Μοσκώβ-Σελήμ: Ο συγκινητικός Τούρκος στρατιώτης που δεν μπόρεσε να γίνει Ρώσος

Από τα σπουδαιότερα διηγήματα του Γεωργίου Βιζυηνού, «Ο Μοσκώβ-Σελήμ», ένα έργο-ύμνος στον άνθρωπο και τη φιλία, ανεβαίνει στην Εφηβι...

Από τα σπουδαιότερα διηγήματα του Γεωργίου Βιζυηνού, «Ο Μοσκώβ-Σελήμ», ένα έργο-ύμνος στον άνθρωπο και τη φιλία, ανεβαίνει στην Εφηβική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Ξανθόπουλου, από τις 12 Νοεμβρίου.

Με φόντο τους Ρωσοτουρκικούς πολέμους του ύστερου 18ου αιώνα, το έργο αφηγείται την ιστορία ενός Τούρκου στρατιώτη, ο οποίος, μετά την απόρριψη από τον πατέρα του, επιζητεί την επιβεβαίωση και τη δικαίωσή του στα πεδία των μαχών. Όταν, έπειτα από χρόνια, βρίσκεται αιχμάλωτος στη Ρωσία, θα έρθει αντιμέτωπος με μία «αποκάλυψη».

Η ανάγκη του για τρυφερότητα και δικαιοσύνη βρίσκει ανταπόκριση, ανέλπιστα, στον αιώνιο εχθρό. Η καρδιά του ελαφραίνει όταν μοιράζεται την ιστορία του με έναν Έλληνα στρατιώτη που επιθυμεί να τον ακούσει.

Πρόκειται για το τελευταίο διήγημα του Γεωργίου Βιζυηνού, το οποίο έγραψε έγκλειστος στο ψυχιατρείο. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εστία, το 1895, εν αγνοία του συγγραφέα του.

«Ο Μοσκώβ-Σελήμ είναι ένας Τούρκος που θα ήθελε να είναι Ρώσος, ένας μοναχικός άνθρωπος που όλοι αποφεύγουν και ειρωνεύονται, μέχρι που γνωρίζει έναν Έλληνα στρατιώτη, ο οποίος βλέπει στα μάτια του Σελήμ «πένθος της καρδίας».

Και αποφασίζει να διηγηθεί την απίστευτη ζωή του και να μας χαρίσει ένα έργο υψηλής ψυχογραφικής ανάλυσης, βαθιά αντιπολεμικό, ένα κείμενο για την αγωνία της ταυτότητας και τις συνεχείς διαψεύσεις, ένα διήγημα που αναδεικνύει τον πλούτο και την περιπέτεια της γλώσσας μας» αναφέρει ο σκηνοθέτης Δημήτρης Ξανθόπουλος.

Οι ηθοποιοί της παράστασης μεταφέρουν την ιστορία αυτού του παράδοξου Τούρκου στρατιώτη, κάνοντάς τη δική τους, κοινή τους ιστορία. «Γίνονται μια φωνή που αντηχεί αυτό το υπέροχο αντιπολεμικό κείμενο, αυτή την ωδή στον άνθρωπο.

Ο Βιζυηνός όμως δεν μένει μόνο σε αυτό» επισημαίνει ο σκηνοθέτης.

«Ο Μοσκώβ-Σελήμ» είναι ένα διήγημα που μιλά για την επιθυμία ενός παιδιού να αγαπηθεί, να γίνει αποδεκτό από τον πατέρα του, για τη στρεβλή έννοια της αγάπης που μπορεί να διακατέχει μια οικογένεια, για το πώς αυτό που φαίνεται δεν είναι πάντα αυτό που είναι... Για την αρετή του ανθρώπου που δεν γνωρίζει σύνορα, φύλο, χρώμα ή εθνικότητα» προσθέτει.

Στόχος της παράστασης, σύμφωνα με τον Δημήτρη Ξανθόπουλο, είναι μέσα από τον υπέροχο λόγο του Βιζυηνού ν' αναγνωρίσουμε το ταξίδι, την περιπέτεια της γλώσσας μας.

«Σε μια εποχή που χρειάζεται να πατήσουμε ξανά γερά στα πόδια μας, ας προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε ξανά το παρελθόν μας. Κι αυτό καθιστά αναγκαίο να φτάσει αυτός ο λόγος ζωντανός στο κοινό, ιδίως στους εφήβους που θα παρακολουθήσουν την παράστασή μας. Να μην είναι ένα μουσειακό κείμενο που είναι υποχρεωμένοι να διδαχτούν στη σχολική τους ύλη. Ο πλούτος, άλλωστε, της γλώσσας του Βιζυηνού δεν είναι παρά πλούτος συναισθημάτων...» αναφέρει ο σκηνοθέτης.

Η Στέγη, ήδη από την πρώτη χρονιά λειτουργίας της, χάραξε μια πολιτική υποστήριξης και ανάπτυξης του εφηβικού θεάτρου. Συνεργάστηκε με την πρωτοπόρο στο εφηβικό θέατρο ομάδα Grasshopper Youth και την ιδρύτρια και καλλιτεχνική υπεύθυνή της, τη σκηνοθέτρια και παιδοψυχίατρο Σοφία Βγενοπούλου. Μαζί με την ομάδα Grasshopper Youth καθιέρωσαν το Φεστιβάλ Εφηβικού Θεάτρου, αλλά και την ανάθεση έργων για εφήβους σε καταξιωμένους Έλληνες συγγραφείς. Το πρώτο εφηβικό έργο που ανέβηκε ήταν το «Στην οθόνη φως» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη (2011-12).

Ακολούθησαν τα «Ελεύθερα ύδατα» του Γιάννη Τσίρου (2012-13) και «Το τρένο» του Λένου Χρηστίδη (2013-14).

Το 2014-15, η πρόταση της Στέγης για την Εφηβική Σκηνή ήταν μια παράσταση «θεάτρου της επινόησης», το Όχι αθώος πια, σε σκηνοθεσία της Γεωργίας Μαυραγάνη, ενώ το 2015-16 ο Δημήτρης Καραντζάς σκηνοθέτησε για την Εφηβική Σκηνή της Στέγης «Τα κύματα» της Βιρτζίνια Γουλφ. Ο Δημήτρης Ξανθόπουλος, που σκηνοθετεί φέτος τον «Μοσκώβ-Σελήμ», έχει συνεργαστεί ξανά με τη Στέγη στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Εφηβικού Θεάτρου και έχει παρουσιάσει επίσης με την ομάδα Pequod «Το διπλό βιβλίο» του Δημήτρη Χατζή (2012).