστάθμισμα, αφήνοντας ελεύθερη τη φαντασία μας.

Η παραίτηση από τον στρατηγικό έλεγχο στερεί από το Δημόσιο τη δυνατότητα παρέμβασης σε κρίσιμους επιχειρησιακά και επιχειρηματικά τομείς, όπως π.χ. η ενεργειακή μετάβαση, η οποία γίνεται πλέον ιδιωτική υπόθεση και οι... άδειες έρευνας και εκμετάλλευσης αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου σε Ελλάδα, Αίγυπτο και Λιβύη, για τις οποίες η κυβέρνηση «πέταξε την μπάλα στην εξέδρα» από το καλοκαίρι 2019, με αποτέλεσμα σήμερα να τίθενται υπό αμφισβήτηση τα δικαιώματα του Δημοσίου στο χαρτοφυλάκιο των υδρογονανθράκων(!).

Ο όμιλος έχει επίσης έντονη δράση στις ΑΠΕ, κρίσιμο ρόλο στην εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και στην οικονομική διπλωματία, με ισχυρή παρουσία σε 6 γειτονικές χώρες (διυλιστήριο OKTA στη Βόρεια Μακεδονία, ΕΛ.ΠΕ. Ποσειδών Ν.Ε., Global Albania, Hellenic Petroleum Cyprus, EKO Serbia, Jugopetrol, EKO Bulgaria) και ρυθμιστικό ρόλο στην Ενέργεια (Ενεργειακή Θεσσαλονίκης, Ανανεώσιμες Πηγές, ELPEDISON, Ελληνικά Καύσιμα-BP, EKO).

Blitzkrieg και... αιρέσεις
Το αστραπιαίο placement που ολοκληρώθηκε το βράδυ της Παρασκευής 8 Δεκεμβρίου για τη «διεύρυνση της διασποράς των μετοχών» της HelleniQ Energy Holdings S.A., επισφράγισε το deal με τίμημα που πλησιάζει τα 84,9 εκατ. ευρώ για το Δημόσιο και ασφαλώς μεγαλύτερα δευτερογενή οφέλη για τον ιδιώτη κύριο μέτοχο και όποιους άλλους εμπλέκονται στους σχεδιασμούς.

Το ΤΑΙΠΕΔ και η Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. συμφώνησαν να πωλήσουν 33.619.870 κοινές μετοχές της HelleniQ Energy Holdings S.A., που αντιστοιχούν στο 11,0% του υφιστάμενου κοινού μετοχικού κεφαλαίου, στην τιμή των 7,00 ευρώ ανά μετοχή, μέσω διαδικασίας κατάρτισης επιταχυνόμενου βιβλίου προσφορών, για την οποία δεν απαιτούνταν δημοσίευση ενημερωτικού δελτίου.

Το ΤΑΙΠΕΔ θα διαθέσει 12.128.317 μετοχές και, μετά την ολοκλήρωση της συναλλαγής, θα κατέχει μερίδιο 31,2% και η POIH θα διαθέσει 20.491.553 μετοχές και θα κατέχει 40,4% του μετοχικού κεφαλαίου της HelleniQ.

Σημειώνεται ότι η HelleniQ δεν θα έχει έσοδα από τη συναλλαγή και ότι οι δύο πωλητές μέτοχοι συμφώνησαν να διακρατήσουν (lock up) τις υπόλοιπες μετοχές τους στην εταιρεία για περίοδο 6 μηνών από την ολοκλήρωση της συναλλαγής, με την επιφύλαξη ορισμένων ειδικών ρυθμίσεων (carve-outs) και εξαιρέσεων.

Η ολοκλήρωση της συναλλαγής αναμένεται στις 12 Δεκεμβρίου 2023, «εφόσον ικανοποιηθούν ή καταργηθούν ορισμένες συνήθεις αιρέσεις». Οι «αιρέσεις» στις οποίες αναφέρεται το ΤΑΙΠΕΔ έχουν ενδιαφέρον, καθώς το 2017 η Paneuropean, σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις, είχε συνολικές δανειακές υποχρεώσεις 637 εκατ. ευρώ, μέρος των οποίων ήταν δάνειο 167 εκατ. από την Credit Suisse με ενέχυρο σχεδόν το σύνολο των μετοχών της στα ΕΛ.ΠΕ., ενώ το υπόλοιπο, περίπου 470 εκατ. άνευ εξασφαλίσεων, οφειλόταν στη Rockefort Investments Corp., με έδρα Παναμά, πιθανότατα συμφερόντων του Ομίλου Λάτση. Σε αυτό το ενέχυρο είχε αποδοθεί, μεταξύ άλλων, η αποτυχία ολοκλήρωσης της προηγούμενης συμφωνίας πώλησης μετοχών το 2018.
[1] https://www.bankofgreece.gr/statistika/koino-kefalaio-npdd-kai-asfalistikwn-forewn
[2] https://www.bankofgreece.gr/enimerosi/grafeio-typoy/anazhthsh-enhmerwsewn/enhmerwseis?announcement=f71c1150-3490-4948-9712-f587ecb967ab

