ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ του Κωστή Παλαμά...

Δημήτρης Τριάντος   Ενα αιώνα πίσω, Χριστούγεννα του 1921, ο Κωστής Παλαμάς, 62 χρονών, παντρεμένος για 34 χρόνια με τρία παιδιά γνωρίζει σ...

Δημήτρης Τριάντος 
Ενα αιώνα πίσω, Χριστούγεννα του 1921, ο Κωστής Παλαμάς, 62 χρονών, παντρεμένος για 34 χρόνια με τρία παιδιά γνωρίζει στο σπίτι ενός ανιψιού του την 20χρονη Ελένη Κορτζά, όμορφη, τρυφερή, μελαγχολική με ωριμότητα και ευαισθησία σπάνια για τόσο νέα, την ερωτεύεται, περνούν μαζί ατελείωτες ώρες στο “κελί” του όπως αποκαλούσε το γραφείο του στην οδό Ασκληπιού, η κοπέλα αρρωσταίνει από φυματίωση, αναγκαστικά τα ραντεβού τους αραιώνουν, τότε ξεκίνησαν να αλληλογραφούν, τα γράμματα του καλύπτουν χρονική περίοδο 14 χρόνων (!), από αυτά μάθαμε την ύπαρξη της, την αποκαλούσε “Chere Clarte, αγαπημένη λάμψη”
" Επέρασα μια νύχτα, τη νύχτα της Δευτέρας προς την Τρίτη, με το λυρικό, το μεθυστικό πυρετό της ενθύμησής σου. (…) Πώς ήθελα να πεθάνω και πώς ήθελα να αναστηθώ στη χώρα των πνευμάτων μαζί σου… Συγχώρησε τον ποιητή που όσο προχωρούν τα χρόνια του, τόσο περισσότερη νύχτα έχει, Chere Clarte, πεθαίνω για σένα”....Η σχέση τους παρέμεινε πλατωνική!
Υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 14 φορές, ο δημοτικιστής Παλαμάς τράβηξε τα πάνδεινα στην σύγκρουση με τους οπαδούς της καθαρεύουσας, όταν διορίστηκε γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο τότε πρύτανης του λέει: «Ελπίζω, κύριε Παλαμά, τώρα που αποκτήσατε μια αξιοπρεπή θέση, θα παύσετε να γράφετε ποιήματα !».
Τη 16η Φεβρουαρίου του 1911, με τον Ελευθέριο Βενιζέλο να κάθεται στο έδρανο του Πρωθυπουργού γίνεται συζήτηση στην Βουλή για την αναθεώρηση του Συντάγματος, ακούγονται βαριές κουβέντες με αφορμή την γλώσσα, ο βουλευτής Ν. Μπουφίδης επιτέθηκε εναντίον του Παλαμά (γραμματέα τότε του Πανεπιστημίου) ονομάζοντας τον «εξ επαγγέλματος και μεμελετημένης προαιρέσεως στρεβλωτήν και υβριστήν της ελληνικής γλώσσης...». Ποιον; Τον Παλαμά, την υπεράσπιση του ανέλαβε ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ενώ ο βουλευτής και ποιητής Λορέντζος Μαβίλης είπε την περίφημη φράση «δεν υπάρχει χυδαία γλώσσα, μόνο χυδαίοι άνθρωποι». Σκεφτείτε πόσους Μπουφίδες θορυβώδεις πολιτικάντηδες έχουν υπάρξει διαχρονικά που δεν τους θυμάται ούτε η μάνα τους ! χρειάζεται σωστή κρίση να διακρίνεις τους σημερινούς Μπουφίδες!
Φωτο 1, επιχρωματισμένη φωτογραφία από τον Χ. Καπλάνη
Φωτο 2, 1930, ο ποιητής στην οδό Σταδίου μπροστά από τη βιτρίνα του βιβλιοπωλείου Κάουφμαν !
Βαριά άρρωστος ο θάνατος τον βρήκε στο σπίτι του, στην οδό Περιάνδρου 3 στην Πλάκα (φωτο 3), λίγες μέρες νωρίτερα είχε χάσει τη γυναίκα του Μαρία. Το νέο κυκλοφόρησε αστραπιαία. «Χτες βράδυ μία είδηση ασύλληπτη μας ήρθε. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» γράφει η Ιωάννα Τσάτσου.
Οι λογοκριμένες από την κατοχή αθηναϊκές εφημερίδες δημοσίευσαν εκτενή αφιερώματα στη ζωή και το έργο του «Είταν απ’ τις σπάνιες φορές, δεν θυμάμαι συγκεκριμένα καμία άλλη, που μια αθηναϊκή εφημερίδα είχε κάτι να μας πει” γράφτηκε σκωπτικά.
