56o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Αφιέρωμα στον Αρνό Ντεπλεσάν

Σαν να μην έφτανε η νοσταλγία ...γενικώς και το ποθούμενο συν-αίσθημα (έστω αυτό που διαρκεί όσο και οι ώρες προβολών), το 56ο Φεστιβ...

Σαν να μην έφτανε η νοσταλγία ...γενικώς και το ποθούμενο συν-αίσθημα (έστω αυτό που διαρκεί όσο και οι ώρες προβολών), το 56ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης επέλεξε να κλείσει την αυλαία του (αυτή που θα ανοίξει στις 6 Νοεμβρίου) με τα ..."Χρυσά χρόνια" ("Μy Golden Years"), που αναζητά ο τιμώμενος από το Φεστιβάλ σκηνοθέτης Αρνό Ντεσπλεσέν.
Με αρχικό τίτλο "Trois souvenirs de ma jeunesse" (Τρεις αναμνήσεις της νιότης μου) και υπότιτλο "Αρκαδία" (υπό την έννοια της αναζήτησης του ου-τόπου, στον οποίο οι άνθρωποι ζουν απλά σε αρμονία με τη φύση και αφιερώνουν τον χρόνο τους στην ποίηση, τη μουσική, τον έρωτα, την ανεμελιά), ο 55χρονος σήμερα Αρνό Ντεσπλεσέν γύρισε την ταινία του στη γενέθλια πόλη του (το Ρουμπέ της Βόρειας Γαλλίας - στα σύνορα με το Βέλγιο).
Οι ξένοι κριτικοί (η ταινία προβάλλεται στη Γαλλία απ τον περασμένο Μάιο) χαρακτήρισαν το τελευταίο κινηματογραφικό εγχείρημα του Ντεσπλεσέν ως μια "ελεγεία για τη νεότητα".
Εμπνευσμένη από την εμπειρία του σκηνοθέτη, χωρίς να είναι αυτοβιογραφική, η ταινία περιστρέφεται γύρω από τρεις μνήμες (όπως δηλώνει ο τίτλος): την παιδική ηλικία και την οικογένεια, σκηνές, αναμνήσεις από την πτώση της ΕΣΣΔ και το Τείχος του Βερολίνου και -τέλος- μια ιστορία αγάπης σ' ένα γυμνάσιο στο Roubaix (τη γενέθλια πόλη του σκηνοθέτη).
Εδώ, ο οραματιστής σκηνοθέτης, πιστός σε ένα προσωπικό σινεμά, με χαρακτήρες, σύμβολα και έννοιες που επιστρέφουν στις ταινίες του, συναντά ξανά τον καθηγητή Πολ Ντενταλούς (ο ...μυθικός "Δαίδαλος", που συναντά και ο Τζέιμς Τζόυς στα έργα του), ο οποίος φεύγοντας από το Τατζικιστάν θυμάται ανθρώπους και εικόνες που τον στιγμάτισαν - από την παιδική του ηλικία και τη μητέρα του, την εφηβεία και τον απαρηγόρητο χήρο πατέρα του, ως τους φίλους, τον μέντορά του και φυσικά τον μεγάλο έρωτα της ζωής του. Η ενηλικίωση καταγράφεται μέσα από όλα τα στάδια που μένουν χαραγμένα στη μνήμη. Η απώλεια και οι απογοητεύσεις δίνουν τη "σκυτάλη" στο ξύπνημα νέων συναισθημάτων και την ανακάλυψη του εαυτού μας.
"Τα χρυσά μου χρόνια" επελέγησαν ως η ταινία λήξης του φετινού 56ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης.
Πρωτόλεια συναισθήματα, δίπολα, αντιφάσεις, στοιχεία μπουρλέσκ, χιούμορ που εναλλάσσεται με το πικρό σχόλιο, λογοτεχνικά σύμβολα και αναφορές, δίνουν έμφαση στις βαθιά ανθρώπινες, συχνά εμμονικές ιστορίες που αφηγείται ο Αρνό Ντεσπλεσέν, ο οποίος θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη- θα παραστεί στις προβολές των επτά συνολικά ταινιών που επέλεξε προκειμένου να τον "συστήσει" στο ελληνικό κοινό το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, ενώ θα παραδώσει masterclass. Στο Φεστιβάλ θα προβληθούν συνολικά επτά ταινίες παρουσία του ίδιου του σκηνοθέτη, οι οποίες παρουσιάζουν τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές στη φιλμογραφία του.
Με σπουδές κινηματογράφου στη Σορβόννη και μετέπειτα στο ινστιτούτο IDHEC (σημερινή La Fémis) στο Παρίσι, ο Ντεσπλεσέν τη δεκαετία του '80 εργάστηκε ως διευθυντής φωτογραφίας και, μεταξύ άλλων, υπέγραψε -μαζί με τον Άρη Σταύρου- την ελληνική ταινία "Φωτογραφία" του Νίκου Παπατάκη. Το 1991 πραγματοποίησε το κινηματογραφικό του ντεμπούτο, με την ταινία μεσαίου μήκους "La Vie de Morts", φιλμ που τον καθιέρωσε για το ιδιαίτερο ύφος και τη θεματολογία που εκφράζεται μέσα από επαναλαμβανόμενα μοτίβα, φιλοσοφικές αναζητήσεις και την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία σε πρώτο πλάνο.
