ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΟΥ NASH

Haridimos Tsoukas ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΟΥ NASH Ο Σάββας Ξηρός είναι ένας τρομοκράτης-δολοφόνος, το γνωρίζουμε. Δεν είναι ο πρώτος, ούτε ο τελευταίο...

Haridimos Tsoukas

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΟΥ NASH

Ο Σάββας Ξηρός είναι ένας τρομοκράτης-δολοφόνος, το γνωρίζουμε. Δεν είναι ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος. Οι δολοφόνοι είναι άνθρωποι και, ως εκ τούτου, μπορούμε να κατανοήσουμε, κατ’ αρχήν, τη συμπεριφορά τους. Σε αυτή την κατανόηση συνεισφέρει η καλή τέχνη, η καλή λογοτεχνία, η καλή ποίηση. Αν ακούσετε το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για το Νίκο» του Σαββόπουλου, αρχίζετε να καταλαβαίνετε καλύτερα, εκ των ένδον, έναν δολοφόνο όπως ο Κοεμτζής. Κατανοώ δεν σημαίνει εγκρίνω, αλλά εκλεπτύνω την ερμηνευτική-συναισθηματική μου οξύνοια.

Η τέχνη δεν αποκαλύπτει αλήθειες (ορθότερα: δεν προσφέρει “truth-value candidates”, όπως λένε οι αναλυτικοί φιλόσοφοι) αλλά εκλεπτύνει την ερμηνευτική-κατανοητική μας ικανότητα και τα συνοδευτικά συναισθήματα. Δεν είδα την παράσταση «Ισορροπία του Nash» (ένα από τα μειονεκτήματα όταν δεν ζεις στην Αθήνα!), αλλά το ουσιώδες εδώ δεν είναι αν επικροτούμε ή καταδικάζουμε τη σκηνοθέτιδα γιατί άντλησε υλικό από το βιβλίο του Ξηρού. Το ουσιώδες είναι άλλο: αν παράγει καλή τέχνη. Αν διεισδύει στον ψυχισμό του δολοφόνου, αν τον εξετάζει στα συμφραζόμενά του, αν μας βοηθά να καταλάβουμε τον συναισθηματικό του κόσμο, αν εξετάζει όχι μόνο τι έκανε αλλά και τι του κάναμε.

Πολιτικά-δικαιϊκά, καμία συμπάθεια για τον Ξηρό. Καλλιτεχνικά, όμως, ναι, αξίζει τη «συμπάθειά» μας. Όπως μας έμαθε η Χάνα Αρέντ πριν από μισό αιώνα, στην περίπτωση του Αϊχμαν, μέσα από τον ψυχικό-νοητικό κόσμο ενός δολοφόνου καταλαβαίνουμε καλύτερα την ανθρώπινη συνθήκη. Το χαρακτηριστικό πολλών δολοφόνων δεν είναι τόσο η ακρότητά τους όσο η κοινοτοπία τους.

Τα κριτήρια της καλής τέχνης είναι διαφορετικά από αυτά της πολιτικής ή της Δικαιοσύνης. Ακούστε ξανά το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για το Νίκο» και θα καταλάβετε.