Το "μυθιστόρημα" της Λούκας Κατσέλη: Από το Amherst στην Εθνική Τράπεζα...

Στο κολέγιο Amherst στη Μασαχουσέτη ο Αντώνης Σαμαράς και ο Γιώργος Παπανδρέου ήταν συμφοιτητές και συγκάτοικοι κατά τη δεκαετία του 1970...

Στο κολέγιο Amherst στη Μασαχουσέτη ο Αντώνης Σαμαράς και ο Γιώργος Παπανδρέου ήταν συμφοιτητές και συγκάτοικοι κατά τη δεκαετία του 1970. Στη συντροφιά των Ελλήνων φοιτητών ωστόσο ξεχώριζε μια όμορφη και έξυπνη φοιτήτρια οικονομικών στο κοντινό Smith College που βρισκόταν κι αυτό στη Hampshire Country, μια μικρή πόλη 35.000 κατοίκων. Ήταν η Λούκα Κατσέλη που μαζί με τις επίσης φοιτήτριες Μυρτώ Παράσχη και Φλωρίκα Κυριακοπούλου αποτελούσαν το γυναικείο πληθυσμό της παρέας που διασκέδαζε, ταξίδευε αλλά και επιδιδόταν σε πολιτικό ακτιβισμό με εκδηλώσεις κατά της δικτατορίας στην Ελλάδα και εναντίον του πολέμου από τις ΗΠΑ στο Βιετνάμ...

Οι καλές σχέσεις με τους δύο ψηλόλιγνους νεαρούς διατηρήθηκαν όλα τα επόμενα χρόνια. Ιδιαίτερα με τον Γιώργο Παπανδρέου και την οικογένειά του η φιλία απέκτησε και πολιτικό περιεχόμενο. Όπως και στην Αμερική, όμως, η Λούκα αποδείχθηκε μια αυτόνομη προσωπικότητα. Και ενώ οι περισσότεροι περίμεναν ότι θα συμπεριφερθεί ως εξαπτέρυγο, δεν δίστασε -αρκετές δεκαετίες αργότερα- να τα βάλει με τους παλιούς της φίλους, να τραβήξει το δικό της δρόμο και να προτιμήσει να συμπαραταχθεί με τον σαραντάρη Αλέξη Τσίπρα. Η θέση της προέδρου της Εθνικής Τράπεζας που αναλαμβάνει μπορεί να μην ικανοποιεί απολύτως τις πολιτικές φιλοδοξίες της, αλλά σε πρώτο στάδιο της προσφέρει σίγουρα την ικανοποίηση της δικαίωσης και της συμμετοχής στις εξελίξεις της επόμενης μέρας την ώρα που πολλοί άλλοι έχουν περάσει στα αζήτητα.

Οι αριστερόστροφοι προσανατολισμοί της ήταν φανεροί από τη δεκαετία του 1980 όταν τοποθετήθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου (ο οποίος είχε εντυπωσιαστεί από τη νεαρή επιστήμονα) Επιστημονική Διευθύντρια του ΚΕΠΕ το 1982 και μέλος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων. Στην πολιτική της σκέψη επηρεάστηκε και από τον Γεράσιμο Αρσένη ο οποίος υπήρξε θιασώτης των περίφημων (και αμφιλεγόμενων) «κοινωνικοποιήσεων» αλλά ταυτόχρονα ήταν σε θέση, λόγω της εμπειρίας και της διαδρομής του, να γνωρίζει καλά από τότε τις τάσεις και τις καταστάσεις στην αμερικανική ήπειρο. Όταν παντρεύτηκε το 1985 τον Αρσένη με κουμπάρο τον Ανδρέα Παπανδρέου, τίποτε δεν προμήνυε ότι μερικούς μήνες αργότερα θα ερχόταν η ρήξη. Το ζεύγος Αρσένη κινήθηκε πιο αριστερά και βρέθηκε εκτός ΠΑΣΟΚ, έστω και χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, μέχρι το 1989. Η Λούκα αν και με την επάνοδο του Παπανδρέου στην πρωθυπουργία το 1993 χρίστηκε ειδική οικονομική σύμβουλός του, δεν μπήκε στον εκλογικό στίβο όσο πολιτευόταν ο σύζυγός της. Το βήμα αυτό έγινε το 2007 όταν ο Γ. Παπανδρέου την τοποθέτησε στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ και στις εκλογές του 2009 ήρθε σε μία από τις πρώτες θέσεις στην Β’ Αθηνών. Όχι μόνο με τον Γιώργο, αλλά και με τα αδέλφια του οι σχέσεις είχαν διατηρηθεί όλα αυτά τα χρόνια αρμονικές. Άλλωστε παλαιότερα όταν δίδασκε στο Yale –όπου και διακρίθηκε ως η καλύτερη νέα διδάσκουσα- είχε φοιτητή τον Νίκο Παπανδρέου ενώ ως πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2000 βοήθησε (αν και η διαδικασία αμφισβητήθηκε ως προς την ορθότητά της) τον Αντρίκο Παπανδρέου να μετακινηθεί ως καθηγητής από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στην πρωτεύουσα.

