Με το "έτσι θέλω" οίκος δημοπρασιών βγάζει στο σφυρί επιτύμβια στήλη

Τις ενέργειες στις οποίες προχώρησαν οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Παιδείας και Θρησκευμάτων ώστε να μην δημοπρατη...

Τις ενέργειες στις οποίες προχώρησαν οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Παιδείας και Θρησκευμάτων ώστε να μην δημοπρατηθεί επιτύμβια στήλη του 4^ου αιώνα π.Χ παρουσιάζει μέσα από γραπτή του απάντηση ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας Νίκος Ξυδάκης. 

Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι το Τμήμα Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων, Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών στο πλαίσιο των καθηκόντων του, είχε διενεργήσει έλεγχο των δημοπρατούμενων στις 15.4.2015 αντικειμένων από τον οίκο δημοπρασιών Christie’s μέσω του διαδικτυακού ιστότοπου του εν λόγω οίκου και είχε εντοπίσει αρχαία ελληνική επιτύμβια στήλη του 4^ου αι. π.Χ από την Χαλκίδα ήδη από τις 19.3.2015, δηλαδή σχεδόν ένα μήνα πριν από την ημερομηνία δημοπράτησής της. 

Όταν, κατά την επιβεβαίωση των σχετικών αρχαιολογικών  - βιβλιογραφικών αναφορών, διαπιστώθηκε η προβληματική προέλευση της στήλης έγινε άμεσα έγγραφο προς τον οίκο δημοπρασιών Christie’s, στο οποίο επισημαινόταν η αμφίβολη προέλευση της στήλης και ζητήθηκε η απόσυρση της δημοπράτησής της αίτημα το οποίο απορρίφθηκε με την από 8.4.2015 σχετική επιστολή του οίκου δημοπρασιών. 

Ακολούθησε δεύτερο αίτημα  με σχετικό έγγραφο προς τον οίκο δημοπρασιών για απόσυρση της στήλης, βασιζόμενο στο ελληνικό και στο διεθνές δίκαιο, το οποίο απερρίφθη εκ νέου με την επίκληση από πλευράς του οίκου της εναρμόνισής του με το βρετανικό δίκαιο. 

Προκειμένου να καταστεί σαφής προς τον οίκο δημοπρασιών η σπουδαιότητα του ζητήματος και να υπάρξει μια εγγύτερη προσέγγιση, η ΔΔΕΑΜΤΠΠΑ απέστειλε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου το σύνολο της διαμεμφθείσας αλληλογραφίας στην Πρεσβεία της Ελλάδας στο Λονδίνο, η οποία και επικοινώνησε απ’ ευθείας με τον οίκο δημοπρασιών. Επιπλέον, διερευνήθηκε η δυνατότητα κατάθεσης ασφαλιστικών μέτρων. Κρίθηκε ωστόσο από τις αρμόδιες Υπηρεσίες ότι το κόστος θα ήταν πολύ υψηλό και οι πιθανότητες επιτυχίας ελάχιστες. 

Το Τμήμα Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, σε συνεργασία με το Τμήμα Διαχείρισης Ιστορικού Αρχείου Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Εύβοιας συνεχίζει τόσο τον έλεγχο των αρχείων (υπηρεσιακή αλληλογραφία, παλαιά ευρετήρια αρχαιολογικών συλλογών, αδειοδοτήσεις του ελληνικού κράτους για εξαγωγή αρχαιοτήτων κ.α.) όσο και της βιβλιογραφίας για τον εντοπισμό στοιχείων σχετικά με το χρόνο και τον τρόπο απομάκρυνσης της εν λόγω επιτύμβιας στήλης από το νεκροταφείο Χαλκίδας, όπου εθεάθη και καταγράφηκε για τελευταία φορά από τον Α.Ρ Ραγκαβή το 1853. Το έργο αυτό είναι εξαιρετικά επίπονο και χρονοβόρο, καθώς το προς έλεγχο υλικό είναι ευρύτατο και δυσχεραίνεται περαιτέρω από το γεγονός ότι ο χρόνος εξαγωγής της στήλης από την ελληνική επικράτεια αναζητείται εντός ενός αιώνα, καθώς από το 1853 ξαναβρίσκουμε τα ίχνη της τη δεκαετία του 1950, οπότε και βρίσκεται ήδη εις χείρας γάλλου ιδιώτη. 

Στο απαντητικό κείμενο αναφέρεται ότι η ιστορία και η πορεία κάθε υπό διεκδίκηση πολιτιστικού αγαθού αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση, ως εκ τούτου ακολουθείται κάθε φορά διαφορετική διαδικασία για την επίτευξη του επαναπατρισμού του. Τα βασικά εργαλεία για την διεκδίκηση και τον επαναπατρισμό παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών είναι οι προστατευτικές διατάξεις της εθνικής μας και της σχετικής διεθνούς νομοθεσίας (Σύμβαση UNESCO του 1970, Σύμβαση UNIDROIT, Οδηγία 93/7 ΕΟΚ, πρόσφατα αναδιατυπωμένη ως 60/2014 ΕΕ), οι διμερείς συμβάσεις και τα μνημόνια συνεργασίας που έχει υπογράψει η Ελλάδα με άλλες χώρες και μουσεία του εξωτερικού αναφορικά με την προστασία των πολιτιστικών αγαθών. Σημειώνεται επιπλέον ότι η αρχαιολογική τεκμηρίωση για τη διεκδίκηση ενός πολιτιστικού αγαθού που γίνεται από το επιστημονικό προσωπικό των Υπηρεσιών, είναι η ουσιαστικότερη και πιο χρονοβόρα διαδικασία, ιδίως για αντικείμενα που έχουν έρθει στο φως εδώ και πολλές δεκαετίες, σε εποχές που η καταγραφή τους δεν συνοδευόταν από φωτογραφία ή σχέδιο. 

Να σημειώσουμε ότι τα πιο πάνω αποτελούν απάντηση στην ερώτηση του βουλευτή κ. Νικολόπουλου που ορμώμενος από την πώληση της σπάνιας επιτύμβιας στήλης έναντι του ποσού των 128.00 ευρώ ζητούσε να μάθει μεταξύ των άλλων πως οι υπεύθυνοι του διεθνούς οίκου δημοπρασιών, μολονότι είχαν στα χέρια τους όλες εκείνες τις πληροφορίες σχετικά με την αμφίβολης νομιμότητας προέλευση του αντικειμένου υπο δημοπράτηση, πως έκριναν ότι η επιτύμβια ενεπίγραφη στήλη «Δωριάς Ποσειδωνίου» μπορεί να δημοπρατηθεί κανονικά. 

Επίσης ζητούσε να μάθει αν το Υπουργείο κάλεσε με δημόσια ανακοίνωσή του τον οίκο Christie’s να αποσύρει την επιτύμβια στήλη ή όχι και αν το Υπουργείο δια της αρμόδιας διεύθυνσής του παρακολουθεί συστηματικά δημοπρασίες πολιτιστικών αγαθών και αν προβαίνει σε όλες τις νόμιμες ενέργειες όπου τεκμηριώνεται νομικά η παράνομη εξαγωγή από τη χώρα.