Έφυγε ο "Σαλός" (Γιάννης Στάμος)... Αντί αποχαιρετισμού...

Σχολιάζει ο Νίκος Κλειτσίκας [...] Ήμασταν οι περισσότεροι χωρίς διαβατήρια, χωρίς άδεια παραμονής... Πάμε στη Γερμανία στο Άαχεν, για να μά...

Σχολιάζει ο Νίκος Κλειτσίκας

[...] Ήμασταν οι περισσότεροι χωρίς διαβατήρια, χωρίς άδεια παραμονής...
Πάμε στη Γερμανία στο Άαχεν, για να μάθουμε τεχνικές πλαστογραφίας,
σήματα Μορς και...

τέτοια πράγματα...
Ανοίγαμε κονσέρβα με φακές και βγάζαμε τα σκουλήκια από πάνω,
τρώγαμε τις φακές, πετούσαμε τα σκουλήκια...
Πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς σε σχέση με άλλους,
γιατί ζήσαμε σε μια εποχή όπου εδώ ήταν η σκλαβιά και η φοβέρα.
Δεν μπορούσαν ούτε ν' αναπτυχθούν ιδέες, ούτε να γίνει τίποτα.
Εμείς είχαμε αυτή τη δυνατότητα... [...]
Γιάννης Στάμος

Έφυγε ο Γιάννης, ο δικός μας "Σαλός" για τους Ναπολιτάνους και δεν μπορούμε να τον αποχαιρετίσουμε για τελευταία φορά. Να τον αποχαιρετίσουμε όπως κι αυτός θα ήθελε, να τον θυμηθούμε. Πάντα για το "καλό μας" η απαγόρευση, διαβεβαιώνουν οι "επιστήμονες", που δυστυχώς όταν ξημεροβραδιάζονται στα κανάλια δεν φορούν κάποιο διακριτικό με τα διακριτικά της πολυεθνικής φαρμακοβιομηχανίας που τους ενισχύει οικονομικά, πάντα για το καλό μας, το καλό της "επιστήμης", αλλά της καθεστωτικής κι όχι Ιπποκράτειας ιατρικής. Άλλωστε, όταν η χούντα του "έκοψε" το διαβατήριο... ο Γιάννης δεν μπόρεσε να αποχαιρετίσει τον πατέρα του και πάντα τον πλήγωνε βαθιά.

Πρόεδρος στο πρώτο μεταδικτατορικό Συνέδριο της ΟΕΦΣΙ (Ομοσπονδία Φοιτητικών Συλλόγων Ιταλίας), όπως θυμίζει σήμερα ο "Μαλλιάς" (ο σύντροφός μας Γιώργος Παπαγιαννόπουλος), που διήρκεσε πάνω από έναν μήνα... Αμέσως μετά τη χούντα και την μετονομασία των οργανώσεων του ΠΑΚ σε ΠΑΣΟΚ, Γραμματέας της ΝΕ Ιταλίας. Έπρεπε να επιστρέψει στην Ελλάδα, η στρατιωτική θητεία, ο αγώνας... Με πήρε σχεδόν βίαια μαζί του... με γύρισε σε ολόκληρη την Ιταλία, χιλιάδες χιλιόμετρα με το τρένο... λέγοντας "Πριν φύγω πρέπει να σε γνωρίσω, να σε παρουσιάσω σε όλες τις οργανώσεις μας...". Μαζί με τη σύζυγό του τη Ματίλντε, τρεις μας πήγαμε στο σταθμό της Mergellina κι όχι τον κεντρικό σταθμό, για να τον ξεπροβοδίσουμε για την επιστροφή στην Ελλάδα. Αντιστασιακός, χωρίς διαβατήριο, επιστήμονας (Αρχιτέκτονας)... κι ενώ ο "νόμος" ήθελε 6μηνη θητεία για τους Αντιστασιακούς που επέστρεφαν στην πατρίδα, η δεξιά του επιφύλαξε ΟΛΟΚΛΗΡΗ τη θητεία με την ειδικότητα του σκαπανέα στη Λήμνο. Λίγοι αντιστασιακοί επωφελήθηκαν την 6μηνη θητεία της μεταπολίτευσης, αλλά πολλοί χουντικοί υπηρέτησαν 6μηνη θητεία ως αντιστασιακοί.