Παρά την παλαιά γνωριμία της με τον Γιώργο Παπανδρέου, δεν συμπεριλήφθηκε ποτέ στο στενό κύκλο των συνεργατών του κι αυτό της βγήκε μάλλον σε καλό. Μέχρι τις εκλογές του 2009 ήταν σκιώδης υπουργός Οικονομικών αλλά μόλις το ΠΑΣΟΚ έγινε κυβέρνηση είδε να δίνεται η θέση του τσάρου στον Γιώργο Παπακωνσταντίνου. Η ίδια αρκέστηκε στο υπουργείο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας όπως μετονομάστηκε τότε το υπουργείο Ανάπτυξης και δεν μετείχε στις βασικές αποφάσεις για το Μνημόνιο. Πάντως ήταν από τους πρώτους που είχε μιλήσει «σε ανύποπτο χρόνο» για το ΔΝΤ. Η ίδια αρνήθηκε ότι γνώριζε κάτι εκ των προτέρων αλλά στήριξε την εκτίμησή της στο γεγονός ότι, αφού από τα μέσα του Δεκεμβρίου 2009 η χώρα είχε αδυναμία να βγει στις αγορές, αν δεν βρίσκονταν τα απαραίτητα 60 δις ευρώ «θα καταλήγαμε εκεί». Όπως έχει αποκαλύψει επίσης «την τελική απόφαση για την προσφυγή στο ΔΝΤ την πήρε ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου σε στενή συνεργασία με τον κ. Παπακωνσταντίνου» και μάλιστα μολονότι ήταν «μονόδρομος», «αυτό που θα μπορούσε να καλυτερέψει τα πράγματα ήταν οι όροι, αλλά δεν υπήρχε διαπραγματευτική ομάδα…». 

Αν και οι άσπονδοι φίλοι της, αμφισβητούν τις ικανότητες και τις γνώσεις της ως υπουργού, δύο κινήσεις αποδείχθηκαν αρκετές για να τονώσουν το κοινωνικό προφίλ της. Κατ’ αρχάς το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης που δόθηκε λόγω και της δικής της πίεσηςτον Δεκέμβριο του 2009. Όμως αυτό που συνδέθηκε περισσότερο με το όνομά της ήταν ο νόμος για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, ο γνωστός «νόμος Κατσέλη». Ακόμη και όσοι τον επέκριναν τότε, σήμερα τον υπερασπίζονται καθώς λειτούργησε ως ασπίδα και απέτρεψε σε χιλιάδες περιπτώσεις τα χειρότερα.

