Το κοινωνικό μέρισμα της Μακεδονίας...

Μιχάλης Κονιόρδος* Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη, σε μια εποχή που στα χρόνια του Δημοτικού σχολείου οι Δάσκαλοι και οι Δασκάλες ή ο Διευθυ...

Μιχάλης Κονιόρδος*

Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη, σε μια εποχή που στα χρόνια του Δημοτικού σχολείου οι Δάσκαλοι και οι Δασκάλες ή ο Διευθυντής χρησιμοποιούσαν τις ξυλιές με κείνον τον ατέλειωτα μακρύ ξύλινο χάρακα, στα απλωμένα προς τιμωρία χέρια, σαν ύστατο μέτρο συμμόρφωσης σε περιπτώσεις αταξίας ή χρήσης ύποπτης προέλευσης λέξεων, όπως για παράδειγμα η λέξη «Σαλονίκη» αντί για την ορθή για την εθνική μας επιβίωση, λέξη «Θεσσαλονίκη».

Έχοντας, σαν αγαπημένα μου αναγνώσματα, τα πάντα όλα της Πηνελόπης Δέλτα, τα άπαντά της δηλαδή, ήρωάς μου στην φωτεινή του εκδοχή ήταν ο Βασίλειος ο Β’ ο Βουλγαροκτόνος , στην δε συννεφιασμένη του εκδοχή των Μυστικών του Βάλτου ο καπετάν Άγρας και όνειρό μου ήταν πάντα να αποκτήσω έναν Μάγκα.

Τους ανθρώπινους ήρωές μου δεν κατόρθωσα να τους μοιάσω, τον Μάγκα όμως τον απέκτησα, αφού πρώτα πέρασε σχεδόν μισός αιώνα. Το ‘χει όμως τ’ όνομα φαίνεται και θρήνησα τρεις : τον Μάγκα μέσα από τις αφηγήσεις της Δέλτα και δυο σκυλιά που απέκτησα. Το πρώτο το δηλητηρίασε κακεντρεχής γείτονας, καθότι σαν άψογος φύλακας ο Μάγκας 1, κατάφερνε σχεδόν πάντα να του αποτρέπει την κάθε παράνομη κοπή πεύκων σε αλλότρια ιδιοκτησία , ο δε Μάγκας 2, «έσβησε» σαν «έφυγε» ο πατέρας μου, εμπνευστής της ονοματολογίας τους καθώς και Δάσκαλός μου σε ιστορίες «για τα χρόνια τα παλιά».

Όμως τα χρόνια κύλησαν κι απέκτησα κι άλλους ήρωες, καθημερινούς κυρίως, εκεί ξανάδα την ομορφιά του ήρωα : στην ιστορίες για τους παππούδες και τις γιαγιάδες μου, απ’ τη Κούταλη το σόι του πατέρα μου κι απ’ την Καισάρεια το σόι της μάνας μου. Ιστορίες πολλών αιχμαλώτων… , λες και υπαγορευμένες στη ζωή απ’ το χέρι του Στρατή Δούκα.

Αλλά καθώς τα χρόνια κυλούσαν και μπήκαμε στην εποχή του Διαδικτύου και «οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα. Τους αναγκάζαμε αμέσως να σωπάσουν, αλλά σήμερα έχουν το ίδιο δικαίωμα λόγου με ένα βραβείο Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων», κατά πως μας υπενθυμίζει ο Ουμπέρτο Έκο.

Και κάπου εκεί άρχισε το παραλήρημα και η παρανόηση, το παρανόγ’ζμα: «άλλο το μλι, άλλο το μντι, άλλο το μνι».

Στα Λημνιακά η παρανόηση λέγεται «παρανόγ’ζμα». Οι Λημνιοί – όπου και η Νέα Κούταλη - σαν παράδειγμα «παρανογίζματος» λένε τη φράση «άλλο το μλι, άλλο το μντι». «Μλι» ή «μπιτζίκ’» είναι το εντεράκι (δωδεκαδάκτυλο) του νέου ζώου, αρνιού, κατσικιού, που το χρησιμοποιούσαν για να πήζουν το γάλα. «Μντι» είναι το ξύλινο εργαλείο με το οποίο ανακάτευαν το τυρόγαλο, κοινώς «τσίρο», όταν το έβραζαν για να κάνουν τον ανθότυρο, στα Λημνιακά «κορφή», για να μην κολλήσει στον πάτο του καζανιού. Βέβαια η πλήρης έκφραση ολοκληρώνεται και με μια τρίτη λέξη, η οποία είναι το «μντι», χωρίς το «ταυ» - την έχω αναφέρει στην πλήρη της εκδοχή, παραπάνω.

