Διαβητικό πόδι: Πώς μπορεί να προληφθεί ο ακρωτηριασμός

Ο ακρωτηριασμός του ενός ή και των δυο κάτω άκρων είναι μια από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζουν οι διαβητικοί. Ένας διαβητικ...

Ο ακρωτηριασμός του ενός ή και των δυο κάτω άκρων είναι μια από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζουν οι διαβητικοί. Ένας διαβητικός έχει 23-25 φορές να χάσει το ένα ή και τα δυο πόδια του από επιπλοκές του διαβήτη.
Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα των ΗΠΑ, η συνολική θνησιμότητα από τις παθήσεις του "διαβητικού ποδιού" μπορεί να ανέλθει σε πολύ υψηλά επίπεδα, φτάνοντας ακόμα και το 45% μέσα στην πενταετία. Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από εκείνο του καρκίνου του προστάτη, του μαστού και του λεμφώματος Non Hodgkin, καθώς και παρόμοιο με εκείνο του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη (International Diabetes Federation - I.D.F.), το 70% των ακρωτηριασμών που διενεργούνται σε όλο τον κόσμο αφορά διαβητικούς ασθενείς. Επιπλέον, περισσότερα από 1.000.000 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη αναγκάζονται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό ενός άκρου τους σε ετήσια βάση.
Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Τόσο τα έλκη, όσο και οι ακρωτηριασμοί έχουν τεράστιο αντίκτυπο στη ζωή των πασχόντων, οδηγώντας τους συχνά σε περιορισμένη αυτονομία κινήσεων, κοινωνική απομόνωση και ψυχολογικό στρες. Υπολογίζεται, ότι το 25% των ατόμων με διαβήτη θα εμφανίσει έλκος στα κάτω άκρα, έστω και μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, το 4-5% των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν έλκη στα πόδια, γεγονός που σημαίνει ότι 40.000 - 50.000 άτομα με διαβήτη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού. Στην Ελλάδα πραγματοποιούνται περίπου 2.000 - 3.000 ακρωτηριασμοί κάτω άκρων σε ετήσια βάση.

Πώς μπορούν να προληφθούν οι ακρωτηριασμοί διαβητικού ποδιού;

Οι καταλληλότεροι τρόποι πρόληψης περιλαμβάνουν:
1) Αναγνώριση των ατόμων που είναι σε κίνδυνο να εμφανίσουν έλκος, δηλαδή που εμφανίζουν νευροπάθεια. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι "πόδι που δεν πονά" δεν είναι απαραίτητα υγιές.
2) Καθημερινό έλεγχο των ποδιών από τους διαβητικούς ασθενείς (τους ίδιους) για να δουν αν υπάρχει παραμικρή βλάβη (αλλοίωση χρώματος ή πληγή) - αναφορά στο γιατρό.
3) Άμεση διακοπή του καπνίσματος.
4) Έλεγχο της κατάστασης των ποδιών με ειδικό επίθεμα που δίνει χρωματικά την εικόνα του πάσχοντος ποδιού, δηλαδή του ποδιού με νευροπάθεια. Γίνεται και από τους ίδιους τους ασθενείς.
5) Αποφυγή βαδίσματος (οπουδήποτε) χωρίς υποδήματα (π.χ. παντόφλες ή σαγιονάρες). Ακόμη και στη θάλασσα δεν επιτρέπεται η βάδιση χωρίς ειδικά υποδήματα.
6) Αποφυγή θέρμανσης των ποδιών με θερμοφόρες, ή με οποιαδήποτε θερμαντικά σώματα όταν κρυώνουν. Δεν είναι δυνατή, πολλές φορές, η αντίληψη του θερμού και το πόδι μπορεί να πάθει έγκαυμα χωρίς να το καταλάβει.
7) Εμφάνιση πόνου στο βάδισμα, ή αισθήματος ότι "κάτι μας σφίγγει" στην κνήμη επιβάλλει άμεση αναφορά στο γιατρό (πιθανή βλάβη αγγείων), ιδίως στην περίπτωση που μας αναγκάζει αυτό το δυσάρεστο αίσθημα να σταματήσουμε τη βάδιση.
8) Αποφυγή μικροτραυματισμών από τα παπούτσια (όχι στενά, όχι σκληρά υποδήματα).
9) Δεν πρέπει να αφαιρούνται οι "κάλοι" από άτομα που δεν έχουν ειδική εκπαίδευση. Πολύ περισσότερο δεν αφαιρούνται οι "κάλοι" από τους ίδιους τους ασθενείς χρησιμοποιώντας αιχμηρά αντικείμενα, π.χ. ξυραφάκια. Αποφεύγονται και "ειδικά αυτοκόλλητα" που "τραβούν τον κάλο" προς τα έξω, γιατί υπάρχει πάντα ο κίνδυνος τραυματισμού και δημιουργίας ελκών στα πόδια των διαβητικών ασθενών.
10) Αντιμετώπιση της ξηρότητας του δέρματος των ποδιών, που οδηγεί σε σχισίματα, με ειδικούς αφρούς, ή κρέμες ενυδάτωσης.
(Στοιχεία από την Εταιρίας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού - ΕΜΕΔΙΠ)