ΣΥΝΟΔΟΣ ΕΕ – CELAC: ΤΙ ΓΥΡΕΥΟΥΝ ΟΙ ΛΑΤΙΝΟΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ;

Του Βασικού Μετόχου Μια λιγότερο γνωστή, αλλά όχι και για αυτό τον λόγο λιγότερο σημαντική σύνοδος πραγματοποιείται το διήμερο 10-11 Ιουν...

Του Βασικού Μετόχου

Μια λιγότερο γνωστή, αλλά όχι και για αυτό τον λόγο λιγότερο σημαντική σύνοδος πραγματοποιείται το διήμερο 10-11 Ιουνίου στις Βρυξέλλες. Πρόκειται για τη σύνοδο ΕΕ – CELAC. H oποία CELAC δεν είναι άλλη από την «Κοινότητα Κρατών Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής, από το ισπανικό ακρωνύμιο των λέξεων Comunidad de estados latinoamericanos y caribenos. H φετινή είναι η δεύτερη στη σειρά αντίστοιχη σύνοδος που πραγματοποιείται. Στην προκαταρκτική Υπουργική Συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα κράτη της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής που έγινε την Τρίτη 9 Ιουνίου συμμετείχε και ο έλληνας ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς.

Όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης, η σύνοδος ΕΕ – CELAC έχει ως θέμα «Σχεδιάζουμε το κοινό μας μέλλον: εργαζόμαστε για μια ευημερούσα, συνεκτική και βιώσιμη κοινωνία για τους πολίτες μας». Πέρα από τους κοινούς ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς μεταξύ Ευρώπης και Λατινικής Αμερικής, θα συζητηθούν θέματα οικονομικής συνεργασίας και ανάπτυξης, παιδείας, ασφάλειας και κλιματικής αλλαγής. «Τι δουλειά έχουν οι Λατινοαμερικάνοι στην ΕΕ;», θα αναρωτηθεί κάποιος που δεν παρακολουθεί ιδιαίτερα τις διεθνείς εξελίξεις. Φαίνεται όμως πως έχουν. Και μάλιστα μεγαλύτερη από αυτή που ίσως φανταζόμαστε. Για να το κατανοήσουμε καλύτερα, ας ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία της CELAC και στη σημασία που έχει όχι μόνο για τις χώρες της αμερικανικής ηπείρου, αλλά και γενικότερα.

H «Κοινότητα κρατών Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής» (CELAC) είναι μια σχετικά πρόσφατη και σύμφωνα με τα ως τώρα δεδομένα, επιτυχημένη μορφή πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα στις χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ και του Καναδά. Μια προσπάθεια των ισπανόφωνων, στην πλειονότητά τους, χωρών της αμερικανικής ηπείρου να αρθρώσουν τον δικό τους λόγο, να αντιμετωπίσουν τα δικά τους προβλήματα και να επιδιώξουν από κοινού την επίτευξη των δικών τους στόχων για τις κοινωνίες τους, μακριά από την «πατερναλιστική» (καταστροφική, καλύτερα) αγκαλιά του Θείου Σαμ.

Η CELAC έλαβε επίσημα σάρκα και οστά στις 3 Δεκεμβρίου του 2011 στο Καράκας της Βενεζουέλας με την υπογραφή της Διακήρυξης του Καράκας. Σε αυτή συμμετέχουν 33 κράτη με συνολικό πληθυσμό γύρω στα 600 εκατομμύρια. Η ιδέα για τη δημιουργία της είχε πέσει ενάμιση χρόνο νωρίτερα, στα πλαίσια της συνόδου της Ομάδας του Ρίο - Κοινότητας της Καραϊβικής. Αν και η ιδέα, όσο και η υλοποίησή της, ήταν η απόρροια μιας μακράς διεργασίας καθ’ όλη τη δεκαετία του 2000, τότε που οι περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής, η μία μετά την άλλη, αποκτούσαν προοδευτικές κυβερνήσεις κι επιχειρούσαν να χειραφετηθούν από τα ασφυκτικά δεσμά των ΗΠΑ. Κύριοι εμπνευστές αυτής της στενότερης σύγκλισης ήταν ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα Ντα Σίλβα και ακόμα περισσότερο, ο μακαρίτης πια πρόεδρος της Βενεζουέλας Ούγο Τσάβες. Οραμα και στόχος ήταν η στενότερη συνεργασία μεταξύ των λατινοαμερικάνικων κρατών σε ένα όργανο που θα αποτελούσε εναλλακτική λύση απέναντι στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών (OAS), ο οποίος ιδρύθηκε το 1948 με πρωτοβουλία των ΗΠΑ και με σκοπό να ανακόψει την επιρροή της Σοβιετικής Ενωσης στην αμερικανική ήπειρο. Εξ ου και η Ουάσινγκτον είχε ανέκαθεν κυρίαρχο και καθοδηγητικό ρόλο στον οργανισμό.