Η κηδεία του σαν σήμερα, 28 Φεβρουαρίου 1943 (φωτο 4). Ολη η Ελλάδα ήταν εκεί « οι επιστήμονες μαζί με τους επαγγελματίες, οι υπάλληλοι μαζί με τους εμπόρους και τους φοιτητάς ηνωμένοι όλοι με τα ίδια αισθήματα εμπρός εις τον νεκρόν». Παρόντες ο κατοχικός πρωθυπουργός και οι εκπρόσωποι του Γ’ Ράιχ « Αυτονών και μόνο η παρουσία ερέθιζε τον κόσμο που ήταν εδώ και μέρες ήδη ερεθισμένος....ποιός τους είπε νάρθουν να μαγαρίσουν τη λειτουργία μας» γράφει ο Κων/νος Τσάτσος.
Όταν τελείωσε η νεκρώσιμη ακολουθία, ο Σπύρος Μελάς, ο Άγγελος Σικελιανός και νέα παιδιά σήκωσαν το φέρετρο και κατευθύνθηκαν προς τον χώρο της ταφής. Την ώρα που θα εναπόθεταν το φέρετρο μέσα στη γη, πλησίασε ο αντιπρόσωπος του κατακτητή να καταθέσει στεφάνι. Τότε, ο λογοτέχνης Γιώργος Κατσίμπαλης άρχισε να τραγουδά: «Σε γνωρίζω από την κόψη...». Ακολούθησε το συγκεντρωμένο πλήθος, πρώτα δειλά, ύστερα η φωνή έγινε μυριόστομη «Ζήτω η Ελευθερία!».
Συνεχίζει ο Κ. Τσάτσος: Το ποίημα του Σικελιανού τάραξε τις ψυχές και πολλοί κλαίγανε , δεν υπήρχε θάνατος πια, τελούνταν μπρος μας η αιωνοποίηση, η αποθέωση ενός θνητού, την θλίψη αντικαθιστούσε μια πνοή θριάμβου»
Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!
«Στην ποίηση του συνδιαλέγεται η αρχαία και βυζαντινή γραμματεία, τα εκκλησιαστικά κείμενα, η δημοτική παράδοση, ο νεοελληνικός διαφωτισμός και τα πρωτοποριακά ρεύματα του 19ου αιώνα, το έργο του θεμέλιο της αδιάλειπτης ιστορικής συνέχειας του Ελληνισμού.
το ευγενέστερο κατ’ αυτόν συναίσθημα, ο πατριωτισμός,
«δε ζει χωρίς πατρίδες, η ανθρώπινη ψυχή». Όμως ποιος πατριωτισμός? ο Παντελής Μπουκάλας μας θυμίζει κείμενα του:
«Μας τρώγει και η αρχαιομανία· όχι η αρχαιογνωσία, αλλ’ η παντού και πάντοτε, η επιπόλαιος και ανάρμοστος και ανερμάτιστος επίκλησις των αρχαίων και καταφυγή υπό την σκέπην των και προσφυγή εις το κύρος των, και διά ψύλλου πήδημα, και εκεί όπου δεν έχουν τίποτε να κάμουν οι αρχαίοι. […]
« Καμμία απόπειρα φωτισμού, εξαγνισμού, ανυψώσεως του λαού, και συγκινήσεως αυτού όχι με την προαιωνίαν φανφαρονάδαν “ του Ελληνος ο τράχηλος ζυγόν δεν υποφέρει”, αλλά με την αποκάλυψιν της πραγματικότητος · απωλέσαμεν όλως διόλου το αίσθημα του πραγματικού. Εφονεύσαμεν την αληθή φιλοπατρίαν και ανυψώσαμεν εις θρησκείαν τον σωβινισμόν».
« Ο παπουτσής που φτιάνει σωστά και στέρεα και καλοσυνείδητα τα παραγγελμένα ποδήματα βαραίνει για του Γένους το ξανάνθισμα περισσότερο και είναι πιο πολύ πατριώτης από το φουσκωμένο και το φαντασμένο αρθροτυμπανιστή στις εφημερίδες και στα συλλαλητήρια ».
«Ο πατριωτισμός είναι το ευγενέστερον των αισθημάτων, αλλά και το προχειρότερον εις εκμετάλλευσιν υπό των φωνασκών, των αγυρτών και των επιτηδείων παντός είδους, πρόσχημα προς θεραπείαν και των ιδιοτελεστέρων συμφερόντων».
Φέτος που γιορτάζουμε τα 200 χρόνια της παλιγγενεσίας μας, ας θυμηθούμε: οι ποιητές δεν είναι αγάλματα, αλλά ο Λόγος τους!
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!