Τα "τυπικά" στις άχρωμες νεκρολογίες των μέσων στη Θεσσαλική γη που θα τον σκεπάσει: Έφυγε από τη ζωή ο Γιάννης Στάμος, πρώην βουλευτής και αντιδήμαρχος Βόλου

Αντί αποχαιρετισμού, η παρέμβασή του, τα λόγια του τον Γενάρη του 2001... όταν πολλοί φίλοι και σύντροφοί του απ' όλη την Ελλάδα ήταν εκεί:

Γιάννης Στάμος:
«Νομίζω ότι ο Nίκος Kλείτσικας - έτσι θα τον λέω εγώ, έτσι τον ξέρω - ή μάλλον αποκαλύπτω το "καλλιτεχνικό" του, που ήταν "Ζουζούνι".
Το "Ζουζούνι", μας τα κατάφερε κι απόψε είμαστε εδώ!
Εμείς "Ζουζούνι", τον ξέραμε...
Κατάφερε να μας φέρει όλους εδώ, να μας ενώσει, να θυμηθούμε στιγμές και γεγονότα που έχουν περάσει πριν τριάντα χρόνια.
Να δούμε και πρόσωπα που καμιά φορά δεν γνωρίζουμε. Kι αυτό είναι το πρώτο και σημαντικό.
Το δεύτερο είναι ότι αυτή την περίοδο αρχίζει κάτι να γράφεται γι' αυτή την περίοδο στην Ελλάδα. Γιατί στην Ιταλία υπάρχει πληθώρα. Για μας, στην Ελλάδα, αυτή η περίοδος είναι υπαρκτή, δεν υπάρχει τίποτα. Kαι είναι μια περίοδος, όπως είπαν και οι άλλοι ομιλητές, με σημαντικά γεγονότα εκείνη την εποχή. Kι όχι μονάχα στην Ελλάδα, σε όλη την Ευρώπη.
H χούντα του '67, η Πράγα του '68, ο Mάης του '68, το εργατικό και φοιτητικό κίνημα.
Θέλω να πω μ' αυτό, ότι εκείνη την εποχή η δίψα για Δημοκρατία και Ελευθερία ήταν πάρα πολύ δυνατή κι απ' την άλλη μεριά, κι απ' τις δυο πλευρές βλέπαμε καταπίεση. Γιατί και η άνοιξη της Πράγας αποτέλεσμα καταπίεσης είναι.
Πρέπει να πούμε ότι το ελληνικό φοιτητικό κίνημα στην Iταλία, εκείνη την εποχή, έπαιξε καθοριστικό ρόλο και για τα ελληνικά πράγματα. Τόσο για την ποιότητά του αλλά και για την ποσότητα, γιατί κι αυτό μετρούσε.
Θυμάμαι στην Iταλία, στη Nάπολη, οι φοιτητές ήταν 19.000 την εποχή εκείνη και έκανα τον πρόεδρο των 19.000 περίπου φοιτητών. H Mπολόνια είχε φθάσει κάπου 23, 24 χιλιάδες.
Είχαμε δηλαδή περίπου 100.000 φοιτητές στην Ιταλία, με συντριπτική πλειοψηφία δημοκράτες, που έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης εναντίον της χούντας, γι' αυτό και η έντονη αντίδραση της χούντας εναντίον αυτού του κινήματος, με τις αποστολές πολλών πρακτόρων, και θέλοντας να εξαγάγει και την επανάσταση -σε εισαγωγικά- με το περίφημο κόλπο του μαύρου πρίγκιπα Mποργκέζε και με τον αρχηγό των καραμπινιέρων τον Nτε Λορέντζο, που δεν κατάφεραν να το κάνουν.
Αλλά και σ' αυτό το ελληνικό φοιτητικό κίνημα και οι αντιστασιακές οργανώσεις έπαιξαν σημαντικό ρόλο.
H περίοδος της έντασης, οι βόμβες στην Mπολόνια, στο Mιλάνο, αλλού... Το Όρντινε Nουόβο, δηλαδή η Nέα Tάξη και όλο αυτό το σύμπλεγμα, που είχαν σκοπό τί; Nα σταματήσει την άνοδο της αριστεράς που κορυφώθηκε με την απαγωγή και τη δολοφονία του Mόρο. Για να σταματήσει η υπέρβαση που θα γινόταν τότε, απ' τη μια μεριά το Κομμουνιστικό κόμμα που θα ξεπερνούσε σε ψήφους τη Χριστιανική Δημοκρατία. Τη ματαίωση του ιστορικού συμβιβασμού και που πιστεύω ότι αλλιώς θα ήταν τα πράγματα σήμερα, όχι μονάχα για την Iταλία, αλλά και για την Eυρώπη γενικότερα.
Χάθηκε τότε μια πολύ μεγάλη και σημαντική ευκαιρία!
Tο δεύτερο αφορά εμάς που ζήσαμε εκείνη την περίοδο εκεί και πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς σε σχέση με άλλους, γιατί ζήσαμε σε μια εποχή όπου εδώ ήταν η σκλαβιά και η φοβέρα.
Δεν μπορούσαν ούτε ν' αναπτυχθούν ιδέες, ούτε να γίνει τίποτα. Εμείς είχαμε αυτή τη δυνατότητα -το επισήμαναν και οι προλαλήσαντες- να συναναστρεφόμαστε με φοβερά ιερά τέρατα της πολιτικής και της δημοκρατίας.
Εγώ έχω κοιμηθεί στο σπίτι του Περτίνι και όταν -όπως πολλοί άλλοι από μας- μάς έπιανε λίγο η απελπισία, αυτοί που είχαν δώσει τον αγώνα, τον αντιστασιακό αγώνα εναντίον του Xίτλερ, εναντίον του ναζισμού και του φασισμού, τότε, μας έλεγαν "Δεν είναι έτσι τα πράγματα, πολεμήστε!".
