Η προσωπικότητα και η δράση του γενικού προξένου της Ισπανίας στην Ελλάδα που συμμετείχε στην επιχείρηση διάσωσης Εβραίων από το Ολοκαύτωμα

«Θεωρούσα τον παππού μου έναν πολύ γενναιόδωρο, ευγενικό άνθρωπο, εκπαιδευμένο να μην δείχνει τα συναισθήματά του, αλλά τα συναισθ...

«Θεωρούσα τον παππού μου έναν πολύ γενναιόδωρο, ευγενικό άνθρωπο, εκπαιδευμένο να μην δείχνει τα συναισθήματά του, αλλά τα συναισθήματά του υπαγόρευαν τις πράξεις τους. Αισθανόταν ότι εκπλήρωνε μία αποστολή στην υπηρεσία των συνανθρώπων του, χωρίς να κάνει διακρίσεις ως προς τη φυλή ή τη θρησκεία. Είχε ισχυρή προσωπική ανάμειξη στην προστασία Εβραίων που ήταν σε κίνδυνο».

Τη δική της προσωπική εμπειρία για τον Σεμπαστιάν Ρομέρο Ραδιγάλες, κατέθεσε η εγγονή του, Έλενα Κολίτο, σε εκδήλωση-συζήτηση στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού με θέμα την προσωπικότητα και τις ενέργειες του Ισπανού διπλωμάτη, που συμμετείχε ενεργά στη διάσωση των Σεφαραδιτών Εβραίων από το Ολοκαύτωμα.

Ο Σεμπαστιάν Ρομέρο Ραδιγάλες έφθασε στην υπό γερμανική κατοχή Αθήνα τον Απρίλιο του 1943, ως γενικός πρόξενος της Ισπανίας και με τις συνεχείς προσπάθειές του απέτρεψε την εξόντωση περισσότερων από 800 μελών των εβραϊκών κοινοτήτων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης

«Έμαθα για τη δράση του από τη μητέρα μου, έμαθα ότι έσωσε πολλούς Εβραίους, ότι ήρθε σε σύγκρουση με τις εντολές της κυβέρνησής του. Αισθάνθηκε πολλές φορές μόνος του, αλλά δεν εγκατέλειψε την αποστολή του» τόνισε η Έλενα Κολίτο.

Για τον γενικό πρόξενο της Ισπανίας στην Ελλάδα που βοήθησε τον ίδιο και την οικογένειά του, όπως και πολλούς άλλους Εβραίους με ισπανική υπηκοότητα να φύγουν από τη Θεσσαλονίκη και να επαναπατριστούν στην Ισπανία, μίλησε ο επιζών του Ολοκαυτώματος, Ισαάκ Ρεβά.

Ο Ισαάκ Ρεβά, ο οποίος ήταν εννέα χρονών όταν ξέφυγε από τη ναζιστική βαρβαρότητα, φεύγοντας από τη Θεσσαλονίκη και βρίσκοντας τελικά καταφύγιο στο έδαφος της Ισπανίας, συνέβαλε καθοριστικά με τη δική του μαρτυρία, ώστε το κράτος του Ισραήλ να αναγνωρίσει τον Ρομέρο Ραδιγάλες ως Δίκαιο των Εθνών.

Ο Ισαάκ Ρεβά διάβασε στη διάρκεια της εκδήλωσης τρία από τα δεκάδες διπλωματικά τηλεγραφήματα του Ραδιγάλες, που αναζήτησε, εντόπισε και με τα οποία συμπλήρωσε τη μαρτυρία του για να αποδείξει στο Γιαντ Βασέμ (το ίδρυμα και μουσείο για τη διαιώνιση της μνήμης του Ολοκαυτώματος) ότι ο Ρομέρο Ραδιγάλες δρούσε ενάντια στις οδηγίες των ισπανικών αρχών.

Το πολιτικό σκηνικό στο οποίο έδρασε ο Σεμπαστιάν Ρομέρο Ραδιγάλες, περιέγραψε ο πρέσβης της Ισπανίας στην Ελλάδα, Ενρίκε Βιγκέρα, επισημαίνοντας ότι ήταν ένας από τους πολλούς Ισπανούς διπλωμάτες στην κεντρική Ευρώπη, που πήραν μέρος στην επιχείρηση διάσωσης των Σεφαραδιτών Εβραίων από το Ολοκαύτωμα.

