Η Σύνοδος Κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης...

Φίλιππος Αδαμίδης Οι Αφρικανοί ηγέτες συναντήθηκαν στην Αντίς Αμπέμπα στις 18-19 Φεβρουαρίου, στα πλαίσια της 36ης Συνόδου της Αφρικανικής Έ...

Φίλιππος Αδαμίδης

Οι Αφρικανοί ηγέτες συναντήθηκαν στην Αντίς Αμπέμπα στις 18-19 Φεβρουαρίου, στα πλαίσια της 36ης Συνόδου της Αφρικανικής Ένωσης, για να συζητήσουν τις πιο επείγουσες προκλήσεις της ηπείρου, εν μέσω ένοπλων συγκρούσεων και της επιδεινούμενης επισιτιστικής κρίσης.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Η αφρικανική ήπειρος πλήττεται από μια ξηρασία ρεκόρ στο Κέρας της Αφρικής, με τη Σομαλία να αντιμετωπίζει λιμό μετά από πέντε χαμένες περιόδους βροχών, με εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να υποφέρουν από καταστροφικές ελλείψεις τροφίμων. Κατά τη διάρκεια της μίνι συνόδου των ηγετών των επτά εθνών της EAC (Κοινότητα Ανατολικής Αφρικής), ζητήθηκε από όλες τις ένοπλες ομάδες να αποσυρθούν έως το τέλος του επόμενου μήνα από τις κατεχόμενες περιοχές στην ανατολική Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Η βία κάθε είδους συνεχίζεται στην περιοχή Σαχέλ και στο ανατολικό τμήμα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Η διήμερη συνάντηση της Αφρικανικής Ένωσης στην Αιθιοπία επιδίωξε να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα και να επιταχύνει ένα σύμφωνο ελεύθερου εμπορίου, που ξεκίνησε το 2020. Ένα άλλο σημαντικό θέμα που καλύφθηκε ήταν η επιδείνωση της πείνας σε αρκετές περιοχές, που προκλήθηκε από ένοπλες συγκρούσεις και ακραίες καιρικές συνθήκες, τις οποίες οι επιστήμονες έχουν συνδέσει με την κλιματική αλλαγή.

Η AfCFTA (Αφρικανική Ηπειρωτική Συνθήκη Ελεύθερου Εμπορίου) συγκεντρώνει 54 από τις 55 αφρικανικές χώρες, με την Ερυθραία να είναι η μόνη που απουσιάζει. Τα αφρικανικά κράτη επί του παρόντος, εμπορεύονται μόνο το 15% περίπου των αγαθών και των υπηρεσιών τους μεταξύ τους και η AfCFTA στοχεύει να αυξήσει αυτό το ποσοστό στο 60% έως το 2034, με την κατάργηση σχεδόν όλων των δασμών. Εγκρίθηκαν επίσης ορισμένα πρωτόκολλα με στόχο την επιτάχυνση της πλήρους εφαρμογής της νέας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών της Αφρικής, βάσει της οποίας ξεκίνησε επίσημα το εσωτερικό εμπόριο, από το 2021.

Στη σύνοδο κορυφής, υπήρξαν διαφωνίες σχετικά με τις μειώσεις των δασμών και το κλείσιμο των συνόρων, που προκλήθηκαν από την πανδημία COVID-19. Οι περισσότερες από τις επιμέρους εργασίες της συνόδου κορυφής, πραγματοποιήθηκαν κεκλεισμένων των θυρών στα κεντρικά γραφεία της Αφρικανικής Ένωσης, στην πρωτεύουσα της Αιθιοπίας.

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Ένας από τους κύριους στόχους της συνόδου ήταν η προσπάθεια επίτευξης εκεχειρίας στο Σαχέλ και στην ανατολική περιοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, όπου η ένοπλη ομάδα M23 κατέλαβε μεγάλες εκτάσεις εδάφους και πυροδότησε διπλωματική διαμάχη μεταξύ Κινσάσα και Ρουάντα, που κατηγορούνται ότι υποστηρίζουν τους αντάρτες.

Η Αφρικανική Ένωση ανέβαλε τα σχέδια για τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων ασφάλειας μέσω ενός ταμείου το 2020, αφού είχε λάβει λιγότερα από τα μισά από τα προγραμματισμένα κεφάλαια των 400 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες συναντήθηκε με αρκετούς Αφρικανούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Ρουάντα, Πολ Καγκάμε, για να συζητήσουν ιδιαίτερα την κρίση στο Κονγκό. Τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ότι 44 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν το 2022 σε σύγκριση με 38,3 εκατομμύρια ανθρώπους στο τέλος του 2021.

Στη σύνοδο κορυφής συζητήθηκε η κατάσταση ασφαλείας στο Μάλι, τη Μπουρκίνα Φάσο, τη Γουινέα και το Σουδάν, τα οποία υπέστησαν στρατιωτικά πραξικοπήματα το 2021 και το 2022.

