Ένα ρολόι με ύψος 27 μέτρα και έδρα τα Τρίκαλα

«Όλα αυτά τα χρόνια, παρά τις έρευνες μας, δεν κατορθώσαμε να βρούμε τον μελετητή και τα αρχιτεκτονικά σχέδια του ρολογιού, καθότι έχο...

«Όλα αυτά τα χρόνια, παρά τις έρευνες μας, δεν κατορθώσαμε να βρούμε τον μελετητή και τα αρχιτεκτονικά σχέδια του ρολογιού, καθότι έχουν καταστραφεί τα αρχεία του Δήμου από πυρκαγιά». Αυτά αναφέρει στο βιβλίο του με τίτλο «το Φρούριο, το ρολόγι και το Βυζαντινό Υδραγωγείο των Τρικάλων» ο ερευνητής Νεκτάριος Κατσόγιαννος. Πρόκειται για το σημερινό κτίσμα του ρολογιού, το οποίο είναι γύρω στα 5 μ. πιο βόρεια του παλιού, και μαζί με το κάστρο αποτελούν σύμβολο της πόλης.
Σε αναζήτηση στοιχείων μία εγγονή του τότε δημάρχου, διευκρινίζει ο κ. Κατσόγιαννος, μας ανέφερε ότι την αρχιτεκτονική μελέτη ο παππούς της την είχε αναθέσει σε Ιταλό αρχιτέκτονα. Τα σχόλια των τότε εφημερίδων δεν αναφέρουν δυστυχώς τον μελετητή, εκτός αν έγινε από τον τότε δημομηχανικό, το οποίο, τονίζει ο κ. Κατσόγιαννος αναφέρουμε με κάθε επιφύλαξη, για να προσθέσει:
«Την ανέγερση του κτίσματος την έκανε ο εργολάβος Σελέκας με αρχιμάστορα τον Παναγιώτη Παπανικολάου ή Τσιγκέλη. Ο μηχανισμός του ρολογιού έγινε από το εργοστάστιο του Γ. Καραμάνου που βρισκόταν στην Καλλιθέα Αθηνών».
Στοιχεία
Το ύψος του απαρτίζεται από τρία διαφορετικά επίπεδα με συνολικό ύψος 26,60 μ. Οι διαστάσεις του ισογείου είναι (7,20X6,45) μ. με ύψος 15,50 μ. και φέρει για ανεξήγητους λόγου τρεις εισόδους. Του πρώτου ορόφου (4,80X4,80) μ. με ύψος 5,30 μ. και περιμετρικά βεράντα, πλάτους 1,75 μ. Ο δεύτερος, όπου και ο μηχανισμός του ρολογιού είναι (3,30X3,30) μ. με ύψος 5,80 μ. και περιμετρικά βεράντα πλάτους 1,25 μ. η δε διάμετρος των καντράν είναι 1,60 μ. Η ανακαίνισή του έγινε το 1997 και είναι επισκέψιμος. Η εσωτερική διαρρύθμιση στο μεγαλύτερο της μέρος είναι εντελώς διαφορετική από την παλιά. Η σκάλα από το πρώτο δάπεδο μέχρι το ρολογοστάσιο ήταν περιστρο¬φική με 120 σκαλιά. Σήμερα είναι μόνο στο πάνω μέρος.
Ο παλιός μηχανισμός ήταν τοποθετημένος πάνω σε ξύλινο δάπεδο, συνδεόμενος με μικρή σιδερένια σκάλα με το κάτω διαμέρισμα. Ήταν ελληνικής κατασκευής, το δε βάρος της καμπάνας είναι γύρω στα 1000 κιλά, στη δε εξωτερική επιφάνεια της γράφει:
«ΕΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΘΗ ΔΙΑ ΤΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΡΙΚΚΑΛΩΝ ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ ΕΝ ΕΤΕΙ 1937».
Η λειτουργία του ρολογιού, σύμφωνα με τον κ. Κατσόγιαννο, βασιζόταν σε ένα ζεύγος βαριδιών εκ των οποίων το κάθε ένα ζύγιζε 350 κιλά. Την αρχική συντήρηση και για έξι μήνες περίπου μέχρι τον θάνατο του, την είχε αναλάβει ο ρολογοποιός Απ. Μαυρομάτης. Στη συνέχεια, και μέχρι το 1969, ο ρολογοποιός Κώστας Παπαευθυμίου με τον βαθμό του κλητήρα, για να τον διαδεχθεί, μετά τη συνταξιοδότηση του, ο γιος του Χρυσούλης, αμειβόμενος με τέσσερα ημερομίσθια τον μήνα και το κούρδισμα γινόταν μια φορά την εβδομάδα.
Κατοχή
Βρισκόμαστε στις αρχές τις δεκαετίας του 1940. Ακολούθησαν ο πόλεμος και η Κατοχή. Σ' όλους τους χώρους επικρατεί απόλυτη ησυχία. Τους σεργιανίζουν μόνο οι κατοχικές δυνάμεις. Στην κορυφή του δεν κυματίζει τώρα η ελληνική σημαία, αλλά η ιταλική και στη συνέχεια η γερμανική.
Στο κατοχικό του ημερολόγιο ο Γ. Παπαϊωάννου, αναφέρεται στο βιβλίο, γράφει για το ρολόγι:
«18-2-1941 Τρίτη (...) Το ωρολόγιον της πόλεως μας το οποίον εσήμανε τις ώρες με κτυπήματα από της ενάρξεως του πολέμου είχεν πάψει να κτυπά. Σήμερον όμως ήρχισεν να κτυπά τις ώρες».
«22-4-1941 Τρίτη (Πάσχα) (...) Το ωρολόγιον της πόλεως δουλεύει και χτυπάει τις ώρες, αλλά οι πλάκες έχουν χαλάσει».
Για τις πλάκες του ρολογιού που είχαν καταστραφεί που αναφέρει ο Παπαϊωάννου, το είχε επισημάνει και η εφημερίδα Αναγέννησις στο φύλλο της 7-4-1941:
   «Πληροφορούμεθα μεθ 'ικανοποιήσεως, ότι κατόπιν των όσων εγρά¬φησαν απεφασίσθη η παραγγελία εις τας Αθήνας των τζαμιών του Ωρο¬λογίου, τα οποία εθραύσθησαν κατά τον βομβαρδισμόν. Ήδη εντός των ημερών αναμένονται τα τζάμια και έτσι οι Τρικκαλινοί θα κατορθώσουν να.,.ίδουν με τα ίδια των τα μάτια, την ώραν. Κ'αυτό για μερικούς Θω¬μάδες, που δεν βλέπουν τίποτε...».
Οι δύο παραπάνω αναφορές μάς πείθουν, αναφέρει ο ερευνητής, ότι η καταστροφή των τζαμιών του ρολογιού δεν οφείλονταν στον βομβαρδισμό του ρολογιού όπως πίστευαν ορισμένοι, αλλά από τις δυνατές εκρήξεις και του ωστικού κύματος των βομβών κατά τον βομβαρδισμό της πόλης και ειδικά του εκεί πλησίον ναού του Αγίου Νικολάου.
Επτά χρόνια αργότερα η Αναγέννησις, σε σχόλιο της στις 29-7-1948 με χιουμοριστικό σχόλιο, «Το βιαστικό ρολόι» γράφει:
«Από τίνων ημερών, το ωρολόγιον της πόλεως, προπορεύεται εις την ένδειξιν κατά 4 περίπου λεπτά της ώρας του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Ο κ. δήμαρχος ας διάταξη την τοποθέτησιν εις το κανονικόν σημείον του ωρολογίου».
Έναν χρόνο αργότερα, η ίδια εφημερίδα συνιστά στον δήμαρχο να τοποθετήσει τζάμια διότι, έτσι όπως είναι τα μηχανήματα του, γεμίζουν σκόνη και δεν λειτουργούν κανονικά:
"Η σκόνη φταίει"
Το ωρολόγιον της πόλεως, από την κατοχήν ακόμη δεν έχει τζάμια. Ίσως η έλλειψις αυτών να συντελή εις το να συγκεντρώνονται σκόνες κ.λ.π. και να αποτελή τούτο ένα εκ των λόγων διά τους οποίους πότε προ¬πορεύεται πότε βραδυπορεί» (6-5-1949).
Το παρακάτω σχόλιο της εφ. Αναγέννησις στις 16-12-1950 μας κάνει γνωστό ότι σε ώρα καταιγίδας έπεσε κεραυνός προκαλώντας ζημιές στις εγκαταστάσεις.
"Έδρασε το αλεξικέραυνον"
Τας απογευματινός ώρας της χθες κατά την διάρκειαν μπόρας, κε¬ραυνός έπεσε επί του Φρουρίου, όπου το αλεξικέραυνο. Κατεστραφησαν άπασαι αι ηλεκτρικαί εγκαταστάσεις και πιθανόν να έπαθε ζημιές και το ωρολόγιον».
Η μεταπολεμική κακή συντήρησή του είχε ως αποτέλεσμα να μη λειτουργεί κανονικά και τα τζάμια των καντράν τον περισσότερο καιρό να είναι σπασμένα όπως και τα τζάμια των μικρών ξύλινων παραθύρων. Τα πάντα είχαν αρχίσει να φθείρονται με πρώτη την ξύλινη κλίμακα η οποία κατέστη πολύ επικίνδυνη στο ανέβασμα της. Ο εσωτερικός χώρος δεν γέμισε μόνο από αναρριχόμενα αλλά και από φωλιές σπουργιτιών. Σήμερα, το ρολόγι δέχεται ένα μεγάλο όγκο επισκεπτών, που βρίσκονται στην πόλη των Τρικάλων, ειδικά αυτές τις μέρες των Χριστουγέννων με τη λειτουργία του Μύλου των Ξωτικών.