Η ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ του Κώστα Καρυωτάκη...

Δημήτρης Τριάντος Ο Κώστας Καρυωτάκης έφτασε στην Πρέβεζα στις 18 Ιουνίου 1928 με δυσμενή μετάθεση. Στα καθήκοντά του, στη Νομαρχία Πρεβέζης...

Δημήτρης Τριάντος
Ο Κώστας Καρυωτάκης έφτασε στην Πρέβεζα στις 18 Ιουνίου 1928 με δυσμενή μετάθεση. Στα καθήκοντά του, στη Νομαρχία Πρεβέζης, η διανομή αγροτεμαχίων προς τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Ήρθε σε ρήξη με τον τότε Νομάρχη που πιθανώς χρηματιζόταν με λίρες στην παροχή των αγροτεμαχίων. Το σπίτι που έμεινε τις τελευταίες μέρες της ζωής του στην οδό Δαρδανελίων, στο λεγόμενο Σεϊτάν Παζάρ διατηρείται ακόμα ανέπαφο, υπάρχει αναμνηστική πλάκα. Η σπιτονοικοκυρά του δηλώνει στον Φρέντυ Γερμανό «στο σπίτι δεν είχε καθόλου βιβλία, παρά μόνο χειρόγραφα, τα οποία μετά το θάνατό του δεν ήξερα ότι ήταν ποιήματα και τα πέταξα!".
Στις 21 Ιουλίου 1928, περί τις 2.30 μ.μ., πήγε στο παραλιακό καφενείο «Ο Ουράνιος Κήπος» και ήπιε μια βυσσινάδα. Ο καφεπώλης παραξενεύτηκε γιατί ο ποιητής τού άφησε στο τραπέζι 75 δραχμές πουρμπουάρ, ενώ η τιμή του αναψυκτικού ήταν 5 δρχ. Ζήτησε ένα τσιγάρο να καπνίσει και μια κόλλα χαρτί όπου έγραψε τις τελευταίες σημειώσεις του. Στις 4.30 μ.μ., περπάτησε από το καφενείο μια απόσταση 400 μέτρων, ξάπλωσε κάτω από έναν ευκάλυπτο και αυτοκτόνησε με μια σφαίρα στην καρδιά, μόλις 32 ετών, το πιστόλι εκτίθεται στο Μουσείο Μπενάκη μαζί με τις σφαίρες και τις σημειώσεις του (φωτο 3). Η χωροφυλακή τράβηξε φωτογραφία που τον δείχνει κουστουμαρισμένο με ψαθάκι και με το χέρι με το πιστόλι στο στήθος (φωτο 2). Στην τσέπη του κουστουμιού του βρέθηκε επιστολή
« Το μεγαλύτερο μου ἐλάττωμα στάθηκε ἡ ἀχαλίνωτη περιέργειά μου, ἡ νοσηρὴ φαντασία καὶ ἡ προσπάθειά μου νὰ πληροφορηθῶ γιὰ ὅλες τὶς συγκινήσεις, χωρὶς τὶς περισσότερες, νὰ μπορῶ νὰ τὶς αἰσθανθῶ…... Πληρώνω γιὰ ὅσους, καθὼς ἐγώ, δὲν ἔβλεπαν κανένα ἰδανικὸ στὴ ζωή τους, ἔμειναν πάντα ἕρμαια τῶν δισταγμῶν τους, ἢ ἐθεώρησαν τὴν ὕπαρξή τους παιχνίδι χωρὶς οὐσία. Σ' αὐτοὺς ἀπευθύνομαι…. Λυποῦμαι τοὺς δυστυχισμένους γονεῖς μου, λυποῦμαι τὰ ἀδέλφια μου. Ἀλλὰ φεύγω μὲ τὸ μέτωπο ψηλά…
[Υ.Γ.] Καὶ γιὰ ν' ἀλλάξουμε τόνο. Συμβουλεύω ὅσους ξέρουν κολύμπι νὰ μὴν ἐπιχειρήσουνε ποτὲ νὰ αὐτοκτονήσουν διὰ θαλάσσης. Ὅλη νύχτα ἀπόψε ἐπὶ δέκα ὧρες, ἐδερνόμουν μὲ τὰ κύματα. Ἤπια ἄφθονο νερό, ἀλλὰ κάθε τόσο, χωρὶς νὰ καταλάβω πῶς, τὸ στόμα μου ἀνέβαινε στὴν ἐπιφάνεια. Ὡρισμένως, κάποτε, ὅταν μοῦ δοθεῖ ἡ εὐκαιρία, θὰ γράψω τὶς ἐντυπώσεις ἑνὸς πνιγμένου». Κ.Γ.Κ.
