Σεξουαλική εκμετάλλευση και εμπορία ανθρώπων στην Ελλάδα: Πώς λειτουργεί

Τάσεις μείωσης εμφανίζουν οι υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων στην Ελλάδα από το 2013 έως και το τέλος του φετινού Σεπτέμβρη, σύμφωνα με τα ...

Τάσεις μείωσης εμφανίζουν οι υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων στην Ελλάδα από το 2013 έως και το τέλος του φετινού Σεπτέμβρη, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας που παρουσιάζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, ενώ είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι περισσότερες υποθέσεις αφορούν στη σεξουαλική εκμετάλλευση των θυμάτων.
Συγκεκριμένα, η ΕΛ.ΑΣ αντιμετώπισε τριάντα επτά υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων το 2013, τριάντα έξι το 2014, τριάντα δυο το 2015 και δεκαοκτώ υποθέσεις τους πρώτους εννέα μήνες του 2016. Παράλληλα, το 2013 τα θύματα ήταν 99 και οι δράστες 142, το 2014 ήταν 64 και 125 αντίστοιχα, 50 και 117 κατά το έτος 2015, ενώ στο εννεάμηνο του 2016 τα θύματα ανέρχονταν σε 28 και οι δράστες σε 72.
Η σεξουαλική εκμετάλλευση, αφορά την πλειονότητα των υποθέσεων trafficking στη χώρα μας, με 24 περιστατικά το 2013, 30 το 2014, 26 το 2015 και 14 από την αρχή του χρόνου έως το τέλος Σεπτεμβρίου. Ακολουθεί η εργασιακή εκμετάλλευση, με έξι περιστατικά το 2013, 4 το 2014, 3 το 2015 και 1 στο εννεάμηνο του 2016.
Η εκμετάλλευση για επαιτεία κατατάσσεται στην τρίτη θέση του trafficking, με 5 περιστατικά το 2013, 2 το 2014, 3 το 2015 και 3 στο 9μηνο του 2016.  Όσον αφορά σε εργασιακή και σεξουαλική εκμετάλλευση ταυτόχρονα, η ΕΛ.ΑΣ αντιμετώπισε δύο περιστατικά το 2013.     
Οι περισσότεροι δράστες υποθέσεων trafficking είναι από την Ελλάδα: συνολικά 158 άτομα, εκ των οποίων οι 123 είναι άνδρες και οι 35 γυναίκες. Ακολουθούν, 78 δράστες από τη Βουλγαρία, εκ των οποίων 52 άνδρες και 26 γυναίκες, από τη Ρουμανία 59 άτομα (46 άνδρες και 13 γυναίκες) και από την Αλβανία 50 άτομα (43 άνδρες και 7 γυναίκες).
Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά στα θύματα εμπορίας ανθρώπων στη χώρα, από το 2013 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2016, τα περισσότερα είναι από τη Ρουμανία, 73 συνολικά (32 άνδρες – 41 γυναίκες), ακολουθεί η Βουλγαρία με 52 στο σύνολο (4 άνδρες – 48 γυναίκες) και το Μπαγκλαντές με 36 (35 άνδρες – 1 γυναίκα).
Σχετικά λίγα είναι στην Ελλάδα τα ανήλικα θύματα του trafficking. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της αστυνομίας όσον αφορά στη σεξουαλική εκμετάλλευση, τα θύματα από το 2013 έως το 9μηνο του 2016, ανέρχονται σε 16 άτομα συνολικά (6 από Ρουμανία, 4 από Ελλάδα, 3 από Βουλγαρία και ισάριθμα από Αλβανία).
Στην εκμετάλλευση επαιτείας, τα ανήλικα θύματα, στο ίδιο χρονικό διάστημα, είναι 16 (9 από Ρουμανία και 7 από Ελλάδα), ενώ στην εργασιακή εκμετάλλευση είναι συνολικά 3 ( 2 από Ρουμανία και 1 από Μπαγκλαντές).

