Σαν σήμερα τo 1923 οι τελευταίες εκλογές στην Ελλάδα με σφαιρίδιο - ΦΩΤΟ

Στις βουλευτικές εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου 1923 ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναδείχθηκε ο μεγάλος νικητής, λόγω αποχής των αντιβενιζελικ...

Στις βουλευτικές εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου 1923 ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναδείχθηκε ο μεγάλος νικητής, λόγω αποχής των αντιβενιζελικών (Λαϊκό κόμμα και σύμμαχοι) και αυτές ήταν οι τελευταίες εκλογές στην Ελλάδα με σφαιρίδιο.

Αναλυτικά, η Επαναστατική κυβέρνηση των Πλαστήρα - Γονατά είχε προκηρύξει εκλογές στις 16 Δεκεμβρίου 1923 για την ανάδειξη της Δ΄ Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης, η οποία και θα αποφάσιζε για το πολίτευμα της Ελλάδας. Οι εκλογές αυτές πραγματοποιήθηκαν με ψηφοδέλτιο και με σφαιρίδιο. Η Συντακτική Συνέλευση συνήλθε στις 2 Ιανουαρίου 1924 και στις 4 Ιανουαρίου ο Ελευθέριος Βενιζέλος σχημάτισε κυβέρνηση.

Ωστόσο, στις 6 Φεβρουαρίου ο Βενιζέλος παραιτήθηκε και τη θέση του πήρε ο Γεώργιος Καφαντάρης. Νέα κυβέρνηση υπό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου ανέλαβε στις 24 Μαρτίου 1924 ανακηρύχθηκε νέα κυβέρνηση υπό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου.

Τα μέσα ψηφοφορίας (σφαιρίδιο και χειρόγραφα ψηφοδέλτια) και η ύπαρξη κοινών συνδυασμών απέκλειαν τον υπολογισμό της εκλογικής δύναμης σε ψήφους ή ποσοστά των διαφορών, βενιζελογενών κυρίως, πολιτικών μορφωμάτων που συμμετείχαν.

Στις εκλογές, του 1923 χρησιμοποιήθηκε και σφαιρίδιο και ψηφοδέλτιο. Υπενθυμίζεται πως οι πρώτες εθνικές εκλογές με σφαιρίδιο έγιναν στις 14-17 Μαΐου 1865, με νικητή τον Μεσσήνιο Αλέξανδρο Κουμουνδούρο. Από τις δημοτικές εκλογές του 1914 και τις βουλευτικές του 1926 έως και σήμερα, το έντυπο ψηφοδέλτιο μαζί με τον σταυρό προτίμησης, είναι πλέον το μέσο ψηφοφορίας, που ισχύει.

Στις νεότερες εποχές, ήδη πριν από την Αναγέννηση (Ενετική Δημοκρατία) τόσο στη Δύση όσο και στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκαν σφαιρίδια (pallota στα ιταλικά) διαφορετικού χρώματος στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τη χειραγώγηση των αγράμματων Ελλήνων.

Το σφαιρίδιο (μικρός μολυβένιος βώλος) εισήχθη στην Ελλάδα ως μέσο ψηφοφορίας με εισήγηση των Επτανήσιων βουλευτών, με τη δικαιολογία ότι ήταν το «καταλληλότερο εις τα αναπτυγμένα έθνη, τα έχοντα ηθικήν καλυτέραν, σέβας προς τους νόμους και την δημοτικήν παιδείαν διακεχυμένην και εις το ευτελέστατον χωρίον».

Η συνταγματική κατοχύρωση της διά σφαιριδίων ψηφοφορίας είχε σκοπό το «απόρρητο της ψήφου», μετά την εμπειρία των νόθων εκλογών της Οθωνικής περιόδου, κατά τις οποίες χρησιμοποιούνταν ψηφοδέλτια. Από το 1844 και για ογδόντα χρόνια περίπου οι Έλληνες ψηφοφόροι χρησιμοποιούσαν σφαιρίδια.

Η ψηφοφορία με σφαιρίδιο γινόταν ως εξής: Σε κάθε εκλογικό τμήμα υπήρχαν τόσες κάλπες όσοι και οι υποψήφιοι. Η κάλπη κάθε υποψηφίου, κατασκευασμένη από λευκοσίδηρο (τσίγκο), ήταν χωρισμένη εσωτερικά σε δύο μέρη, τα οποία εξωτερικά ξεχώριζαν από το διαφορετικό χρώμα τους. Το δεξιό μέρος ήταν λευκό και έγραφε ΝΑΙ και το αριστερό μαύρο και έγραφε ΟΧΙ. Επάνω στην κάλπη υπήρχε κολλημένος ένας σωλήνας υπό γωνία, ο οποίος κατέληγε σε στρογγυλή οπή.

Ο ψηφοφόρος έπαιρνε από τον σφαιροδότη ένα μολυβένιο σφαιρίδιο, σήκωνε ψηλά το χέρι του για να δουν τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής ότι κρατά μόνο ένα σφαιρίδιο και στη συνέχεια πλησίαζε την κάλπη, έβαζε το χέρι του μέσα στην οπή του σωλήνα και έριχνε το σφαιρίδιο στο χώρισμα που αντιστοιχούσε στο «ναι» ή το «όχι».

Το «ναι» αντιστοιχούσε στη θετική ψήφο και το «όχι» στην αρνητική.

Ο κάθε εκλογέας έπρεπε να περάσει υποχρεωτικά από όλες τις κάλπες των υποψηφίων και να ακολουθήσει την ίδια διαδικασία. Διαφορετικά η τιμωρία ήταν πρόστιμο και ποινή φυλάκισης.

Μετά το 1923 το Κοινοβούλιο της Ελλάδας αναδεικνυόταν ως εξής:

Εκλογικό σύστημα: Αθήνα, Πειραιάς και Νέες Χώρες με ψηφοδέλτιο και στην υπόλοιπη Ελλάδα με σφαιρίδιο. Στην εκλογική περιφέρεια της παλιάς Ελλάδας καθορίστηκε η Επαρχία (στενή), ενώ στις Νέες Χώρες ο Νομός (ευρεία).