Το δημοσίευμα της εφημερίδας κατηγορεί τους πολιτικούς του προϊσταμένους στην υπηρεσία για την αυτοκτονία του (φωτο 1). Λόγος που μπορεί να τον ώθησε στην αυτοκτονία είναι και η σύφιλη από την οποία έπασχε, ο αδελφός του θεωρούσε την ασθένεια προσβολή για την οικογένεια. Ο Καρυωτάκης, όπως και άλλοι νέοι της εποχής του σύχναζε σε «καφέ σαντάν» και σε οίκους ανοχής. «Οι νέοι πλησίαζαν ρομαντικά το μπορντέλο» μας πληροφορεί ο Ασημάκης Πανσέληνος και ο Τερζάκης σχολιάζει την ιδιαίτερη αίγλη που ασκούν οι πόρνες στους λογοτεχνικούς κύκλους: «ερωτεύονταν κοινές γυναίκες καθώς οι ήρωες του Ντοστογιέφσκι και του Αντρέγιεφ». Εκεί μολύνθηκε από την «ωχρά σπειροχαίτη» ( το όνομα του μικροβίου που προκαλεί τη σύφιλη) και που θα αποτελέσει και τίτλο ποιήματος του!
Ο Γ. Μακρίδης διατυπώνει την άποψη ότι "ο ποιητής αυτοκτόνησε φοβούμενος να νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική, όπως συνέβαινε με όλους τους συφιλιδικούς στο τελικό στάδιο της νόσου την περίοδο εκείνη", τονίζοντας ότι " δεν είναι δυνατόν ένας βαριά καταθλιπτικός ασθενής να αστειεύεται στο επιθανάτιο γράμμα του δίνοντας συμβουλές να μην αυτοκτονούν δια θαλάσσης".
Ο ρόλος που έπαιξε ο έρωτας στην αυτοκτονία του δεν αναφέρεται ούτε ως υπαινιγμός στο τελευταίο του σημείωμα, αλλά δεν πρέπει να αγνοηθεί. Η ωραία και χειραφετημένη Μαρία Πολυδούρη (φωτο 4) τον είχε ερωτευθεί και αυτός φάνηκε να ανταποκρίνεται. Του πρότεινε να παντρευτούν, μα εκείνος δε θέλησε. Της εξομολογείται το τρομερό μυστικό της αρρώστιας του και του απαντά:
Ω! αν ήξερες πόσο κακό μου κάνει να σκέπτομαι πως συ, το ευγενικό και εξιδανικευμένο πλάσμα με τη θεϊκή ψυχή να φέρεσαι έτσι με τις ελεεινές αυτές ακάθαρτες γυναίκες που σου χάλασαν την υγεία σου…πόσο κακό μου κάνει…!…
Μαρτυρία του φίλου του Χ. Σακελλαριάδη, αλλά και το ημερολόγιο της Πολυδούρη, δείχνουν πως δεν είχαν ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις, ενώ αυτός συνέχιζε τις επαφές με τις πόρνες.
Ο Καθηγητής Ψυχιατρικής Π. Χαρτοκόλλης παρατηρεί «ήταν περισσότερο η αδυναμία ν' αγαπήσει η αιτία που τον ώθησε στην αυτοκτονία, παρά η στέρηση της γυναικείας αγάπης…δεν μπορούσε να αγαπήσει τις γυναίκες που μπορούσαν να τον αγαπήσουν».
«Κάποτε είχαν δώσει ραντεβού στο ζαχαροπλαστείο Παλλάδιο, στην Πανεπιστημίου. Βραδάκι και το κέντρο ασφυχτικά γεμάτο. Η Μαρία κάθισε σε μια γωνιά, εντελώς αθέατη, στη στιγμή βλέπει τον Καρυωτάκη να μπαίνει και, χωρίς άλλη αναζήτηση μέσα στο πλήθος, να προχωρεί κατευθείαν προς το μέρος της. – Μα πώς με ξετρύπωσες τόσο εύκολα κι ήρθες με το κατευθείαν; ρώτησε με απορία. – Τα μάτια σου σα δυο αστέρια, φώτιζαν απ’ την πόρτα και μου ’δειξαν το δρόμο, της απάντησε.
Η Μαρία του γράφει:
"Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου
μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα
μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο
κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα
μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου
Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα!"