Το Διαδίκτυο γέμισε από ευφάνταστους έως και παραληρηματικούς υποψήφιους νονούς των «αβάπτιστων βορείων γειτόνων» μας: ο καθένας πετούσε ότι του κατέβαινε κι έτσι διαμορφώθηκε εν ριπή οφθαλμού μία συλλεκτική συλλογή με ονόματα που είχαν από προϊστορικό μέχρι μεταμοντέρνο προσδιορισμό. «Ονόματα που είναι εκτός διαπραγματευτικής ατζέντας, βέβαια. Αλλά προτάθηκαν από βουλευτές» σχολίασε η δημοσιογράφος. «Προφανώς για να συνεισφέρουν» συμπλήρωσε. «Χαριτωμένο…και σουρεαλιστικό», της απαντώ.

Κι αν το σουρεαλιστικό παραλήρημα φούντωσε, ίσως σε μεγάλο βαθμό να οφείλεται σε μία συλλογική παρανόηση σ’ ένα συλλογικό «παρανόγ’ζμα» : ότι το όνομα «Μακεδονία» και οποιοδήποτε παράγωγό της στο όνομα δεν ήταν ποτέ και δεν θα γίνουν ποτέ αποδεκτά κατά την τελετή «βάπτισης» των «αβάπτιστων βορείων γειτόνων» μας. Όμως στοιχειώδεις κανόνες εθιμικού δικαίου κατά την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου επιβάλλουν, όταν κάθε φορά ξαναρχίζουν διαπραγματευτικές συζητήσεις σ’ ένα οποιοδήποτε διεθνές πρόβλημα, το σημείο επανεκκίνησης των συνομιλιών να βρίσκεται εκεί ακριβώς που είχαν συμφωνήσει, ό,τι είχαν συμφωνήσει στην τελευταία συνάντηση οι διαπραγματευόμενοι.

Και τι είχαν συμφωνήσει οι διαπραγματευτές ; Το 1993, κατόπιν της σύστασης του Συμβουλίου Ασφαλείας, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας έγινε δεκτή, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, στα Ηνωμένα Έθνη με αυτήν την προσωρινή ονομασία έως ότου εξευρεθεί μια συμφωνημένη λύση. Το 1995, η Ελλάδα και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας συνομολόγησαν μια Ενδιάμεση Συμφωνία, η οποία επέβαλε έναν δεσμευτικό «κώδικα συμπεριφοράς». Επί τη βάσει της Ενδιάμεσης Συμφωνίας τα δύο μέρη άρχισαν διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Αυτά ακριβώς περιγράφει η ιστοσελίδα του ελληνικού ΥΠΕΞ.

Αλλά καθώς, “...Οι άνθρωποι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες : σε αυτούς που καταλαβαίνουν ό,τι βλέπουν και αυτούς που βλέπουν ό,τι καταλαβαίνουν...” κατά πως λέει ο Μαγιακόφσκι , στην εκπομπή «Ιστορίες» της 29/3/2016 του http://www.skai.gr/(βλ. σύνδεσμο http://www.skai.gr/tv/show/?showid=66288 ) ο δημοσιογράφος Αλέξης Παπαχελάς ρωτάει τον Μάθιου Νίμιτς ( βλ. το χρονικό σημείο της εκπομπής 1ώρα και 26 λεπτά και 36 δευτερόλεπτα ) :

«Επιτρέψτε μου να σας θέσω ένα τεχνικό ερώτημα. Γνωρίζω ότι υπάρχει μια απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ορίζει την ονομασία της ΠΓΔΜ ως ΠΓΜΔ. Αυτή η απόφαση δεσμεύει νομικά τα κράτη-μέλη ή μήπως κάθε κράτος -μέλος μπορεί να χρησιμοποιεί όποια ονομασία θέλει, με βάση τις διμερείς του σχέσεις;»

Η απάντηση του Μάθιου Νίμιτς :
«Η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι δεσμευτική για τα Ηνωμένη Έθνη και τους διεθνείς οργανισμούς, ως προσωρινό μέτρο, εν αναμονή μιας λύσης στο θέμα του ονόματος. Έτσι, σε διμερή βάση, οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν ότι επιθυμούν και το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν δεσμεύει όλα τα έθνη να ακολουθήσουν το διεθνή κανονισμό.»