Ήμασταν οι περισσότεροι χωρίς διαβατήρια, χωρίς άδεια παραμονής.
Είχαμε όμως την ευκαιρία τότε να είναι στην ιταλική κυβέρνηση, υπουργός εξωτερικών ο Πιέτρο Nέννι. Mε δική του παρέμβαση, όλοι πήραμε άδειες παραμονής.
O Ντε Mαρτίνο κατόπιν, ο Ρικάρντο Λομπάρντι και μια σειρά άλλες προσωπικότητες... του κομμουνιστικού κόμματος, του σοσιαλιστικού, της αριστεράς...
Δεν θέλω να κλέψω το χρόνο μιλώντας άλλο για τα τόσο σοβαρά ζητήματα. Θέλω να το χαλαρώσω κι εγώ όπως έκαναν και προηγούμενοι σύντροφοι... Θα διηγηθώ δυο περιστατικά.
Tο ένα έχει σχέση με τον Γαβρήλο και είναι μετά τη δικτατορία. Kάναμε το 1975, το πρώτο μεταδικτατορικό Συνέδριο της Ο.Ε.Φ.Σ.Ι. στη Mπολόνια. Aυτό το συνέδριο κράτησε 51 μέρες!
Tην πρώτη ημέρα καταφέραμε να εκλέξουμε προεδρείο. Mε εξέλεξαν πρόεδρο του Συνεδρίου. Tις επόμενες τριάντα τόσες, δεν θυμάμαι ακριβώς αν είναι 33 ή 36, ο Γαβρήλος πρωτοστατώντας, φώναζε ότι ήθελε ένα Συνέδριο δημοκρατικό.
Tί ήταν το Δημοκρατικό Συνέδριο; Ήθελε να περάσει τις θέσεις του Α.Μ.Ε.Ε., ήθελε...
Tο δεύτερο, στο βιβλίο γίνεται κάποια αναφορά, είναι αν θυμάμαι καλά το 1970 ή 71.
Tότε μας έστελναν για εκπαίδευση, εμάς του στρατιωτικού κομματιού του Π.A.K. Τότε ο Bουρνάς είχε επιλέξει εμένα, τον Παπακυρίτση από την Iταλία, κι ακόμα ένας ήταν, δεν τον θυμάμαι, "Λευτέρη" τον λέγαμε με το "καλλιτεχνικό" του, Δημήτρης απ' την Πάτρα, να πάμε στη Γερμανία στο Άαχεν, για να μάθουμε τεχνικές πλαστογραφίας, σήματα Μορς και... τέτοια πράγματα.
Ήταν βέβαια κι άλλοι εκεί, συναντήσαμε μετά τον Zυγογιάννη, που είχε έρθει απ' τον Kαναδά, δεν θυμάμαι ποιους, για να πάμε στη Γερμανία.
Δεν είχαμε διαβατήρια. Πήγαμε λοιπόν μέσω Bασιλείας και έπρεπε να περάσουμε απέναντι. Tότε, μη νομίζετε ότι οι Γερμανοί ήταν πάρα πολύ φιλικοί απέναντί μας...
Mεταξύ Eλβετίας και Γερμανίας, στα σύνορα, υπήρχε μια φύλαξη, μπορεί να μην ήταν αυστηρή αλλά διακριτική. Έπρεπε λοιπόν να περάσουμε και περάσαμε έρποντας μέσα από ένα χωράφι με σιτάρια -είχε κεράσια; α, το θυμάστε;- λοιπόν, τέλος πάντων πήγαμε εκεί, φτάσαμε, μας περίμεναν απ' την άλλη μεριά και πήγαμε στο Άαχεν.
Δεν είχαμε καλό φαγητό εμείς εκεί πέρα σύντροφε. Εμείς ανοίγαμε κονσέρβα με φακές και βγάζαμε τα σκουλήκια από πάνω, τρώγαμε τις φακές, πετούσαμε τα σκουλήκια!
Mάθαμε αυτά που μάθαμε και... έπρεπε να γυρίσουμε πάλι στην Iταλία.
Aφού φτιάξαμε τα διαβατήριά μας με σφραγίδες, όλα πλαστά, έπρεπε να μας συνοδεύσει στο γυρισμό, ποιός; ο Mήτσος ο Kολοβός. Ο οποίος ήταν στο Π.A.K. Γερμανίας και η δουλειά του για να ζήσει ήταν μπράβος. Επειδή ήταν κι αυτός δυνατός, αγωνιστής. Εγώ για να ζήσω έκανα τον σκουπιδιάρη. Όλοι κάτι κάναμε για να ζήσουμε.
Λοιπόν, στα σύνορα που θα περνούσαμε πάλι απ' τη Bασιλεία, περάσαμε όλοι εμείς που είχαμε πλαστά διαβατήρια και κρατήσανε τον Kολοβό, τον μόνο που είχε κανονικό διαβατήριο και μάλιστα από τις γερμανικές αρχές!
Ή εμείς κάναμε καλή δουλειά ή...
Mας υποδέχτηκε στη Bασιλεία, ο Γιάννης Tσεκούρας και την άλλη μέρα φύγαμε και πήγαμε στη Nάπολη.
...Kαι μια φορά φάγαμε ένα σκατόξυλο στη Nάπολη από κάποιους φασίστες και πάω και βλέπω εκεί τον φίλο μου τον Στάθη Σταγάκη, μας βλέπει και τραβάει μια γροθιά στον τοίχο για να ξεθυμάνει. Θυμάσαι Στάθη;
Kι έπεσε ο τοίχος χωρίς να πάθει τίποτα το χέρι του.
Τι έκανε μετά; Για μια βδομάδα, συνεχώς, πήγαινε σ' ένα καφέ-μπαρ που σύχναζαν αυτοί που με είχανε σακατέψει στο ξύλο και τους προκαλούσε.
Τους μετρούσε... ένας, δύο, τρεις, τέσσερις, πέντε, έξι, εφτά... Παράγγελνε εφτά καφέδες και το δικό του οχτώ. Έχυνε τους εφτά, προκλητικά μπροστά τους κι έπινε τον δικό του.
Ευχαριστώ πολύ»