Η «μεθοδολογία» των δραστών 

Η σεξουαλική εκμετάλλευση κυριαρχεί, όπως προαναφέρθηκε, στο trafficking στην Ελλάδα. Ποια είναι, όμως, η «μεθοδολογία» των δραστών απέναντι σε υποψήφια θύματα;
Σύμφωνα με την αστυνομία, οι δράστες σε υποθέσεις εμπορίας ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, προσεγγίζουν πιθανά θύματα που βρίσκονται σε ευάλωτη θέση (άνεργα, με οικογενειακά προβλήματα, έλλειψη ευκαιριών στις χώρες τους κ.λπ.) και με ψευδείς υποσχέσεις- αναφορικά με το είδος της εργασίας- αποσπούν τη συναίνεσή τους, προκειμένου να τους ακολουθήσουν στη χώρα εκμετάλλευσης.
Επίσης, ως μέσο στρατολόγησης, χρησιμοποιείται και το «συναίσθημα».Οι δράστες προσεγγίζουν νεαρές κοπέλες, συνάπτουν δεσμό και στη συνέχεια ταξιδεύουν μαζί στη χώρα εκμετάλλευσης, όπου και εμφανίζουν τις πραγματικές τους προθέσεις. Παράλληλα, έχει διαπιστωθεί και η χρήση του διαδικτύου ως μέσου στρατολόγησης. Οι δράστες, οι οποίοι μπορεί να είναι τόσο στον τόπο καταγωγής των θυμάτων, όσο και στη χώρα εκμετάλλευσης, προβαίνουν σε διαφήμιση εργασιών μέσω αγγελιών στο διαδίκτυο, με ικανοποιητικές απολαβές.
Ενδεικτικά σε σχετική υπόθεση που διερευνήθηκε, αναρτούσαν αγγελίες στην Ουκρανία, μέσω διαδικτύου, στις οποίες ζητούσαν νεαρές κοπέλες να εργαστούν ως σερβιτόρες σε μπαρ. Οι δράστες διατηρούν τον έλεγχο επί των θυμάτων με χρήση ή απειλή σωματικής βίας, με απειλές κατά μελών οικογενειών τους, με περιορισμό της ελευθερίας των κινήσεών τους, με αφαίρεση των μέσων επικοινωνίας (κινητά τηλέφωνα ή υπολογιστές για να μην έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο) και τέλος, με τη δημιουργία «δεσμού χρέους» (πληρώνουν οι δράστες για τα θύματα τα εισιτήρια, το ενοίκιο διαμονής κ.α.). Έτσι, δημιουργούν με τον τρόπο αυτό χρέος, το οποίο τα θύματα πρέπει να αποπληρώσουν.
Σημειώνεται, ότι η χρήση σωματικής βίας έχει περιοριστεί, σύμφωνα με την αστυνομία, καθώς είναι εύκολα ανιχνεύσιμη με ιατροδικαστική εξέταση και μπορεί να αποδείξει  ευκολότερα την τέλεση του αδικήματος. Η εκμετάλλευση λαμβάνει χώρα σε οίκους ανοχής, στο δρόμο με τη μορφή της πεζοδρομιακής πορνείας και σε ξενοδοχεία ή οικίες με την πραγματοποίηση ερωτικών ραντεβού, μέσω αγγελιών στον τύπο και στο διαδίκτυο, κυρίως σε μεγάλα αστικά κέντρα και μεγάλα νησιά.
Επίσης, έχει παρατηρηθεί η εκμετάλλευση θυμάτων να λαμβάνει χώρα σε αγροτικές περιοχές με μεγάλο αριθμό αλλοδαπών εργατών. Οι δράστες, έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία, μεταφέρουν τα θύματα σε προκαθορισμένα σημεία σε αγροτικές περιοχές, προκειμένου να πραγματοποιηθεί το ερωτικό ραντεβού σε πρόχειρα παραπήγματα. 
Σχετικά με την εργασιακή εκμετάλλευση τώρα, οι  δράστες στρατολογούν τα πιθανά θύματα εκμεταλλευόμενοι την ευάλωτη θέση τους (έλλειψη ευκαιριών στη χώρα τους, ανεργία ή εργασία με απολαβές που δεν είναι εφικτό να καλύψουν τις βιοτικές τους ανάγκες, οικογενειακά προβλήματα) και με ψευδείς υποσχέσεις -σχετικά με το είδος της εργασίας, το ωράριο, τις συνθήκες και τις απολαβές - αποσπούν τη συναίνεσή τους.
Ο έλεγχος επί των θυμάτων διατηρείται με απειλές, δημιουργία «δεσμού χρέους», μεταφοράς των θυμάτων σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές και με ταυτόχρονη αφαίρεση των μέσων επικοινωνίας τους. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται η ελευθερία των κινήσεων των θυμάτων και ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος διαφυγής τους. Η εκμετάλλευση λαμβάνει χώρα κυρίως σε αγροκαλλιέργειες. Έχουν διερευνηθεί, όμως, περιπτώσεις όπου η εκμετάλλευση πραγματοποιήθηκε σε μεγάλα αστικά κέντρα, σε οικιακές εργασίες και αλλού (π.χ. εργασία σε αποθήκες τροφίμων, σε εταιρεία μεταφορών).
Ταυτόχρονα, ένας ακόμη τομέας της εμπορίας ανθρώπων, είναι η εκμετάλλευση της επαιτείας. Στις συγκεκριμένες υποθέσεις, οι δράστες και τα θύματα ανήκαν στο ίδιο στενό ή και ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον. Στις περιπτώσεις που τα θύματα ήταν ανήλικα, παρατηρείται άμεση εμπλοκή των γονέων, είτε ως δραστών, είτε με την παραχώρησή τους σε τρίτους, προκειμένου να επαιτούν. 
Οι δράστες διατηρούν τον έλεγχο επί των θυμάτων με χρήση βίας ή και απειλών, με συνεχή παρουσία τους τόσο στα σημεία που επαιτούν, όσο και στους χώρους που διαμένουν και με συγκέντρωση των θυμάτων σε ενιαίο χώρο διαμονής, περιορίζοντας τους την ελευθερία της κίνησης. Η εκμετάλλευση λαμβάνει χώρα σε μεγάλα αστικά κέντρα και νησιά, σε σταθμούς μετρό, πλατείες και γενικότερα σε πολυσύχναστα μέρη.