Παπαχελάς: «Ευχαριστώ πολύ»

«Μια υπόθεση κυρίες και κύριοι για την οποία η χώρα μας έχει σπαταλήσει επί πολλά χρόνια πολύ μεγάλο διπλωματικό κεφάλαιο, μια υπόθεση που παρ’ όλα παραμένει ως σήμερα ακόμη ανοικτή…..» ξεκίνησε τον απολογισμό η κ. Κοσιώνη, «…Η απάντηση πάντως του κ. Νίμιτς, η τελευταία, που διευκρινίζει ότι η απόφαση του ΟΗΕ είναι δεσμευτική μόνο για τον ΟΗΕ και τους διεθνείς οργανισμούς, από εκεί και πέρα ο καθένας μπορεί να αποκαλεί την γειτονική χώρα όπως θέλει, είναι καλό να το συνειδητοποιήσουμε», πήρε την σκυτάλη ο κ. Τέλλογλου, «…Και δυστυχώς έχουν γίνει πάρα πολλές διμερείς αναγνωρίσεις, όπως ξέρουμε κι εκεί χάθηκε η μπάλα…», τόνισε ο κ. Παπαχελάς. «Είναι καλό να (αρχίσουμε να) το συνειδητοποιούμε ότι αυτό το παιχνίδι έχει πάρει τον δρόμο του» ήταν η κοινή διαπίστωση των τριών. Αυτά στην εκπομπή «Ιστορίες» της 29/3/2016.

Επομένως από το 1993 μέχρι σήμερα μόνο οι διεθνείς οργανισμούς δεσμεύονται να αποκαλούν την γειτονική χώρα ως η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Και εμείς φυσικά σαν επιλογή. Κι από εκεί και πέρα το ανακάτεμα των διμερών συμφερόντων έχει οδηγήσει 98 χώρες μέλη του ΟΗΕ να την έχουν αναγνωρίσει με το συνταγματικό της όνομα και 115 χώρες-μέλη του ΟΗΕ να μην αναγνωρίζουν ως σκέτο το «Μακεδονία».

Με τους ως τώρα χειρισμούς 25 ετών που κρατάει αυτό το ματς, το ισχνό «κέρδος» είναι να «κερδίζουμε» μόλις με 115 – 98. Αν ήταν αγώνας μπάσκετ, θα είχαμε αλλάξει ισάριθμους – με τους διατελέσαντες πρωθυπουργούς – προπονητές ως ανεπαρκείς : μια δωδεκάδα πάνω κάτω.

Αν είναι κέρδος. Αυτός είναι μέχρι τώρα ο πολιτικός απολογισμός. Κι ο οικονομικός απολογισμός;

Ο οικονομικός απολογισμός αποτυπώνεται θεματικά στον παρακάτω χάρτη:


Ένας χάρτης της Ευρώπης, όπου πάνω στην επικράτεια κάθε χώρας εμφανίζεται η σημαία μιας άλλης χώρας που αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών για την πρώτη. Φαίνεται σαφώς ότι η Γερμανία είναι ο πρωταθλητής στη συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών, με 16 από τα 28 μέλη της ΕΕ να την έχουν ως το μεγαλύτερο εμπορικό τους εταίρος. Ο δεύτερος είναι η Ρωσία.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι η μικροσκοπική Ολλανδία είναι η μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών για τη Γερμανία και αντίστροφα, αποτελούν δε το μόνο ζευγάρι συναλλασσόμενων προερχομένων και οι δυο από την ΕΕ. Υπάρχει όμως και ένα στοιχείο που είναι και επίκαιρο και ενδιαφέρον από πολλές πλευρές : η μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών για τους «αβάπτιστους βόρειους γείτονες» είναι η Ελλάδα (βλ. ελληνική σημαία πάνω στην επικράτεια της FYROM).

Προκαλεί εντύπωση, η πολιτική απόδραση – άποψη της αξιωματικής αντιπολίτευσης με τα μεταβαλλόμενα και κυλιόμενα επιχειρήματα , όταν είναι κάτι από περισσότερο από σαφές όπως αποδεικνύει το Παρατηρητήριο της Οικονομικής Πολυπλοκότητας του MIT, ότι η ελληνική κυριαρχία σε επίπεδο εμπορικών συναλλαγών, αποτελεί ένα πρώτης τάξεως επί πλέον διπλωματικό πλεονέκτημα.

