«Θεωρία του βαδίσματος»

Εκατόν εξήντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατο του κορυφαίου Γάλλου μυθιστοριογράφου Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799-1850) οι εκδόσεις Πατάκη κυκλ...

Εκατόν εξήντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατο του κορυφαίου Γάλλου μυθιστοριογράφου Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799-1850) οι εκδόσεις Πατάκη κυκλοφόρησαν πρόσφατα το συναρπαστικό δοκίμιό του «Θεωρία του βαδίσματος» (εισαγωγή-μετάφραση Γεωργίας Ζακοπούλου) που, διαβάζοντάς το, νομίζεις ότι γράφτηκε μόλις χθες. Είναι ένα παιγνιώδες μελέτημα 151 σελίδων για τα συστήματα κινήσεων του σώματος των πολιτών του Παρισιού στη δεκαετία του 1830 που δεν διαφέρουν και πολύ από τη χαρακτηρολογία μιας σημερινής μεγαλούπολης.
Τι κρίμα -αναφωνεί στην αρχή του εγχειριδίου του - ένα σωρό άνθρωποι διακεκριμένοι για την ευστροφία του μυαλού τους κατάφεραν να διατυπώσουν χιλιάδες θεωρήματα σχετικά με την κίνηση των αντικειμένων, αποκάλυψαν τους νόμους των ουρανίων σωμάτων, αλλά κανείς δεν θέλησε να προβληματιστεί πάνω στους νόμους που διέπουν την κίνηση του ανθρώπου.
Θεωρώντας ότι το περπάτημα κάθε ανθρώπου πρέπει να είναι εξίσου εύγλωττο με την φυσιογνωμία του, επικαλείται τον Δημοσθένη, ο οποίος κατηγορούσε τον Νικόβουλο επειδή περπατούσε άτσαλα, κάτι που πρόδιδε την έλλειψη καλών τρόπων.
Και ιδού λοιπόν ο συγγραφέας των ενενήντα πέντε μυθιστορημάτων, (συνοδεία χιλιάδων καφέδων στη φτωχική σοφίτα του), να προσεγγίζει το θέμα όπως πλησίαζε «την τρέλα χωρίς τρόμο και την επιστήμη χωρίς φόβο». Με μια γλώσσα ελκυστική -αδιαφορώντας αν κατηγορηθεί για ανάλαφρο τόνο- αφού μελέτησε, κατά δήλωσή του, διακόσια πενήντα είδη βαδίσματος ανδρών και γυναικών στο Παρίσι, αποφαίνεται:
«Η Κίνηση συμπεριλαμβάνει τη Σκέψη, την πιο καθαρή δράση του ανθρώπου, τον Λόγο, τη μετάφραση των σκέψεών του, και εν συνεχεία το Βάδισμα και τη Χειρονομία, παθιασμένο συμπλήρωμα λίγο πολύ του Λόγου. Απ' αυτή την άλλοτε λιγότερο άλλοτε περισσότερο αθρόα διάχυση ζωής και από τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος την κατευθύνει, προκύπτουν τα θαύματα του προσωπικού αγγίγματος, στο οποίο οφείλουμε τον Παγκανίνι, τον Ραφαήλ, τον Μιχαήλ Άγγελο, τον κιθαρωδό Ουέρτα, την Ταλιόνι, τον Λιστ, καλλιτέχνες που όλοι μεταγγίζουν την ψυχή του με κινήσεις των οποίων τα μυστικά κατέχουν μόνον οι ίδιοι. Από τους μετασχηματισμούς της σκέψης σε φωνή, που είναι το προσωπικό άγγιγμα με το οποίο η ψυχή δρα πιο αυθόρμητα, απορρέουν τα θαύματα της ευφράδειας και η ουράνια μαγεία της φωνητικής μουσικής. Τα λόγια δεν είναι άραγε κατά κάποιον τρόπο το βάδισμα της καρδιάς και του μυαλού;».
Το βιβλίο, παρά τις παρεκβάσεις του, αναδεικνύει έναν στοχαστή με νεωτεριστική ματιά, παρότι οι ήρωες του είναι οι ευγενείς αλλά και απόκληροι του 19ου αιώνα. Ο συγγραφέας εξομολογείται ότι καθισμένος σε μια καρέκλα στο βουλεβάρτο της Γάνδης κατέγραψε τις πιο παράξενες παρατηρήσεις αυτών που περνούσαν από μπροστά του, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι «το βάδισμα είναι ο ακριβής προπομπός της σκέψης και της ζωής».
Η αργή κίνηση είναι κατ' ουσίαν μεγαλειώδης, τονίζει . Η οικονομία της κίνησης είναι ένα μέσον για να προσδώσει κάποιος στο βάδισμά του ευγένεια και χάρη. Επικαλείται μάλιστα τον Γερμανό γιατρό Φραντς Γιόσεφ Γκαλ, έναν ανατόμο του νευρικού συστήματος, ο οποίος ανέπτυξε την θεωρία σύμφωνα με την οποία το βάρος του εγκεφάλου και ο αριθμός των ελίκων του έχουν σχέση με την βραδύτητα της ζωτικής τους κίνησης.
Ο Μπαλζάκ συνεχίζει με τον επόμενο αφορισμό: Όταν περπατούν οι γυναίκες μπορούν να τα δείχνουν όλα, αλλά να μην αφήνουν κανένα να δει τίποτα. «Όλη η κοινωνία μας είναι μέσα στη φούστα. Βγάλτε τη φούστα από τη γυναίκα και πείτε αντίο στην φιλαρέσκεια». Και καταλήγει με το μεγαλείο των πτυχώσεων, τη χάρη των ελιγμών του σώματος, τις παιχνιδιάρικες περιδινήσεις του μεσοφοριού.
Και ποια ερμηνεία δίνει σε αυτούς που προχωρούν με κατεβασμένο το κεφάλι; «Ποτέ ένας πλούσιος δεν περπατάει έτσι εκτός κι αν είναι κακομοίρης. Οπότε, μπορεί να έχει χρυσάφι αλλά έχει χάσει τα πλούτη της καρδιάς»...
Η έκδοση κυκλοφορεί στο πλαίσιο της σειράς «Πολύτιμοι λίθοι» που περιλαμβάνει επίσης τα βιβλία:
Φρίντριχ Νίτσε, Γιατί είμαι τόσο σοφός
Άρτουρ Σοπενχάουερ, Για τη δυστυχία του κόσμου
Σίγκμουντ Φρόιντ, Ο Ντοστογιέφσκι και η πατροκτονία
Όσκαρ Ουάϊλντ, Δεν έχω τίποτα να δηλώσω παρά μόνο την ιδιοφυΐα μου