Αν και η πρωτοβουλία για τη δημιουργία της CELAC ανήκε σε ηγέτες της αριστεράς, αγκαλιάστηκε από το σύνολο των λατινοαμερικάνικων κρατών, ακόμα κι εκείνων που είχαν συντηρητικές κυβερνήσεις. Τρανή απόδειξη το γεγονός ότι επικεφαλής της επιτροπής που συνέταξε το καταστατικό ορίστηκαν από κοινού ο Ούγο Τσάβες και ο τότε δεξιός πρόεδρος της Χιλής Σεμπαστιάν Πινιέρα. Χαρακτηριστική ήταν μάλιστα η δήλωση του επίσης δεξιού πρώην προέδρου του Μεξικού Φελίπε Καλδερόν στη σύνοδο της Ομάδας του Ρίο τον Φεβρουάριο του 2010, όπου τέθηκαν τα θεμέλια της CELAC: «Δεν μπορούμε να παραμένουμε διαιρεμένοι. Δεν γίνεται να ατενίζουμε το μέλλον με βάση τις διαφορές μας. Είναι καιρός να ενωθούμε βασιζόμενοι σε όσα μας ενώνουν, τα οποία είναι πολύ περισσότερα από όσα μας χωρίζουν». Δίπλα του, ο βραζιλιάνος πρόεδρος Λούλα μιλούσε «για ιστορικό γεγονός μείζονος σημασίας», ενώ ο Τσάβες έκανε λόγο για «αναβίωση του οράματος του Σιμόν Μπολίβαρ». Λίγο μετά, η κεντροαριστερή εφημερίδα του Μεξικού La Jornada σχολίαζε: «Η δημιουργία της CELAC εντάσσεται στα πλαίσια μιας περιφερειακής και παγκόσμιας στροφής η οποία χαρακτηρίζεται από την πτώση της αμερικανικής ηγεμονίας και την ανάδυση περιφερειακών μπλοκ τα οποία διαμορφώνουν μια νέα διεθνή ισορροπία».

Η πρώτη σύνοδος της CELAC είχε προγραμματιστεί αρχικά για τα μέσα του 2011. Εξαιτίας όμως των σοβαρών προβλημάτων υγείας του Ούγο Τσάβες αναβλήθηκε για τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, οπότε έκανε και το ντεμπούτο της στη διεθνή σκηνή. Εκτοτε, συνέρχεται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο, την κάθε μία και σε κάποια διαφορετική χώρα της περιοχής. Παράλληλα, συμμετέχει σε συνόδους με άλλους διεθνείς οργανισμούς ή ενώσεις κρατών, όπως είναι η καθιερωμένη πια ετήσια σύνοδος Ε.Ε. – CELAC. Το γιατί ενδιαφέρεται η Ευρωπαϊκή Ένωση να διατηρεί καλές σχέσεις με τη CELAC είναι μάλλον ευνόητο. Στην Κοινότητα κρατών Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής συμμετέχουν μερικές από τις σημαντικότερες ανερχόμενες οικονομίες του πλανήτη: η Βραζιλία (μέλος των BRICS), η Αργεντινή (μέλος των G20, αυτή η «ανάξια λόγου», «χρεοκοπημένη» Αργεντινή), το Μεξικό, επίσης μέλος των G20, μια χώρα με τεράστιο οικονομικό δυναμικό παρά τις εσωτερικές κοινωνικές ανισότητες και το πρόβλημα της βίας, η Χιλή, πρώτη χώρα στον κόσμο σε παραγωγή χαλκού, η Βενεζουέλα, πέμπτη χώρα στον κόσμο σε παραγωγή πετρελαίου…

Εκτός από τα θέματα που συζητώνται με τις χώρες της Ε.Ε., ενδιαφέρον έχει να δει κανείς την ατζέντα της CELAC για το 2015: Πρώτο θέμα στη σειρά είναι η εξασφάλιση διατροφικής ασφάλειας και η καταπολέμηση της πείνας και της φτώχειας. Aμέσως μετά ακολουθεί η οικιακή αγροτική οικονομία, ενώ σημαντικό ρόλο κατέχουν μεταξύ άλλων επίσης η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση και η ασφάλεια.

Όμως, ο διαφορετικός προσανατολισμός των χωρών της CELAC δεν φαίνεται μόνο στην ατζέντα. Από την αρχή της ίδρυσής της, αυτή η ένωση κρατών έκανε σαφές ότι η στενή πρόσδεση στο άρμα των ΗΠΑ αποτελεί παρελθόν. Χαρακτηριστικό είναι το ομόφωνο ψήφισμα στήριξης προς τη Βενεζουέλα που εξέδωσε τον περασμένο Μάρτιο, μόλις ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε τη συγκεκριμένη λατινοαμερικάνικη χώρα «απειλή» για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.

Πολλά χρόνια τώρα, οι περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής παλεύουν μέσα από τα προβλήματά τους και τις αντιφάσεις τους να αποδείξουν ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός». Ενωμένες, πετυχαίνουν ακόμα καλύτερα αποτελέσματα και αποτελούν υπολογίσιμη δύναμη στη διεθνή σκακιέρα. Βολικό για κάποιους το θατσερικό δόγμα Τ.Ι.Ν.Α. (there is no alternative/δεν υπάρχει εναλλακτική), αλλά καταρρίπτεται από την ίδια τη ζωή.