Το μπλοκ ECOWAS (Περιφερειακή Οικονομική Κοινότητα Κρατών της Δυτικής Αφρικής) ισχυρίστηκε ότι διατήρησε τις κυρώσεις κατά των τριών χωρών του Σαχέλ. Οι ηγέτες της Δυτικής Αφρικής συναντήθηκαν στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης, για να επανεξετάσουν τα μέτρα και να συζητήσουν την πρόοδο στην αποκατάσταση της κρατικής κυριαρχίας στα τρία κράτη.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ
Η Αλγερία και η Νότια Αφρική κατάφεραν τελικά, να εμποδίσουν τη συμμετοχή του Ισραήλ στη Σύνοδο Κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης. Η εκπρόσωπος του Ισραήλ εκδιώχτηκε από την αίθουσα των συνεδριάσεων.

Εξαιτίας αυτού του πολύ σοβαρού περιστατικού, το ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών κατηγόρησε την Αλγερία και τη Νότια Αφρική ότι ενήργησαν από μίσος για το Ισραήλ.

Τον Ιούλιο του 2021, στο Ισραήλ χορηγήθηκε επίσημα μέλος παρατηρητής στην Αφρικανική Ένωση. Ο πρεσβευτής του Ισραήλ στην Αιθιοπία, Αλίλι Αντμάσου, επέδωσε τα διαπιστευτήριά του ως «παρατηρητής της Αφρικανικής Ένωσης» στα κεντρικά γραφεία του οργανισμού στην Αντίς Αμπέμπα. Αυτό επικρίθηκε από τις πρεσβείες της Ιορδανίας, του Κουβέιτ, του Κατάρ, της Παλαιστίνης και της Υεμένης.

Στις αρχές Αυγούστου 2021, η Αλγερία, η Τυνησία, η Αίγυπτος, η Λιβύη και η Μαυριτανία, καθώς και η Δημοκρατία των Κομορών, αντιτάχθηκαν επισήμως στην αποδοχή από τον Πρόεδρο της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης των διαπιστευτηρίων του Ισραήλ, ως μέλος παρατηρητή της Ένωσης.

Ως αποτέλεσμα, η Αφρικανική Ένωση αποφάσισε ομόφωνα πέρυσι να αναστείλει την απόφαση που χορηγεί στο Ισραήλ καθεστώς παρατηρητή στον οργανισμό και σχημάτισε μια επιτροπή 7 αρχηγών κρατών, συμπεριλαμβανομένου του Αλγερινού Προέδρου Αμπντελματζίντ Τεμπούν, για να μελετήσει το θέμα. Από τότε, η απόφαση δεν έχει αλλάξει.

ΟΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Η Αφρικανική Ένωση δημιουργήθηκε το 2002 και περιλαμβάνει και τις 55 αφρικανικές χώρες, με πληθυσμό 1,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Ενώ το μπλοκ έχει πιστωθεί ότι παίρνει θέση κατά των πραξικοπημάτων, έχει κατηγορηθεί εδώ και καιρό, ότι είναι αναποτελεσματικό.

Ο Πρόεδρος των Κομορών Αζαλί Ασσουμανί αναλαμβάνει την ετήσια εκ περιτροπής προεδρεία της Αφρικανικής Ένωσης από τον Σενεγαλέζο Μακί Σαλ. Το Μάλι, η Μπουρκίνα Φάσο και η Γουινέα, που κυβερνώνται από στρατιωτικές χούντες και για τις οποίες έχει ανασταλεί η ιδιότητα του μέλους από την Αφρικανική Ένωση, δεν παρέστησαν στη Σύνοδο Κορυφής. Ωστόσο, διπλωμάτες από τα τρία κράτη του Σαχέλ βρίσκονταν στην Αντίς Αμπέμπα πιέζοντας για επανεισδοχή, αλλά η Αφρικανική Ένωση διατήρησε την αναστολή τους, καθώς και αυτή του Σουδάν.

Η Αφρικανική Ένωση πρέπει να αναπτύξει νέες στρατηγικές για να αντιμετωπίσει την παρακμή της δημοκρατίας στην ήπειρο. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στα κράτη μέλη μετά από αντισυνταγματικές κυβερνητικές αλλαγές δεν φαίνεται να παράγουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Για το λόγο αυτό φαίνεται απαραίτητο να επανεξεταστεί το σύστημα αντίστασης στις αντισυνταγματικές αλλαγές και τα πραξικοπήματα, για να γίνει πιο αποτελεσματικό.

Οι Αφρικανοί ηγέτες αποφάσισαν ότι θα ζητήσουν μόνιμη έδρα για την ήπειρο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς και στην ομάδα των G20.