Πολιτικά ίχνη στα ενεργειακά της Ν.Α. Μεσογείου
Τέτοιες επιχειρηματικές κινήσεις σε στρατηγικά διυλιστήρια προϋποθέτουν τουλάχιστον πολιτική έγκριση -όπως κι αν αποτιμάται αυτό το πολιτικό ενδιαφέρον αφού σήμερα δεν υφίσταται δημοσιονομικό πρόβλημα- και, εάν συνδυαστούν με το διεθνές περιβάλλον, αποκτούν ιδιαίτερη αξία.

Εντός του 2023 ολοκληρώθηκε η εξαγορά του ρωσικών συμφερόντων (Lukoil) διυλιστηρίου ISAB στη Σικελία, κατά πληροφορίες με αντίτιμο μερικών δεκάδων εκατ. ευρώ. Είναι το τρίτο μεγαλύτερο διυλιστήριο στην Ευρώπη και κρίσιμο μέρος του συστήματος διύλισης της Ιταλίας, αντιπροσωπεύοντας το 30% της προμήθειας ντίζελ και το 20% της χωρητικότητας καυσίμων της γειτονικής χώρας.

Πλέον, στο μετοχικό κεφάλαιο του ISAB κυρίαρχο μερίδιο έχει η GOI Energy με βάση την Κύπρο -με κύριο μέτοχο κατά 76% το Argus New Energy Fund, πολλαπλώς συνδεδεμένο με την οικογένεια Steinmetz, με εταιρείες στην Κύπρο, με το διυλιστήριο Bazan στη Χάιφα του Ισραήλ και την... ανάπλαση στα Εξάρχεια.

Επιπλέον, η συμμετοχή στο ISAB προσώπου υψηλού πολιτικού ενδιαφέροντος από την Ελλάδα με μερίδιο 2% μέσω της Completicos Holdings, η άνευ ουσιαστικού ανταλλάγματος υποχώρηση του Δημοσίου στη HelleniQ Energy και η τάση παραχώρησης λειτουργιών και κερδοφόρων δραστηριοτήτων σε traders (π.χ. Trafigura), δημιουργούν κυρίαρχο άξονα κοινών συμφερόντων μεταξύ Ιταλίας (Σικελία) - Ελλάδας - Κύπρου και Ισραήλ στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο που επιτρέπει στις εμπλεκόμενες οικογένειες να «αλλάξουν πίστα» στα Ενεργειακά (και στον άλλο πατριάρχη να ξεκινήσει τα... κρητικά).

Διυλιστήριο Ελευσίνας

Το χρονικό καταστατικών και μετοχικών αλλαγών
● Από το 2001 με το άρθρο 21 του ν. 2941 (ΦΕΚ 201/Α/12.9.2001) είχε προβλεφθεί ότι το Καταστατικό της «Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.» με ορισμένες εξαιρέσεις τροποποιείται εφεξής με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης και ιδίως (άρθρο 8) «Σε οποιαδήποτε περίπτωση η συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου δεν μπορεί να είναι κατώτερη του 35% των μετά ψήφου μετοχών μετά την κάθε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου».

● Ασφαλώς ο σημερινός υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης γνωρίζει άριστα το θέμα, καθώς ως υφυπουργός Οικονομικών στις 30.5.2003 είχε υπογράψει εκπροσωπώντας το Δημόσιο την εμπιστευτική «σύμβαση αγοραπωλησίας μετοχών και συμφωνία μετόχων» μεταξύ των «Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.» και Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. (αρ. Εμπορικού Μητρώου 33149, στο Λουξεμβούργο). Με τη συμφωνία (βλ. και ΦΕΚ 10166 ΤΑΕ-ΕΠΕ/30.9.2003) το Δημόσιο κατέχοντας το 58,183% των μετοχών της «ΕΛ.ΠΕ. Α.Ε.» και η Paneuropean κατέχοντας άμεσα το 72,024% της «ΠΕΤΡΟΛΑ» (διυλιστήριο στην Ελευσίνα), συμφώνησαν το δικαίωμα του Δημοσίου να διορίζει επτά από τα 13 μέλη και το δικαίωμα της Paneuropean να διορίζει δύο μέλη. Τα ποσοστά των μετοχών μοιράστηκαν βάσει της σχέσης αξίας των ΕΛ.ΠΕ./ΠΕΤΡΟΛΑ στις 29/5/2003 (5,368154976869 προς 1) και με τίμημα 326,25 εκατ. ευρώ για 43,5 εκατ. μετοχές, δηλαδή 7,5 ευρώ ανά μετοχή (στη συμφωνία γίνεται λόγος και για ποσό αποζημίωσης 73,95 εκατ. ευρώ). Το ελάχιστο ποσοστό της Paneuropean και των συνδεδεμένων φυσικών και νομικών προσώπων ορίστηκε στο 16,654% των Δικαιωμάτων Ψήφου ΕΛΠΕ.