Σε όλη την πορεία του, ο σκηνοθέτης δεν παραμένει συνεπής μόνο στη γλώσσα και το ύφος, αλλά και στους ηθοποιούς, οι οποίοι ενσαρκώνουν διαχρονικά τους πληθωρικούς ήρωές του. Ο Ματιέ Αμαλρίκ, η Εμανουέλ Ντεβός και η Κατρίν Ντενέβ παραμένουν ανάμεσα στους σταθερούς συνεργάτες του. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του La Sentinelle (1992), ένα θρίλερ που ανατέμνει τον Ψυχρό Πόλεμο και τις πρακτικές του, έφερε τον Ντεσπλεσέν στο προσκήνιο μιας νέας γενιάς Γάλλων κινηματογραφιστών, που παρά τις επιρροές που δέχτηκαν από τη Νουβέλ Βαγκ, ανανέωσαν το γαλλικό σινεμά, καταθέτοντας τη δική τους προσωπική γραφή. Ακολουθεί, το 1996, η δραματική κομεντί "My Sex Life ... or How I Got into an Argument", το 2004 η ταινία "Kings and Queen" και το 2008 "A Christmas Tale", όπου ο Ντεσπλεσέν στήνει ένα γαϊτανάκι χαρακτήρων και εξερευνά τις εξαιρετικά εύθραυστες, αλλά και ανθεκτικές οικογενειακές σχέσεις.
Το 2013, ο σκηνοθέτης υπογράφει το "Jimmy P: Psychotherapy of a Plains Indian", βασισμένο στην αληθινή ιστορία που καταγράφει στο βιβλίο του "Reality and dream: Psychotherapy of a Plains Indian" (1951) o Γάλλος ανθρωπολόγος και ψυχαναλυτής Ζορζ Ντεβερό. Και, τέλος, φέτος (2015) το νοσταλγικό "Τα χρυσά μου χρόνια"...
Αφιέρωμα στο νέο αυστριακό κινηματογράφο
Πέντε ταινίες που εστιάζουν στις ανθρώπινες σχέσεις, την οικογένεια, σε περιθωριοποιημένες ομάδες, στον καταναλωτισμό και τη μετανάστευση, με ειλικρίνεια και έναν υπόγειο, αλλά σαφή σχολιασμό περιλαμβάνει το αφιέρωμα στο νέο αυστριακό σινεμά.
Πρόκειται για μια κινηματογραφία που διαδόθηκε από πρωτοπόρους δημιουργούς (Φριτς Λανγκ, Γκέοργκ Παμπστ, Γιόζεφ φον Στέρνμπεργκ, Μπίλι Γουάιλντερ, Ότο Πρέμινγκερ- και ανανεώνεται διαρκώς μέσα από ανατρεπτικές φωνές όπως αυτές των Μίκαελ Χάνεκε και Ούλριχ Ζάιντλ).
Χαρακτηριστική είναι η ταινία "One of Us" του Στέφαν Ρίχτερ- η εμπνευσμένη από ένα αληθινό περιστατικό, με σκηνικό τα περίχωρα της Βιέννης, όπου νέοι των εργατικών συνοικιών ξοδεύουν τη ζωή τους ανάμεσα στα ναρκωτικά, τις μικροαπατεωνιές και τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα.
Βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Κορνέλια Τραβνίτσεκ, η ταινία "Chucks" των Σαμπίνε Χιέμπλερ και Γκέρχαρντ Ερτλ αφηγείται μια ιστορία ενηλικίωσης με κεντρική ηρωίδα τη νεαρή Μέι, η οποία περιφέρεται στους δρόμους της Βιέννης φορώντας τα παπούτσια του νεκρού αδερφού της...
Η ταινία "Gruber is Leaving" (βασισμένη σε μυθιστόρημα της Doris Knecht) της Μαρί Κράουτσερ ακτινογραφεί το σύγχρονο ανθρώπινο τοπίο μιας ολόκληρης γενιάς στη σημερινή Αυστρία. Ο 35χρονος Τζον Γκρούμπερ, επιτυχημένος, εγωκεντρικός, μοιράζεται τη ζωή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με χιλιάδες φίλους, χλευάζει την οικογενειακή ζωή, τις παραδοσιακές σχέσεις των ανθρώπων, ενώ ανυψώνει μόνο όσα συντηρούν το κοινωνικό του status. Αυτή η βιτρίνα καταρρέει, όταν μαθαίνει ότι είναι σοβαρά άρρωστος.
Η Μπάρμπαρα Έντερ φέρνει στην επιφάνεια όσα συμβαίνουν πίσω από τις κάμερες των πολεμικών ανταποκριτών στο φιλμ "Thank you for Bombing", ενώ το ψυχολογικό θρίλερ "Jack" της Ελίζαμπεθ Σαράνγκ ανοίγει την υπόθεση του Αυστριακού κατά συρροή δολοφόνου Τζακ Ούντερβίγκερ, ο οποίος στη διάρκεια του 15ετούς εγκλεισμού του για το φόνο ενός κοριτσιού, άρχισε να γράφει ποιήματα, τα οποία εξέδωσε όταν αποφυλακίστηκε. Η φήμη που κέρδισε στους λογοτεχνικούς κύκλους της Βιέννης έθρεψε τη σκοτεινή πλευρά του και τον οδήγησε στους φόνους έντεκα γυναικών σε Ευρώπη και Αμερική...
Το φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου θα πραγματοποιηθεί από την Παρασκευή 6 ως και την Κυριακή 15 Νοεμβρίου.