ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ για την Ελλάδα η νίκη του Ερντογάν...

Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος.  Η νίκη του Ερντογάν στο χθεσινό δημοψήφισμα στην Τουρκία για την αναθεώρηση του Συντάγματος...

Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος. 

Η νίκη του Ερντογάν στο χθεσινό δημοψήφισμα στην Τουρκία για την αναθεώρηση του Συντάγματος σημαίνει για την Ελλάδα ό, τι εμείς νομίζουμε. Και αυτό θέλει προσοχή.

Αν θεωρήσεις πως η άνευ προηγουμένου συγκέντρωση εξουσίας στα χέρια του Ερντογάν θα διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, μάλλον λάθος θα κάνεις, αλλά αυτό σημαίνει πως θα επιδεινωθούν πράγματι οι σχέσεις σε σημείο έκδηλης κρίσης.

Αν θεωρήσεις πως η οριακή επικράτηση Ερντογάν ενώπιον όλων των αντιπάλων του διχάζει την Τουρκία, μάλλον λάθος θα κάνεις, αλλά αυτό σημαίνει επίσης επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Αν θεωρήσεις πως ενώπιον των υπερεξουσιών του Ερντογάν ΕΕ και ΗΠΑ θα σπεύσουν να ενισχύσουν και να στηρίξουν με πολλούς τρόπους την Ελλάδα, μάλλον λάθος θα κάνεις, αλλά και αυτό θα οδηγήσει στην επιδείνωση των σχέσεων.

Αν, ωστόσο, θεωρήσεις πως η επικράτηση Ερντογάν διαμορφώνει συνθήκες σταθερότητας στη γείτονα - αν και δεν είναι βέβαιο, αλλά πιθανό - αυτό σημαίνει πως θα μπορούσαν οι σχέσεις να βελτιωθούν και η ένταση του τελευταίου καιρού να μειωθεί.

Το κρίσιμο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν είναι η σημασία του αποτελέσματος για τις τουρκικές πολιτικές αυτές καθ' εαυτές, αλλά ο τρόπος με τον οποίο εμείς οι έλληνες ερμηνεύουμε το συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

Εάν αποσκοπείς στην κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών, με σχετική άνεση θα μπορούσες να δείξεις πώς η αναθεώρηση συμβάλλει στην επιδείνωση των σχέσεων. Αντίθετα, αν προσβλέπεις στην βελτίωση των σχέσεων με την ανάπτυξη της συνεργασίας και της αλληλοκατανόησης σε διμερές και ευρωπαϊκό επίπεδο, τότε θα μπορούσες να δεις την αναθεώρηση υπό ένα θετικό πρίσμα.

Εάν πιστεύεις το δόγμα πως οι δημοκρατίες δεν πολεμούν μεταξύ τους και εμπορεύεσαι την πολεμική απειλή στα ελληνοτουρκικά, θα σπεύσεις να δείξεις πως η δημοκρατία τώρα υποχωρεί έως εξαφανίσεως στην Τουρκία. Αντίθετα, αν δεν επιθυμείς την πολεμική αναμέτρηση, θα μπορούσες να διακρίνεις στην αναθεώρηση στοιχεία που περιορίζουν τουλάχιστον την δημοκρατική υποκρισία ενός καθεστώτος που στηριζόταν στο μοίρασμα εξουσίας και προνομίων μεταξύ της ελίτ.

Ο Ερντογάν μέσω αυτής της αναθεώρησης δεν εμφανίζεται παντοδύναμος, όπως πρόχειρα θα μπορούσε να εικάσει κανείς, αλλά πολύ περισσότερο ευάλωτος στο εσωτερικό, καθώς πλέον δεν θα μοιράζεται με κανέναν άλλον την εκτελεστική εξουσία. Θα είναι μόνος του στην ηγεσία του κράτους, όπως μόνος του στην πραγματικότητα βρέθηκε την ημέρα του πραξικοπήματος. Αυτό μεγεθύνει σε δραματικό βαθμό τις ευθύνες του και ασφαλώς περιορίζει αναθεωρητικές πρωτοβουλίες του στις διμερείς και διεθνείς σχέσεις της χώρας, που θα μπορούσαν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο να ενισχύσουν τους αποσταθεροποιητικούς παράγοντες στην Τουρκία. Είναι τώρα που ο "σουλτάνος" αναγκαστικά θα πρέπει να εμφανίσει ένα συνετό προφίλ στο εσωτερικό και ένα πολύ διπλωματικότερο στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας του.

Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Τουρκία είναι άκρως αντιφατικό. Από την μία το καθεστώς αποκτά αυταρχικότερα χαρακτηριστικά, ενώ από την άλλη, αν η εξουσία ασκηθεί με αυταρχικό τρόπο, το καθεστώς θα απειληθεί με κατάλυση. Και το ζήτημα αυτό θα αντιμετωπίσει η Τουρκία αργά ή γρήγορα, ως αποτέλεσμα και του δημοψηφίσματος. Μέχρι να συμβεί όμως αυτό, το πιθανότερο είναι να βελτιωθούν αντί να επιδεινωθούν οι σχέσεις του Ερντογάν με τις περισσότερες από τις χώρες της ΕΕ και τις ΗΠΑ, τη στιγμή μάλιστα κατά την οποία έχει πετύχει να σταθεροποιήσει τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ρωσία.

Από σήμερα είναι αλήθεια ότι θα πρέπει να μιλούμε για Ερντογανισμό στην Τουρκία, ένα φαινόμενο εξουσίας με χαρακτηριστικά "ενός ανδρός αρχή", που δεν είναι εντελώς αντίθετο στον Κεμαλισμό, αλλά αντίθετα επιχειρεί να αφομιώσει τα βασικά του χαρακτηριστικά, ικανοποιώντας παράλληλα έναν ισλαμικού, θα έλεγε κανείς, χαρακτήρα, εθνικισμού που δίνει έμφαση στην ενδυνάμωση του τουρκικού παράγοντα στην Ευρασία. Ο συνδυασμός αυτός μάλλον θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται ανακουφιστικά από το ελληνικό πολιτικό σύστημα και τα ΜΜΕ, τα οποία επίσης μάλλον επιπόλαια και ανιστόρητα υιοθετούν μία πολεμική εναντίον του Ερντογάν και πλέον του Ερντογανισμού.

Ο Ερντογανισμός δεν είναι καλό πράγμα για τον τουρκικό λαό. Είναι όμως σίγουρα ένα καλό πράγμα στη σημερινή συγκυρία για την αγορά και την διεθνή ασφάλεια, όπως ίσως και για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, στον βαθμό που δεν έχεις σκοπό να υπονομεύσεις την σταθερότητα - που πλέον θα αναπαρίσταται στο πρόσωπο του Ερντογάν - στην χώρα αυτή, προκαλώντας μία ευρύτερη αποσταθεροποίηση σε μία ήδη κλονισμένη περιοχή που συμπεριλαμβάνει τα Βαλκάνια.