● Το 2008 το συνδυαστικό μερίδιο των POIH Holdings Ltd (Jersey, ανενεργή από το 2013), POIH Investments Ltd (Κύπρος) και της θυγατρικής Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. (Λουξεμβούργο) συνολικά 36,014%, ξεπέρασε το μερίδιο του Δημοσίου (27,46% +8,02% =35,477%), ενώ στις 17.12.2010 έφθασε το 40,98% και στις 20.7.2016 το 45,47%.

● Τον Ιούλιο 2011 ολοκληρώθηκε η συγχώνευση του κρατικού γίγαντα «Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.» (αρ.Μ.Α.Ε. 2443/06/Β/86/23) και της «Ελληνική Εταιρεία Πετρελαίων ΠΕΤΡΟΛΑ Α.Ε.» (αρ.Μ.Α.Ε. 160/01ΑΤ/Β/86/767), με απορρόφηση της δεύτερης από την πρώτη (ΑΔΑ: 4ΑΣΟΦ-ΩΑΩ).

●Το 2012 (ΦΕΚ 1363/Β/26.4.2012) μεταφέρθηκε στο ΤΑΙΠΕΔ η διαχείριση 108.430.304 μετοχών της ΕΛ.ΠΕ. Α.Ε., οι οποίες αντιστοιχούν σε ποσοστό 35,477% του μετοχικού κεφαλαίου, για να αναζητηθούν πρόσθετα έσοδα 500 εκατ. ευρώ.

● Στις 8 Νοεμβρίου 2012 (ΦΕΚ 220/Α) με την κύρωση Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (κυβέρνηση Σαμαρά), καταργείται ο περιορισμός του άρθρου 8 στο Καταστατικό, για το ελάχιστο ποσοστό του Δημοσίου στα ΕΛ.ΠΕ. και σε μια σειρά στρατηγικών δημόσιων επιχειρήσεων (ΔΕΗ, ΟΠΑΣ, ΟΔΙΕ, ΕΥΑΘ, ΕΥΔΑΠ, ΕΛΤΑ, λιμάνια κ.λπ.) και ανοίγει ο δρόμος για αποφάσεις με απλή απαρτία και πλειοψηφία.

● Το άρθρο 20 στο Καταστατικό που εγκρίθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2013 επαναλαμβάνει ότι από τα 13 μέλη στο Δ.Σ. των ΕΛ.ΠΕ., το Δημόσιο διορίζει επτά, δύο μέλη διορίζονται από την Paneuropean Oil and Industrial Holdings S.A. ή από τις συνδεδεμένες με αυτήν επιχειρήσεις, ενώ άλλα δύο μέλη-εκπρόσωποι εκλέγονται από τους εργαζομένους στην εταιρεία με άμεση και καθολική ψηφοφορία με απλή αναλογική.

● Τον Απρίλιο 2021 οι 7 εκπρόσωποι του Δημοσίου στο Δ.Σ. της ΕΛ.ΠΕ. ψήφισαν να αποφασίσει η γενική συνέλευση των μετόχων (με 50%+) το ποσοστό εκπροσώπησης του Δημοσίου, με επίκληση στον νόμο 4706/2020 περί εταιρικής διακυβέρνησης που ενσωμάτωνε ευρωπαϊκή οδηγία στο ελληνικό δίκαιο. Μετά τις ευρύτατες πολιτικές αντιδράσεις και μία αναβολή, το ΤΑΙΠΕΔ πρότεινε να διορίζονται 4 μέλη από το Δημόσιο για λογαριασμό του ΤΑΙΠΕΔ, ως κάτοχος του 35,48% των μετοχών της εταιρείας και για όσο χρονικό διάστημα το ποσοστό του Δημοσίου παραμένει τουλάχιστον 35%, ενώ τα υπόλοιπα 7 μέλη του Δ.Σ. να εκλέγονται από τη συνέλευση των μετόχων «χωρίς τη συμμετοχή του ΤΑΙΠΕΔ, εφόσον ασκήθηκε το δικαίωμα απευθείας διορισμού» των 4 μελών.

● Το τρέχον παιχνίδι ολοκληρώνεται στις 28 Δεκεμβρίου 2023, καθώς καλούνται οι μέτοχοι σε έκτακτη γενική συνέλευση, για να εγκριθεί τροποποίηση του άρθρου 20, με την οποία θα προβλέπεται η δυνατότητα του ελληνικού Δημοσίου να διορίζει τρία μέλη στο Δ.Σ. σε περίπτωση που το ποσοστό που κατέχει, άμεσα ή έμμεσα (μέσω ΤΑΙΠΕΔ), είναι μεταξύ 25% και 35%.