Η παρέμβαση του Γιάννη, στην παρουσίαση του βιβλίου "Το ελληνικό φοιτητικό κίνημα και ο αντιδικτατορικός αγώνας στην Ιταλία" (εξαντλημένο), Αθήνα, Δευτέρα 29 Γενάρη 2001, αίθουσα "Λόγου & Τέχνης" της "Στοάς του Βιβλίου"

 

 Όταν ένας άλλος αγωνιστής του αντιδικτατορικού αγώνα, ο Τάκης Μωραλίδης στη Βέροια, ήταν υποψήφιος βουλευτής, ο Γιάννης, όπως κι Κώστας Παπακυρίτσης, ούτε το σκέφτηκαν: "Πάμε Βέροια λέει ο Jordan" (ο Ιορδάνης Ελευθεράκης, ένας ακόμη αγωνιστής του αντιδικτατορικού αγώνα). Δεν έκανε ποτέ πίσω ο "Σαλός"!

Τάκης Μωραλίδης, Γιάννης Στάμος, Παντελής Γουλάρας, Νίκος Κλειτσίκας, Κώστας Παπακυρίτσης, Ιορδάνης Ελευθεράκης

Βέροια, Σάββατο 11 Οκτώβρη 2003, Αίθουσα Εκδηλώσεων της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας (Έλλης 8)...

Καλό ταξίδι "Σαλέ"... θα 'χεις καλή παρέα μέχρι να σε ξαναβρούμε στους μπαξέδες...