Δέκα Έλληνες συγγραφείς μπροστά στην κρίση

Η κρίση απασχόλησε τους Έλληνες συγγραφείς από την πρώτη σχεδόν στιγμή, αλλά όσο περνά ο καιρός όλο και περισσότεροι σπεύδουν να καταγρ...

Η κρίση απασχόλησε τους Έλληνες συγγραφείς από την πρώτη σχεδόν στιγμή, αλλά όσο περνά ο καιρός όλο και περισσότεροι σπεύδουν να καταγράψουν τη δύσκολη καθημερινότητά της. Η καινούρια χρονιά, προτού κλείσει καν τετράμηνο, πρόλαβε να φέρει τρία λογοτεχνικά βιβλία για την κρίση: δύο μυθιστορήματα και μία νουβέλα.

Με το μυθιστόρημά της «Η άκρα ταπείνωση» (εκδόσεις Καστανιώτη), η Ρέα Γαλανάκη μιλάει για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα όλων των τελευταίων ετών: για τη Χρυσή Αυγή και το ερειπωμένο κέντρο της Αθήνας, για τη μοίρα των αστέγων, αλλά και για τη γενιά του Πολυτεχνείου, τη γενιά της, που προσπαθεί με όσες δυνάμεις διαθέτει να καταλάβει τις απρόσμενες εξελίξεις.

Από την πλευρά του, στη νουβέλα του «Αντί στεφάνου» (Εστία), ο Γιάννης Μακριδάκης θα προσεγγίσει την κρίση έμμεσα, κάνοντας έκκληση για την υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής ικανού να μας απαλλάξει από το άγχος του καταναλωτισμού. Τόπος της δράσης, όπως και σε προηγούμενα βιβλία του, η ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα, η Χίος.
Στο μεταξύ, ζωντανεύοντας τη μνήμη των βασανισμένων της Μακρονήσου, ο Δημήτρης Φύσσας θα κάνει λόγο στο μυθιστόρημά του «Η Νιλουφέρ στα χρόνια της κρίσης» (Εστία) για έναν συγγραφέα που προσπαθεί ανασυνθέτοντας το ιστορικό παρελθόν να ξεχάσει, αν και επί ματαίω, τη σημερινή οικονομική του εξαθλίωση.

Η κρίση, ωστόσο, έγινε θέμα πολλών Ελλήνων πεζογράφων και κατά τη διάρκεια του 2014. Στη συλλογή διηγημάτων του «Το κακό θα 'ρθει από τη θάλασσα» (Πόλις), ο Χρήστος Οικονόμου, που άνοιξε πρώτος, εν έτει 2010, τον λογοτεχνικό χορό της κρίσης, με μιαν άλλη συλλογή διηγημάτων, το «Κάτι θα γίνει, θα δεις» (Πόλις), τοποθετεί το σκηνικό της μυθοπλασίας του σε ένα φανταστικό αιγαιοπελαγίτικο νησί, όπου οι ξενομερίτες, που καταφτάνουν εδώ πιεσμένοι από τις τεράστιες οικονομικές τους δυσκολίες, θα έρθουν σε σύγκρουση με τους ντόπιους, με μια γραμμή αβυσσαλέου μίσους να χωρίζει τους μεν από τους δε.

Ο ήρωας στο μυθιστόρημα της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη «Ανέστιος» ('Αγρα) μοιράζεται το συσσίτιο και το παγκάκι του με δεκάδες ομοιοπαθείς, που υποφέρουν από το κρύο και την πείνα για να φτάσουν κάποτε έως και την αυτοκτονία. Ακόμα, όμως, κι αν περιφέρεται αβοήθητος στους αθηναϊκούς δρόμους, ο άνθρωπός μας δεν είναι άστεγος αλλά ανέστιος. Ένας ανέστιος εκ πεποιθήσεως. Ένα πρόσωπο χωρίς κέντρο αναφοράς, κατακρεουργημένο από το άξενο περιβάλλον του, που θα καταλήξει κατ' αυτόν τον τρόπο οπαδός μιας ζωτικής παραίτησης: της παραίτησης από μια πραγματικότητα η οποία αδυνατεί να προσφέρει ένα έστω και στοιχειωδώς αξιοπρεπές συλλογικό πλαίσιο.

