Η εκλογή αρχηγού στη Ν.Δ. και το Σύνταγμα

 Από τον   Χαράλαμπο Τσιλιώτη. Με αφορμή το ζήτημα που έχει ανακύψει κατά τη διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού στο κόμμα της αξιωματικής α...

 Από τον  Χαράλαμπο Τσιλιώτη.

Με αφορμή το ζήτημα που έχει ανακύψει κατά τη διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, θα ήθελα να κάνω κάποιες διαπιστώσεις καταρχήν νομικού χαρακτήρα με βάση το ισχύον Σύνταγμα και τον νόμο για την Αυτοδιοίκηση, χωρίς να θέλω να πάρω θέση για τις ικανότητες και τα προσόντα των υποψηφίων για την αρχηγία του κόμματος.

Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 56 παρ. 1 εδ. α΄ και γ΄ Σ, 113 παρ. 1 και 114 παρ. 2 και 3 Ν. 3852/2010 για τη νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και το Πρόγραμμα Καλλικράτης σε συνδυασμό και με το άρθρο 53 παρ. 1 Σ, που ορίζει ότι οι βουλευτές εκλέγονται για 4 τέσσερα χρόνια, άρα η κανονική θητεία της Βουλής είναι τετραετής, και ότι οι τελευταίες εκλογές έγιναν στις 20 Σεπτεμβρίου 2015, συνάγονται κατ’ αρχάς τα ακόλουθα συμπεράσματα:

Σε περίπτωση που εκλεγεί νέος αρχηγός του κόμματος της Ν.Δ., υποψήφιος, ο οποίος εξελέγη κατά τις εκλογές της περιφερειακής αυτοδιοίκησης τον Μάιο του 2014 περιφερειάρχης, αυτός θα μπορέσει πάλι να εκλεγεί βουλευτής μόνο εάν οι εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Κοινοβουλίου γίνουν μετά την κανονική λήξη της θητείας της Βουλής, δηλ. τον Οκτώβριο του 2019 ή εν πάση περιπτώσει μετά την παρέλευση της πενταετούς θητείας των οργάνων της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, δηλ. μετά την 31η Αυγούστου 2019. Καθ’ όλη αυτή την περίοδο ο εκλεγείς αρχηγός της Ν.Δ., εάν σήμερα κατέχει το αξίωμα του περιφερειάρχη, θα βρίσκεται εκτός Κοινοβουλίου, ανεξαρτήτως του εάν κατέχει παράλληλα και αυτό το αξίωμα ή παραιτηθεί από αυτό.

Κατά συνέπεια το κόμμα της Ν.Δ. με εσωτερικές διαδικασίες και σύμφωνα με το καταστατικό του πρέπει να ορίσει πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας (Κ.Ο.) σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής (ΚτΒ), ο οποίος θα είναι μεν (υποχρεωτικά) βουλευτής (ενδεχομένως ο γενικός γραμματέας της Κ.Ο. ή κάποιος άλλος), όχι, όμως, ο αρχηγός του. Αυτομάτως η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένα ιδιότυπο καθεστώς δυαρχίας στο κόμμα, όπου άλλος θα είναι ο αρχηγός του κόμματος, ο οποίος θα ασκεί τις αρμοδιότητες που του παρέχει το καταστατικό της Ν.Δ. και άλλος ο πρόεδρος της Κ.Ο. κατά τον ΚτΒ, ο οποίος και θα το εκπροσωπεί κοινοβουλευτικά. Κατά συνέπεια ο αρχηγός του κόμματος δεν θα είναι αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, διότι σύμφωνα με το άρθρο 20 ΚτΒ αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης μπορεί να είναι μόνο ο αρχηγός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, εν προκειμένω ο αρχηγός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Ν.Δ.

