«ΤΗΝ ΕΛΕΥΤΕΡΙΑ ΤΗΝ ΕΧΕΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ!» ΟΤΑΝ ο Νίκος Καζαντζάκης έκλαψε (το 1945) για την κρητική ψυχή...

Apostolos Petrakis Στις 28 Αυγούστου 1944 στον Κακόπετρο Χανίων οι Γερμανοί δολοφόνησαν εν ψυχρώ τους τέσσερις από τους πέντε γιους της ...

Apostolos Petrakis
Στις 28 Αυγούστου 1944 στον Κακόπετρο Χανίων οι Γερμανοί δολοφόνησαν εν ψυχρώ τους τέσσερις από τους πέντε γιους της οικογένειας Δεσποτάκη. Εναν χρόνο μετά, η Επιτροπή Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη (Καζαντζάκης, Κακριδής, Καλλιτσουνάκης, Κουτουλάκης) επισκέπτεται το σπίτι του κι ο διάλογος με τον χαροκαμένο πατέρα (όπως περιλαμβάνεται στην Εκθεση) έχει ως εξής:

– Ηρθετε, λέει, να καταγράψετε για το αίμα που χύθηκε… έχετε κ’ επαέ να σημειώσετε κατιτίς…
– Τι;
– Τέσσερις γυιους μου σκοτώσανε… Οι δυο τελευταίοι ήσανε δίδυμα…
– Πώς σε λένε;
– Δεσποτάκη… μα επειδή είστε κουρασμένοι, περάσετε κι από το σπίτι να πάρετε ένα νερό…
Το σπίτι του ήταν εκεί δίπλα σε μιαν κατηφοριά. Μπαίνομε μέσα, τι να δούμε, ένα τραπέζι, μ’ όλα του Θεού τα καλά, και στη γωνιά μια γυναίκα μαυροφορεμένη μ’ ένα κοριτσάκι μικρό στην ποδιά της, να κάθεται να κλαίει…

– Ηντα ’ναι δα τουτανά; ήντα κλαις; Οι αθρώποι δεν ήρθανε για να τωσε χαλάσεις την καρδιά ντως. Ελευτερωθήκαμε, γιά όχι; Εξέχασές το; Ετσά ’ναι η λευτεριά∙ σε μας ήλαχε να δώσωμε τα παιδιά μας… άλλος τα σπίθια ντου, άλλος ήδωκε τα λιόφυτά ντου… πως σου πόμεινε μόνο η κοπελιά, εγώ θα σου κάμω κι άλλους γυιους…
Εκεί είδα τον Καζαντζάκη να κλαίει. Μέσα στ’ αυτοκίνητο μας ήλεγε κι ήκλαιγε ακόμη, είδετε; αυτή είναι η κρητική ψυχή, την ελευτερία την έχει θρησκεία… Ενας τέτοιος λαός υποδουλώνεται ποτές;