Σοβαρή νόσος: Οικογένεια & παθόντες

Η διάγνωση μιας σοβαρής σωματικής ασθένειας αποτελεί μια δύσκολη και αγχογόνα κατάσταση, αφενός για τον ίδιο τον ασθενή, αφετέρου για τ...

Η διάγνωση μιας σοβαρής σωματικής ασθένειας αποτελεί μια δύσκολη και αγχογόνα κατάσταση, αφενός για τον ίδιο τον ασθενή, αφετέρου για την οικογένειά του. Στο σημερινό άρθρο θα μιλήσουμε για τη διαχείριση τούτης της κατάστασης με στόχο την λειτουργικότερη αντιμετώπισή της.
Όσον αφορά, τον παθόντα, κατά τον Franklin Shontz (1975), ακολουθούν 3 στάδια μετά την διάγνωση:

1. Αρχικό σοκ, κατά το οποίο το άτομο αποστασιοποιείται από την κατάσταση και συμπεριφέρεται αυτοματοποιημένα ως ένας τρόπος άμυνας
2. Αντιπαράθεση, κατά την οποία το άτομο κυριαρχείται από συναισθήματα απώλειας, απελπισίας και πένθους
3. Υποχώρηση, όπου το άτομο αποσύρεται στον εαυτό του, αρνούμενο το πρόβλημα και τις επιπτώσεις του.

Αφού περάσουν αυτά τα 3 στάδια, το άτομο αρχίζει σταδιακά να αποδέχεται την κατάσταση και να την διαχειρίζεται.
Οι σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την προσαρμογή του ασθενούς είναι η ηλικία, η υποστήριξη της οικογένειας, οι πεποιθήσεις του ατόμου για την ασθένειά του και τα συμπτώματα της νόσου με κυριότερο τον πόνο. Αυτός ο τελευταίος ανάλογα με την έντασή του, δυσκολεύει περισσότερο ή λιγότερο τον ασθενή και την καθημερινότητά του αλλά είναι γεγονός ότι αποτελεί για όλους ένα από τα πιο ενοχλητικά και κουραστικά συμπτώματα. Ακόμη, σε χρόνιες ασθένειες προκαλεί τον φόβο του πόνου, ο οποίος ενεργοποιείται με το άγχος.
Σχετικά με τον ηλικιακό παράγοντα, φαίνεται πως οι ασθενείς που δυσκολεύονται περισσότερο από μια ασθένεια είναι οι νεαροί ενήλικες καθώς μια χρόνια ή σοβαρή νόσος τους αποτρέπει ή απομακρύνει από το πλάνο ζωής που είχαν σχεδιάσει. Είναι εύλογο λοιπόν ότι έχουν να αντιμετωπίσουν την απογοήτευση, τη λύπη και το στρες από την αναγκαστική ματαίωση που βιώνουν. Ανεξάρτητα από την ηλικία, ένα ακόμη συναίσθημα που χρήζει διαχείρισης είνα φυσικά ο φόβος για την ίδια τη ζωή τους ανάλογα με τη σοβαρότητα της ασθένειας.
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας είναι η υποστήριξη που παρέχει η οικογένεια. Όσο πιο υποστηρικτικό είναι αυτό το πλαίσιο, τόσο καλύτερη φαίνεται να είναι η προσαρμογή του ασθενούς. Τα ίδια τα μέλη όμως της οικογένειας έρχονται αντιμέτωπα (σε μια διαδικασία πένθους επίσης) είτε με άρνηση της κατάστασης είτε με αισθήματα όπως ο θυμός και η απελπισία. Συχνά δε, προκύπτει μια μορφή ενοχοποίησης του ασθενούς για την κατάστασή του. Σε συνδυασμό με τις πρακτικές αλλαγές που επιφέρει μια νόσος στην καθημερινότητα με την ανάληψη των νέων ευθυνών (οικονομικές, ιατρικές κλπ), η φροντίδα του παθόντα μπορεί να γίνει ακόμη πιο δύσκολη και στρεσογόνα για τα υπόλοιπα μέλη. Είναι όμως καθοριστικός ο ρόλος της οικογένειας στην πορεία του ασθενούς. Είναι απαραίτητη η θετική του ενίσχυση για την αντιμετώπιση της νόσου αντί της αποφυγής της, η ενθάρρυνσή του για την κατά το δυνατόν ανεξαρτησία του (αντί της υπερπροστατευτικότητας) καθώς και η ανταπόκριση στις ανάγκες του με αγάπη κι ευαισθησία.
Όπως φαίνεται λοιπόν, μια σοβαρή ή μακροχρόνια νόσος, επιφέρει αλλαγές σε όλη την δυναμική της οικογένειας και όχι μόνο στον ασθενή. Η ψυχοθεραπεία σε τέτοιες περιπτώσεις συμπεριλαμβάνει τη δουλειά με όλα τα μέλη και όχι μόνο με τον παθόντα.
Στόχοι της οικογενειακής θεραπείας, πέρα της ενίσχυσης των παραπάνω, είναι η ψυχοεκπαίδευση των μελών στην νόσο και τα συμπτώματά της καθώς και η ανάπτυξη των επικοινωνιακών τους δεξιοτήτων.
Στόχοι της ψυχολογικής στήριξης του ασθενούς είναι η προετοιμασία για ένα αβέβαιο μέλλον, η διαχείριση του πόνου, η μείωση του άγχους και η ενίσχυση της ελπίδας, η αύξηση των θετικών δραστηριοτήτων και η μείωση των αρνητικών σκέψεων και τέλος η αλλαγή των αρνητικών συμπεριφορών που δεν προωθούν τη θεραπεία.
Γράφει η Μαρία Μάρκου για το k-mag.gr