“Όμως εγώ δεν παραδέχτηκα την ήττα”

    Βαθύς γνώστης της σημασίας του λόγου. Αλλά και της σιωπής. Σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του πριν από τον θάνατό του, τον Ιούνιο ...

    Βαθύς γνώστης της σημασίας του λόγου. Αλλά και της σιωπής. Σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του πριν από τον θάνατό του, τον Ιούνιο του 2005, εξήγησε τη σχεδόν δεκαπεντάχρονη ποιητική «σιωπή» του: «Στο αλλοιωμένο τοπίο της εποχής μας δε θα ξαναγράψω. Το έργο μου το ολοκλήρωσα. Επιλέγω τη σιωπή».

    Προχτές συμπληρώθηκαν 90 χρόνια από την γέννησή του, στις 10 Μάρτη 1925. Ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο άνθρωπος που πορεύτηκε σύμφωνα με τον στίχο του – «όμως εγώ δεν παραδέχτηκα την ήττα» - μια ξεχωριστή μορφή της ελληνικής ποίησης που με την Τέχνη του και τη στάση ζωής του συντηρούσε «φωλιές νερού μέσα στις φλόγες», ένας από τους κορυφαίους ποιητές της γενιάς του, βγαλμένος από τα σπλάχνα του λαού και τους αγώνες του, το είχε διατυπώσει έτσι: «Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει»…

***

«Μιλῶ γιὰ τὰ τελευταῖα σαλπίσματα τῶν νικημένων στρατιωτῶν
Γιὰ τὰ κουρέλια ἀπὸ τὰ γιορτινά μας φορέματα
Γιὰ τὰ παιδιά μας ποὺ πουλᾶν τσιγάρα στοὺς διαβάτες
Μιλῶ γιὰ τὰ λουλούδια ποὺ μαραθήκανε στοὺς τάφους καὶ τὰ σαπίζει ἡ βροχὴ
Γιὰ τὰ σπίτια ποὺ χάσκουνε δίχως παράθυρα σὰν κρανία ξεδοντιασμένα
Γιὰ τὰ κορίτσια ποὺ ζητιανεύουν δείχνοντας στὰ στήθια τὶς πληγές τους
Μιλῶ γιὰ τὶς ξυπόλυτες μάνες ποὺ σέρνονται στὰ χαλάσματα
Γιὰ τὶς φλεγόμενες πόλεις τὰ σωριασμένα κουφάρια σοὺς δρόμους
Τοὺς μαστρωποὺς ποιητὲς ποὺ τρέμουνε τὶς νύχτες στὰ κατώφλια
Μιλῶ γιὰ τὶς ἀτέλειωτες νύχτες ὅταν τὸ φῶς λιγοστεύει τὰ ξημερώματα
Γιὰ τὰ φορτωμένα καμιόνια καὶ τοὺς βηματισμοὺς στὶς ὑγρὲς πλάκες
Γιὰ τὰ προαύλια τῶν φυλακῶν καὶ γιὰ τὸ δάκρυ τῶν μελλοθανάτων.

Μὰ πιὸ πολὺ μιλῶ γιὰ τοὺς ψαράδες
Π᾿ ἀφήσανε τὰ δίχτυά τους καὶ πήρανε τὰ βήματά Του
Κι ὅταν Αὐτὸς κουράστηκε αὐτοὶ δὲν ξαποστάσαν
Κι ὅταν Αὐτὸς τοὺς πρόδωσε αὐτοὶ δὲν ἀρνηθῆκαν
Κι ὅταν Αὐτὸς δοξάστηκε αὐτοὶ στρέψαν τὰ μάτια
Κι οἱ σύντροφοί τους φτύνανε καὶ τοὺς σταυρῶναν
Κι αὐτοί, γαλήνιοι, τὸ δρόμο παίρνουνε π᾿ ἄκρη δὲν ἔχει
Χωρὶς τὸ βλέμμα τους νὰ σκοτεινιάσει ἢ νὰ λυγίσει

Ὄρθιοι καὶ μόνοι μὲς στὴ φοβερὴ ἐρημία τοῦ πλήθους». (Μανώλης Αναγνωστάκης, «Μιλώ…»