«…Και δυστυχώς έχουν γίνει πάρα πολλές διμερείς αναγνωρίσεις, όπως ξέρουμε κι εκεί χάθηκε η μπάλα…», τόνισε ο κ. Παπαχελάς. «Είναι καλό να (αρχίσουμε να) το συνειδητοποιούμε ότι αυτό το παιχνίδι έχει πάρει τον δρόμο του» ήταν η κοινή διαπίστωση των τριών.

Ναι, πράγματι, χάθηκε η μπάλα, τη σουτάρανε πέρα κι από την κερκίδα. Και για να μιλήσουμε με όρους μπάσκετ , η μπάλα βρέθηκε, βρέθηκε κι ο νέος προπονητής με ένα εξαίρετο γνώστη του παγκόσμιου μπασκετικού χάρτη σαν δεξί του χέρι στα θέματα εξωτερικής μπασκετικής πολιτικής, αλλά ένα από τα μεγάλα παιδιά της γειτονιάς, έχει κακιώσει και δεν τους δίνει την μπάλα, λέγοντας «Δεν σας την δίνω. Είναι δικιά μου η μπάλα. Να παίξουμε αργότερα, όταν αποφασίσω εγώ».

Σε μια ερώτηση που έγινε σ’ έναν επιβάτη της γραμμής των Σποράδων, στο τέλος μιας χαμηλόφωνης εν πλω συζήτησης, καλοκαίρι του 2014, ρωτήθηκε αν και σε πόσο βαθμό είναι βάσιμα τα δημοσιεύματα περί πιθανής υπουργοποίησής του μετά τις αναμενόμενες τότε εκλογές που τελικά διεξήχθησαν τον Ιανουάριο του 2015. Αφού σίγησε για αρκετό διάστημα, τόσο, όσο δεν περίμενε κανείς πλέον ότι θα απαντήσει, ξαφνικά ψιθύρισε : «Μεταξύ μιας παιδικής χαράς και μιας συμμορίας εκβιαστών, προτιμώ την παιδική χαρά. Αργά ή γρήγορα, θα ενηλικιωθεί».

Και η μεν παιδική χαρά, πράγματι φαίνεται να έχει κάνει άλματα προς την εφηβική ηλικία και πιο πέρα, ίσως και να έχει ενηλικιωθεί, αλλά το κακιωμένο μεγάλο πια παιδί μοιάζει να παλιμπαιδίζει, πάσχοντας ίσως από έλλειψη αυτοπεποίθησης είτε σε ατομικό επίπεδο είτε σε συλλογικό , υπερασπιζόμενο με μία ούτε καν αληθοφανή επίφαση την πλήρη ακινησία λες και «Ολούθε αχανές γη ουρανός ένα κανένας ήχος όλα ασάλευτα» , όπως αφηγείται ο Μπέκετ στο «Χωρίς». Είναι κρίμα αν αυτό είναι το εναλλακτικό σενάριο.

Ύστερα από δέκα χρόνιας συρόμενης οικονομικής κρίσης, οι ταπεινοί πολίτες αυτού του τόπου θα ήθελαν να νοιώσουν το συναίσθημα ενός «δίκαιου» πολιτικού συλλογικού επιτεύγματος, καθώς κακά τα ψέματα η επίτευξη ενός αντίστοιχου οικονομικής φύσεως μοιάζει επί του παρόντος σαν ένα αισιόδοξο μειδίαμα.

«Στην ζωή» – διηγείται ο Γκράμσι – «βαδίζουμε μέσα σ’ ένα μονοπάτι που η μία του πλευρά ορίζεται από την αισιοδοξία της βούλησης και η άλλη από την απαισιοδοξία της νοημοσύνης. Θα πρέπει να μάθουμε να ισορροπούμε ανάμεσα στα δυο».
Και ο μεν νέος προπονητής με το δεξί του χέρι φαίνεται πως βαδίζουν στο μονοπάτι αυτό προσεκτικά, ισορροπώντας ανάμεσα στην αισιοδοξία της βούλησης και στην απαισιοδοξία της νοημοσύνης, το δε κακιωμένο παιδί έχει στηλώσει αδέξια τα πόδια του, μπερδεύοντας άτσαλα τον βηματισμό του και ίσως αυτό-αποκαθηλώνοντας τον θεσμικό του ρόλο…

Όμως, «άλλο το μλι, άλλο το μντι» κι άλλο η Μακεδονία. Μακεδονία σαν ένα τρίγωνο και μια διαδικασία αποκαθήλωσης με τρεις κορυφές: την αποκαθήλωση των ψευδαισθήσεων, των ονομάτων και των θεσμικών ρόλων.

*Καθηγητής ΤΕΙ Πειραιά