«Η Γερμανία ήθελε να ολοκληρώσει το σχέδιο εξόντωσης των Εβραίων, αλλά έδειχνε σεβασμό στους Εβραίους οι οποίοι ήταν από τις αποκαλούμενες «ουδέτερες» χώρες. Την Ισπανία κυβερνούσε ο Φράνκο, ο οποίος ήταν εκεί λόγω της βοήθειας του Άξονα. Η Ισπανία δεν τήρησε καθαρή στάση στο ζήτημα του επαναπατρισμού Ισπανών Εβραίων. Οι διπλωμάτες όμως, είχαν το θάρρος, ενάντια στη βούληση και τις οδηγίες της κυβέρνησής τους, να βοηθήσουν τους ανθρώπους αυτούς» τόνισε ο πρέσβης της Ισπανίας στην Ελλάδα.

Ο Ρομέρ Ραδιγάλες, όπως και οι άλλοι Ισπανοί διπλωμάτες, είχαν ως νομική κάλυψη την κατοχή ισπανικών διαβατηρίων από Εβραίους, και ένα διάταγμα του 1924 που προέβλεπε την παραχώρηση ισπανικής υπηκοότητας σε ξένους, των οποίων οι οικογένειες διέμεναν κάποτε στην Ισπανία, και ήταν καταχωρημένοι στα ισπανικά ληξιαρχεία.

Η Τζέσικα Σαν Ρομάν από το Centro Sefarad-Israel, αναφέρθηκε στις δράσεις του κέντρου στη Μαδρίτη, το οποίο αποτελεί τόπο συνάντησης εβραϊκών κοινοτήτων και οργανισμών από την Ισπανία και όλο τον κόσμο, που θέλουν να προωθήσουν την πλούσια σεφαραδίτικη ιστορική κληρονομιά.

Προσπαθούμε να οικοδομήσουμε γέφυρα μεταξύ της Ισπανίας και του εβραϊκού κόσμου, με παρουσιάσεις βιβλίων, εκθέσεις, και εκπαιδευτικά προγράμματα κατά του αντισημιτισμού, είπε η Τζέσικα Σαν Ρομάν, η οποία είναι υπεύθυνη του τμήματος για το Ολοκαύτωμα και τον Αντισημιτισμό στο Centro Sefarad-Israel.

Οι νέοι άνθρωποι στην Ισπανία δεν γνωρίζουν πολλά για την ιστορία των Εβραίων, γνωρίζουν ότι εκδιώχθηκαν από την Ισπανία το 1492 και τι έγινε με το Ολοκαύτωμα, είπε και πρόσθεσε ότι έχουν διοργανωθεί στο Centro Sefarad-Israel εκδηλώσεις με ομιλητές επιζώντες του Ολοκαυτώματος, όπως οι Ζακ Στρούμσα και Μοσέ Χαελιόν, από τη Θεσσαλονίκη. «Όταν διδάσκουμε το Ολοκαύτωμα, δεν πρέπει να εστιάζουμε μόνο στην αρνητική πλευρά, αλλά και σε όσους επέζησαν» τόνισε.

Η συζήτηση διοργανώθηκε στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού με αφορμή τη φωτογραφική έκθεση «Πέρα από το καθήκον: η ανθρωπιστική απάντηση της ισπανικής Εξωτερικής Υπηρεσίας στο Ολοκαύτωμα» του Χοσέ Αντόνιο Λισμπόνα. Η έκθεση προβάλλει την ηρωική και πολλές φορές αντίθετη με την επίσημη πολιτική της χώρας, προσπάθεια στελεχών της Εξωτερικής Υπηρεσίας της Ισπανίας, να σώσουν τις ζωές Σεφαραδιτών Εβραίων, που κινδύνευσαν θανάσιμα την περίοδο του Ολοκαυτώματος κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η έκθεση και η συζήτηση διοργανώθηκαν από την πρεσβεία της Ισπανίας στην Αθήνα, με την υποστήριξη της τοπικής κοινότητας των Σεφαραδιτών.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