Στον πρώτο ανασχηματισμό της κυβέρνησης Παπανδρέου, τον Σεπτέμβριο του 2010, διεσώθη την τελευταία στιγμή μετακινούμενη στο υπουργείο Εργασίας. Από το πόστο αυτό όμως άρχισε και η αντίστροφη μέτρηση. Οι αλλαγές στα εργασιακά που ζητούσε η τρόικα συνάντησαν τις έντονες αντιδράσεις της και μάλιστα είχε κάνει τη δήλωση -όπως έλεγε τότε και ο Αντώνης Σαμαράς- ότι «η χορήγηση λάθος φαρμάκου μπορεί να αποβεί μοιραία». Ήταν θέμα χρόνου πια να βρεθεί εκτός κυβέρνησης. Στην Τζια (που της άρεσε να πηγαίνει από τις αρχές της δεκαετίας του 80) πήρε στο μεταξύ και η ίδια τις δικές της αποφάσεις. Μερικούς μήνες αργότερα, τον Ιούνιο του 2011, ο κλυδωνιζόμενος Γ. Παπανδρέου κάνει ανασχηματισμό και την αφήνει εκτός. Το φθινόπωρο ακολουθεί ο σχηματισμός της κυβέρνησης Παπαδήμου, καταψηφίζει άρθρο του πολυνομοσχέδιου για το ενιαίο μισθολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και συνταξιοδοτικά, ο Γ. Παπανδρέου τη διαγράφει αλλά επανέρχεται λίγες ημέρες αργότερα, στις 4 Νοεμβρίου, όταν έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση. Η τελική ρήξη σημειώθηκε τον Φεβρουάριο του 2012 όταν καταψήφισε το δεύτερο μνημόνιο μαζί με άλλους 21 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που διαγράφτηκαν όλοι. Η Κοινωνική Συμφωνία που δημιούργησε στη συνέχεια με τον Χάρη Καστανίδη προσέλκυσε αρκετούς από τους διαγραμμένους αλλά στις εκλογές του Μαίου δεν κατάφερε να καταγράψει αξιοσημείωτη παρουσία.

Από τον Ιούνιο του 2012, χωρίς ταλαντεύσεις, η Λ. Κατσέλη στήριξε τον ΣΥΡΙΖΑ ενώ με τον Γερ. Αρσένη είχαν αρκετές συναντήσεις με τον Αλέξη Τσίπρα σε ρόλο άτυπων οικονομικών συμβούλων του. Όπως λέγεται, καθοριστική ήταν η συμβολή του ζεύγους Αρσένη και στην ανάπτυξη επαφών του κ. Τσίπρα με την αμερικανική πλευρά η οποία, άλλωστε, φάνηκε σύντομα να τον στηρίζει στη διαμάχη με το Βερολίνο. Στις τελευταίες εκλογές ωστόσο οι εσωκομματικές ισορροπίες στην Κουμουνδούρου δεν άφησαν χώρο για συμμετοχή της στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ. Οι αντιδράσεις της αριστερής πτέρυγας υπό τον Π. Λαφαζάνη που δεν ήθελε «πρώην μνημονιακούς», είχαν ως αποτέλεσμα η κ. Κατσέλη να αποσύρει και τα στελέχη της Κοινωνικής Συμφωνίας που είχε προτείνει για υποψηφίους στον κ. Τσίπρα. Ενω πάντως ο Γ. Παπανδρέου, που στο μεταξύ δημιούργησε το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών, την βολιδοσκόπησε για να είναι υποψήφια μαζί του, η ίδια αρνήθηκε και παρέμεινε συνεπής στη στήριξη προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Βασική της επιδίωξη μετά τις εκλογές ήταν πια να αναλάβει τη διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδας. Από τη στιγμή που αποκλείστηκε το ενδεχόμενο αντικατάστασης του Γ. Στουρνάνα, η εναλλακτική επιλογή δόθηκε με την προεδρία της Εθνικής Τράπεζας. Η πρώην υπουργός αντικαθιστά τον Γ. Ζανιά ενώ διευθύνων σύμβουλος γίνεται ο κ. Λουκάς Φραγκιαδάκης

Εκτός από τις εκκρεμότητες που έχει η Τράπεζα, η Λ. Κατσέλη αναλαμβάνει τη θέση αυτή σε μια κρίσιμη από όλες τις πλευρές συγκυρία. Η αναβάθμιση και η αναδιάρθρωση του τραπεζικού κλάδου, πρέπει να συνδυαστεί με τις κυβερνητικές προτεραιότητες για το ρόλο των πιστωτικών ιδρυμάτων στην ανάπτυξη και την επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας. Επομένως, πέραν των οικονομικών γνώσεων και της εμπειρίας που διαθέτει, το πολιτικό κριτήριο στη χάραξη της απαραίτητης στρατηγικής θεωρείται απαραίτητο για να πετύχει το στοίχημα της νέας ισχυρής κυρίας της μεγαλύτερης τράπεζας της Ελλάδας.

Α. Καψαμπέλης

www.dimokratianews.gr