Μια μακρά περιπλάνηση στην Αθήνα της κρίσης θα παρακολουθήσουμε και στη νουβέλα του Γιώργου Κουτσούκου «Ενυδρείο» (Κίχλη), ενώ αποφασιστικό ρόλο θα αναλάβει η πρωτεύουσα και στο μυθιστόρημα του Βασίλη Δανέλλη «Λιβάδια από ασφοδίλι» (εκδόσεις Καστανιώτη). Φτωχοί που κάποτε ευημερούσαν, ξένοι που τελούν υπό διωγμό και άνθρωποι που έχασαν τα σπίτια τους από τη μια στιγμή στην άλλη είναι ο πληθυσμός ο οποίος θα επανδρώσει εν προκειμένω την αφήγηση.

Η πραγματικότητα δείχνει γυμνά τα δόντια της και στο σπονδυλωτό μυθιστόρημα του Νίκου Α. Μάντη «Πέτρα ψαλίδι χαρτί» (εκδόσεις Καστανιώτη). Πρεζόνια που ζουν στο περιθώριο μιας καθημαγμένης μητρόπολης, όπου η ποινική παράβαση συνορεύει με το πολιτικό έγκλημα, μετανάστες που κερδοσκοπούν εις βάρος των συμπατριωτών τους, αλλά και εξολοθρεύουν τους γηγενείς για να βάλουν χέρι στην περιουσία τους, προσπαθώντας να αναποδογυρίσουν την πολύχρονη μοίρα τους ως απόβλητων και ξένων, ζευγάρια που θα αναπτύξουν μια διαστροφική σχέση με το χρήμα προτού η κρίση σκεπάσει τα πάντα, ένας πολιτικός που θα συρθεί στις φυλακές επί διαφθορά, σχεδόν εξαναγκασμένος να χάσει την εντιμότητά του: η κρίση διάχυτη, απλωμένη παντού, αποτυπωμένη και στην πιο αδιόρατη λεπτομέρεια.

Με το μυθιστόρημά του «Τελευταία έξοδος Στυμφαλία» (Εστία), ο Μιχάλης Μοδινός θα περιηγηθεί στη γενεαλογία της κρίσης. Ένας άλλοτε επιτυχημένος μηχανικός, που έχει χάσει τώρα τα πάντα, με ελάχιστα λεφτά στην τσέπη και αιχμάλωτος της κατάθλιψης, θα εγκαταλειφθεί σε έναν απεγνωσμένο μονόλογο, που θα καταμετρήσει μία προς μία τις εκτρωματικές δυσπλασίες οι οποίες έστειλαν τη χώρα στον πάτο του γκρεμού: από την πολιτική, την οικονομία και τη δημόσια διοίκηση μέχρι τον κόσμο των επιχειρήσεων και τις καθημερινές σχέσεις.

Η κρίση, ωστόσο, μπορεί ξαφνικά να αλλάξει εντελώς απροσδόκητα πρόσωπο. Στο αφήγημα του Σωτήρη Δημητρίου «Κοντά στην κοιλιά» (εκδόσεις Πατάκη), οι ήρωες απομακρύνονται συχνά από το τοπίο της κρίσης, για να αφεθούν στους πιο ακατάσχετους συνειρμούς. Πολιτικές ιδεολογίες, πατριωτικές εξάρσεις, οράματα παιδείας και τεχνογνωσίας έχουν μετατραπεί σε κομμάτια και θρύψαλα, αλλά κανένας δεν θα χάσει εξ αυτού την ικανότητά του να διακωμωδεί την κρυφή ή την ανάποδη όψη των πραγμάτων.