Η επιστροφή του ναζιστικού λεξιλογίου ανησυχεί τη Γερμανία

Ταμπού επί δεκαετίες, η ορολογία που έρχεται κατευθείαν από τη ναζιστική περίοδο αναδύεται στη Γερμανία στις δημόσιες εκδηλώσεις και στ...

Ταμπού επί δεκαετίες, η ορολογία που έρχεται κατευθείαν από τη ναζιστική περίοδο αναδύεται στη Γερμανία στις δημόσιες εκδηλώσεις και στον όλο και πιο πολωμένο για το μεταναστευτικό ζήτημα πολιτικό διάλογο, προκαλώντας ανησυχία.
«Έχουμε ένα πραγματικό πρόβλημα δημοκρατίας στη χώρα αυτή, πληρώνουμε το τίμημα της άρνησής μας επί χρόνια να ανοίξουμε τα μάτια μας», δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του στο περιοδικό Der Spiegel η αντιπρόεδρος της Βουλής Κλαούντια Ροτ.
Το φαινόμενο έφθασε σε παροξυσμό στις 3 Οκτωβρίου, ημέρα της εθνικής γιορτής, όταν η καγκελάριος Μέρκελ έγινε δεκτή στη Δρέσδη με συνθήματα όπως «προδότης της πατρίδας» από μικρό πλήθος διαδηλωτών της άκρας δεξιάς, που συγκεντρώθηκαν για να καταγγείλουν την πολιτική ανοίγματος στους πρόσφυγες.
Μεταξύ των πανό της συγκέντρωσης, ένα πορτραίτο με λόγια του Γιόζεφ Γκέμπελς, του επικεφαλής της προπαγάνδας του ΙΙΙ του Ράιχ.
Αν και τα λόγια δεν υπόκεινται στον νόμο διότι δεν υποκινούν φυλετικό μίσος, προκάλεσαν σοκ. Και οδήγησαν ορισμένους σε παραλληλισμούς με τις περιόδους των δεκαετιών του 1920 και 1930 της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
«Ξεδιάντροπο πλήθος»
«Υπήρξε ήδη μία Δημοκρατία της Βαϊμάρης, δεν χρειάζεται και μία της Δρέσδης», έγραψε η εφημερίδα του Μονάχου Sueddeutsche Zeitung. Η πρωτεύουσα της Σαξωνίας είναι επίσης το προπύργιο του ξενοφοβικού αντιισλαμικού κινήματος Pegida.
«Το αποχαλινωμένο πλήθος της Δρέσδης ούρλιαζε όπως κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ. Αυτή η εθνοκεντρική νοοτροπία δεν συνάδει με το κράτος δικαίου», έγραψε η Die Welt υπό το σοκ των λόγων που προέρχονται από ένα σκοτεινό παρελθόν.
Εδώ και μήνες, οι υποστηρικτές του Pegida και του λαϊκιστικού ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) καταγγέλλουν σε κάθε διαδήλωση τους «προδότες της πατρίδας» (Volkverraeter), είτε ανήκουν στην κυβέρνηση, είτε στα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα.
Ο όρος διαδόθηκε από τον ίδιο τον Αδόλφο Χίτλερ κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου.
Το σύνθημα κατά του « ψευδόμενου Τύπου» γεννήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, αλλά διαδόθηκε από τους ναζί και ακούγεται σε κάθε διαδήλωση κατά των προσφύγων και μεταναστών.
Η Φράουκε Πέτρι, η ηγερία της Εναλλακτικής για τη Γερμανία, θέλει να αποκαταστήσει τον όρο «εθνικός» (volkisch) στην πολιτική γλώσσα και αρνείται τον περιορισμό του σε λογοτεχνική χρήση. Το επίθετο πάντως παραμένει στιγματισμένο από τη ναζιστική ρητορική και τη χρήση του για την αποθέωση της υπεροχής της αρείας φυλής.
Ο ιστορικός Χανς Φορλέντερ (Hans Vorlaender), ειδικός στην άκρα δεξιά, κάνει λόγο για «αναπρογραμματισμό της πολιτικής ρητορικής» στη Γερμανία. «Υπάρχει μία άρση των ταμπού για έννοιες που προβάλλουν την εθνική ομοιογένεια», δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο (AFP).
«Μεγάλη αντικατάσταση»
Οι εννοιολογικές παρεκβάσεις δεν περιορίζονται στα ριζοσπαστικά κινήματα. Βουλευτής της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης της Άγγελα Μέρκελ, η Μπετίνα Κούντλα, προκάλεσε διαμάχη όταν ζήτησε με tweet από την καγκελάριο να σταματήσει το κίνημα της «Umvolkung» στη Γερμανία.
Ο όρος, κοντινός στην έννοια «μεγάλη αντικατάσταση» είναι ιστορικά βαρύς: διαμορφώθηκε από τους ναζί για να πλαισιώσει εννοιολογικά τον εκγερμανισμό των κατακτημένων περιοχών της Ευρώπης και σήμερα χρησιμοποιείται για να ορίσει τη θεωρία συνωμοσίας, σύμφωνα με την οποία υπάρχει σχέδιο για την υποκατάσταση των «γηγενών» ευρωπαϊκών πληθυσμών από μετανάστες.
Η βουλευτής απέσυρε το tweet, αλλά αρνήθηκε να ζητήσει συγγνώμη, την ώρα που ορισμένοι άλλοι βουλευτές του κόμματος της Μέρκελ διέλυαν ένα άλλο ταμπού κάνοντας λόγο για το ενδεχόμενο συνεργασίας με την Εναλλακτική για τη Γερμανία για να υψωθεί φράγμα στην αριστερά.
Παρά ταύτα, οι πρόσφατες παραφωνίες παραμένουν περιθωριακά φαινόμενα σε μία Γερμανία που παραμένει προσηλωμένη στις αξίες της δημοκρατίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Χανς Κουντνάνι, πολιτικό επιστήμονα του German Marshall Fund, αποτελούν παράπλευρο φαινόμενο του ευρύτερου κινήματος διακήρυξης της γερμανικής ταυτότητας, καθώς αρχίζει να ατονεί η ενοχή για τις ναζιστικές φρικαλεότητες.
«Έχει υπάρξει αλλαγή στην εθνική γερμανική ταυτότητα κατά τη διάρκεια των 15 τελευταίων ετών και η αναβίωση αυτού του λεξιλογίου εγγράφεται σε αυτήν την συγκυρία», λέει. «Η Γερμανία έχει γίνει λιγότερο επικριτική προς το ναζιστικό της παρελθόν από ό,τι ήταν».