Το πρόβλημα, όμως, δεν περιορίζεται εδώ. Στην περίπτωση που έχουμε πρόωρες εκλογές ο αρχηγός της Ν.Δ. στο σενάριο εργασίας που εξετάζουμε, δεν θα μπορεί να βάλει υποψηφιότητα για να εκλεγεί βουλευτής σύμφωνα με το άρθρο 56 παρ. 1 εδ. α΄ και γ΄ Σ. Εν προκειμένω, στην περίπτωση που η Ν.Δ. εκλεγεί πρώτο κόμμα και ο αρχηγός της δεν έχει εκλεγεί βουλευτής, πρωθυπουργός θα διοριστεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, σύμφωνα με το άρθρο 37 παρ. 4 Σ αυτός που θα εκλέξει η Κ.Ο. της Ν.Δ. εντός τριών ημερών. Για να γνωρίζει το εκλογικό σώμα ποιος θα είναι αυτός, θα πρέπει η Ν.Δ. να εμφανίσει υποψήφιο πρωθυπουργό πριν από τις εκλογές πρόσωπο διαφορετικό από τον αρχηγό του, ο οποίος και θα πάρει κανονικά το χρίσμα από την Κ.Ο. του κόμματος μετά τις εκλογές, ούτως ώστε να μπορεί κατά το Σύνταγμα να διοριστεί πρωθυπουργός. Το αυτό θα συμβεί εάν η Ν.Δ. θα πρέπει να λάβει διερευνητική εντολή ως πρώτο ή δεύτερο κόμμα κατ’ άρθρο 37 παρ. 2 εδ. β΄ και 3 εδ. α΄ Σ. Στην περίπτωση αυτή, δηλ. των πρόωρων εκλογών, που κατά τη γνώμη μου είναι και η πιο πιθανή με βάση την κατάσταση των πολιτικών πραγμάτων, η δυαρχία θα επιταθεί και θα μεταφερθεί από το επίπεδο αρχηγός κόμματος - αρχηγός αξιωματικής αντιπολίτευσης στο επίπεδο αρχηγός κόμματος – πρωθυπουργός. Υποθέτω ότι τα μέλη του κόμματος της Ν.Δ. που θα ψηφίσουν για τον νέο τους αρχηγό θα ψηφίσουν με βασικό κριτήριο του ποιος είναι ο καλύτερος για να γίνει πρωθυπουργός και μάλιστα κατά τις επόμενες εκλογές και όχι απλά ποιος θα διαχειριστεί το κόμμα στην αντιπολίτευση για τις επόμενες τετραετίες, με σκοπό κάποτε να γίνει κυβέρνηση.

Είναι αυτό που χρειάζεται σήμερα η Ν.Δ., μία δυαρχία στην κορυφή της, αρχικά στην αξιωματική αντιπολίτευση και εν συνεχεία ενδεχομένως, στην καλύτερη περίπτωση για το κόμμα, και στην κυβέρνηση; Θα βοηθήσει η δυαρχία το κόμμα να κερδίσει τις επόμενες εκλογές ή μήπως η βάση πιστεύει ότι και οι επόμενες εκλογές είναι χαμένες, οπότε θα πάει στις μεθεπόμενες εκλογές; Και τι θα γίνει εάν μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2019 διεξαχθούν περισσότερες εκλογικές αναμετρήσεις, όπως δείχνει η στατιστική των τελευταίων έξι ετών; Ας τα έχουν αυτά υπόψη τους τα μέλη του εκλογικού σώματος της Ν.Δ., όταν θα ψηφίσουν τον νέο αρχηγό του κόμματος.

--------------
Ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης είναι Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Δικηγόρος από το 1990 με συνεχή παρουσία στην δικαστηριακή πρακτική, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Νομική Σχολή του Ruprecht-Karls-Universitat της Χαϊδελβέργης στην Γερμανία, όπου αναγορεύτηκε Διδάκτορας Νομικής το 1998, ενώ υπήρξε υπότροφος του Ιδρύματος Friedriech Naumann. Έχει διδάξει Συνταγματικό (Θεμελιώδη δικαιώματα) και Ευρωπαϊκό Συνταγματικό Δίκαιο στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Συνταγματολόγων.