Ηρακλής Μοσκώφ: «Τα ανθρώπινα δικαιώματα να ενταχθούν στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση 

Παράλληλα, με την αστυνομία και άλλους φορείς, καίριος είναι ο ρόλος του Εθνικού Εισηγητή για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, Ηρακλή Μοσκώφ.
«Εμείς κινούμαστε στον άξονα του Εθνικού Μηχανισμού Αναφοράς για την ταυτοποίηση πιθανών θυμάτων», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μοσκώφ. «Επιδιώκουμε», επισημαίνει, «τη διεύρυνση των επαγγελματιών που μπορούν να συμβάλλουν στην ταυτοποίηση και  αρωγή περισσότερων πιθανών θυμάτων, που δεν φτάνουν στον εισαγγελέα ή τον αστυνομικό. Μέσω του κοινοβουλίου, αγωνιζόμαστε, ώστε να εφαρμοστούν επαναστατικά μέτρα όπως, ταμείο αποζημίωσης για θύματα, δίωξη νομικών προσώπων που «ξεπλένουν χρήμα», δίωξη πελατών που εν γνώσει τους συμμετέχουν, μαγνητοσκόπηση μαρτυρικών καταθέσεων, προστασία μαρτύρων. Επίσης, προωθούμε παρεμβάσεις στα σχολεία, σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, για την εκπαίδευση των ανθρωπίνων, κοινωνικών και εργατικών δικαιωμάτων, όπως και για την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Θέλουμε να στοχεύσουμε στους αυριανούς «πελάτες» και να χτυπήσουμε τα στερεότυπα εκεί που γεννώνται. Τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να ενταχθούν σε επίπεδο δευτεροβάθμιας, τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά σταδιακά και στη βάση ευρύτερων θεμάτων, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση».