Τα βραβεία λογοτεχνικής μετάφρασης της χρονιάς

Η Μαρία Ξυλούρη για το μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Μίτσελ «Τα χίλια φθινόπωρα του Γιάκομπ Ντε Ζουτ» (εκδόσεις Τόπος), η Κορίνα Λάμψα και η...

Η Μαρία Ξυλούρη για το μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Μίτσελ «Τα χίλια φθινόπωρα του Γιάκομπ Ντε Ζουτ» (εκδόσεις Τόπος), η Κορίνα Λάμψα και η Παυλίνα Δηράνη για το μυθιστόρημα της Κάτια Πετρόφσκαγια «Νομίζω την έλεγαν Έστερ» (εκδόσεις Καπόν) και ο Αχιλλέας Κυριακίδης για το μυθιστόρημα του Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες «Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν» (εκδόσεις Ίκαρος) απέσπασαν τα Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης, που απονεμήθηκαν την Τετάρτη 30/10, στην Ελληνοαμερικανική Ένωση με την ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Μετάφρασης.

Τα βραβεία, που καλύπτουν αντιστοίχως την αγγλόφωνη, τη γερμανόφωνη και την ισπανόφωνη λογοτεχνία, απένειμαν η Ελληνοαμερικανική Ένωση, το Ινστιτούτο Γκαίτε, το Ινστιτούτο Θερβάντες και το Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα.

Της απονομής των βραβείων προηγήθηκε συζήτηση μεταξύ τεσσάρων καθιερωμένων μεταφραστών με θέμα «Ξεπερνώντας το γλωσσικό φράγμα». Η Σεσίλ Ιγγλέση-Μαργέλλου είπε πως εκείνο που πρωτίστως επιζητεί η μετάφραση είναι η φιλοξενία: «την έχει μεγάλη ανάγκη αφού διασχίζει ξένες και άγνωστες μεταξύ τους γλώσσες που κουβαλούν την ετερονομία στα σπλάχνα τους». Μιλώντας για την εμπειρία της από τη μετάφραση των ποιημάτων της Κικής Δημουλά στα αγγλικά, η Σ. Ιγγλέση-Μαργέλλου τόνισε πως ο μεταφραστής οφείλει να εγγυηθεί το ταξίδι της μετάβασης από τη μια γλώσσα στην άλλη και συμπλήρωσε πως η μετάφραση ταυτίζεται με τον ίδιο τον πολιτισμό.

Η ρωσική γλώσσα, παρατήρησε από τη μεριά του ο Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, ανήκει σε μια μεγάλη χώρα και σ' έναν μεγάλο πολιτισμό. Παρόλα αυτά μέχρι και την κατάρρευση του σοβιετικού συστήματος τα ρωσικά ήταν απομονωμένα από τα διεθνή δρώμενα με αποτέλεσμα να αναγκαστούν από το 1990 και μετά να καλύψουν τα κενά τους με πολλά δάνεια από τα αγγλικά. Ο μεταφραστής, πάντως, συνέχισε ο Δ. Β. Τριανταφυλλίδης, οφείλει να επισκέπτεται συχνά τη χώρα της γλώσσας από την οποία μεταφράζει προκειμένου να έχει μιαν εκ του σύνεγγυς αίσθηση των συνεχών μεταλλαγών της.

Η ισραηλινή λογοτεχνία είναι πολύγλωσση, εμπεριέχοντας στοιχεία από πολλές άλλες γλώσσες, επισήμανε ο Ιακώβ Σιμπή. Οι Εβραίοι χρησιμοποιούσαν πάντοτε τη γλώσσα του τόπου στον οποίο ζούσαν, αναμιγνύοντάς την με τα εβραϊκά. Κι ένα ερώτημα που τίθεται για τον σημερινό μεταφραστή των εβραϊκών στα ελληνικά είναι αν θα πρέπει να σεβαστεί αυτή την πολυγλωσσία ή να δώσει στη θέση της ένα ομογενοποιημένο ελληνικό κείμενο.

Οι μεταφραστές έχουν μια σχέση εξουσίας με τις λέξεις, είπε ο Λύο Καλοβυρνάς. Οι λέξεις του πρωτότυπου κειμένου τούς διαφεντεύουν ενώ οι ίδιοι διαφεντεύουν τις λέξεις της γλώσσας-στόχου. Ο ίδιος, πρόσθεσε, δίνει μεγάλη σημασία στην προφορικότητα της δανέζικης γλώσσας από την οποία μεταφράζει, φροντίζοντας να αποδώσει τον απαλό της χαρακτήρα: χαρακτήρα πολύ διαφορετικό από εκείνον που προκύπτει από τη γραπτή μορφή της.

Στις τελικές λίστες των βραβείων για την αγγλόφωνη λογοτεχνία έφτασαν οι Μαρία Αγγελίδου για το μυθιστόρημα του Τσανγκ-Ράε Λη «Της αγάπης και του πολέμου» (Ωκεανίδα) και Κλαίρη Παπαμιχαήλ για το μυθιστόρημα του Γκράχαμ Γκρην «Οι θεατρίνοι» (Πόλις). Για τη γερμανόφωνη λογοτεχνία συνυποψήφιοι για βράβευση ήταν οι Ιωάννα Αβραμίδου για τα ποιήματα του Γκέοργκ Τρακλ «Ένας οδοιπόρος στον μαύρο άνεμο» (Νησίδες) και Δημήτρης Δημοκίδης για το βιβλίο του Γιόχαν Πέτερ Έκερμαν «Συνομιλίες με τον Γκαίτε». Τέλος, συνυποψήφιοι για το βραβείο ισπανόφωνης λογοτεχνίας ήταν οι Βασίλης Λαλιώτης για τa ποιήματα της Αλεχάντρα Πισαρνίκ «Τα έργα και οι νύχτες» (Bibliotheque) και Δήμητρα Σταυρίδου για τη νουβέλα του Πέδρο Αντόνιο Αλαρκόν «Ο θάνατος κι ο φίλος του» (Ροές).