Διατάξεις Τακτικής... Η τέχνη του Πολέμου ΣΟΥΝ ΤΖΟΥ

Στέλιος Γρηγορίου Δικηγόρος LLM – Oικονομολόγος « Οι παλαιοί καλοί πολεμιστές πρώτα φρόντιζαν να εξασφαλίσουν τον...

Στέλιος Γρηγορίου Δικηγόρος LLM – Oικονομολόγος

«Οι παλαιοί καλοί πολεμιστές πρώτα φρόντιζαν να εξασφαλίσουν τον...

εαυτό τους από κάθε ενδεχόμενο ήττας και μετά περίμεναν την ευκαιρία που θα τους επέτρεπε να νικήσουν τον εχθρό».

Διατάξεις Τακτικής, Η τέχνη του Πολέμου ΣΟΥΝ ΤΖΟΥ

Η διαπραγματευτική τακτική της κυβέρνησης βρίσκεται σε εξαιρετικά κρίσιμο σημείο, ακριβώς γιατί ή ίδια επέλεξε ως πλέον πρόσφορη την διαπραγματευτική τακτική της ρήξης για την επίτευξη του μεγίστου των πολιτικών αποτελεσμάτων.

Αυτό εκδηλώθηκε την πρώτη ημέρα της έναρξης των διαπραγματεύσεων (συνάντηση Υπουργού Οικονομικών – Προέδρου της Ευρωζώνης), οπότε τέθηκε στο τραπέζι κατευθείαν η διαγραφή του χρέους, απορρίφθηκε κάθε επέκταση του υφισταμένου προγράμματος και δηλώθηκε η άρνηση λήψης της δόσης των 5,9 δις, με βάση την άποψη ότι η Ελλάδα αρνείται εντελώς το Μνημόνιο, ως Πρόγραμμα εφαρμογής των όρων αποπληρωμής του χρέους. Επίσης, τέθηκε ορθά στην ημερήσια διάταξη η κατάργηση της Τρόικα, θεσμικού εξαμβλώματος μεν, αλλά χωρίς να προτείνεται νέος τύπος εποπτείας με βάση την Συνθήκη (ΣΛΕΕ).   

Ακριβώς την επόμενη ημέρα η διαγραφή του χρέους αντικαταστάθηκε ως περιττός ευφημισμός από ένα προτεινόμενο «μενού ανταλλαγών ομολόγων», που οδηγεί σταδιακά και μακροχρόνια σε απομείωση χρέους, ενώ ουσιαστικά αποτελεί μία διευκρίνιση της προηγούμενης θέσης, αλλά μόνον υπό την εκδοχή ότι οι δύο έννοιες ταυτίζονται. Πάντως, σύμφωνα με την θεωρία της διαχείρισης χρέους πρόκειται για σημαντικά διαφορετική θέση τόσο από άποψη αποτελεσμάτων Καθαρής Παρούσας Αξίας (Net Present Value) του χρέους, όσο και από άποψη νομική και οργάνωσης της διαδικασίας και κατ’ ουσίαν και ως προς τα θιγόμενα μέρη από την απομείωση αυτή (βλ. Στέλιος Γρηγορίου Τα Νομικά όρια της Επαναδιαπραγμάτευσης - 1.2.2015, ΕΠΙΚΑΙΡΑ 5.2.2015, Όχι άτακτη υποχώρηση - ΤΟ ΠΑΡΟΝ 8.2.2015).
Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε τι εισηγείται ο ειδικός σύμβουλος της κυβέρνησης, η Lazard, στο στάδιο αυτό και πώς θα επιτευχθεί η πομπωδώς προτεινόμενη από αυτήν διαγραφή χρέους 100 δις, παρότι προέρχεται κατά 90% από διακρατικά δάνεια της Δανειακής Σύμβασης και του επίσημου τομέα (ΕΚΤ και ΔΝΤ) και εάν η τελική αμοιβή της θα υπολογίζεται επί της διαγραφής κατά την στενή ή την ευρεία έννοια.
Η απότομη και άτακτη υποχώρηση της Κυβέρνησης, δείγμα ελλείψεως διαπραγματευτικής τακτικής, που γεννά αυτοματοποιημένα αβεβαιότητα στις αγορές (υποβάθμιση ελληνικής οικονομίας και καταιγιστική αύξηση των spreads),  απαντήθηκε αμέσως από την ΕΚΤ με τον εξοβελισμό των ελληνικών ομολόγων ως ενέχυρο για την εξακολούθηση της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας, ως μορφή βαρειάς κύρωσης και μάλιστα παράνομης, με έντονα τα χαρακτηριστικά της πολιτικής χειραγώγησης, καθότι δεν είχε λήξει και τυπικώς το υφιστάμενο πρόγραμμα της ελληνικής κυβέρνησης, παρότι η νέα κυβέρνηση προέβαινε σε πολιτική καταγγελία του.
Η καταληκτική ημερομηνία (28 Φεβρουαρίου), που δημιούργησε η παραπάνω άρνηση του προγράμματος και για την σημερινή Ελληνική κυβέρνηση αφήνει μετά από αυτήν την ημερομηνία την Ελλάδα έρμαιο στην (πολιτική και πάλι) απόφαση της ΕΚΤ να απαγορεύσει και την περαιτέρω χρηματοδότηση και την περαιτέρω έγκριση ELA (Επείγουσας Παροχής Ρευστότητας).
Σε κάθε περίπτωση η παροχή (ΕLΑ), δεν λειτουργεί αντισταθμιστικά της έλλειψης χρηματοδότησης, καθώς είναι βραχυχρόνια και αμέσως αναστρέψιμη, υπό την έννοια της διακοπής της με βάση την διακριτική ευχέρεια της ΕΚΤ.
Στο Eurogroup της 11.2.2015 η Ελληνική κυβέρνηση απομονώθηκε σημαντικά λόγω της μη παρουσίασης συγκεκριμένου και κοστολογημένου προγράμματος, το οποίο ονομάσθηκε Πρόγραμμα –Γέφυρα (προφανώς αναλογικά με τα bridge loans), ως μορφή ενδιάμεσης χρηματοδότησης μεταξύ του καταγγελθέντος Μνημονίου και του νέου Προγράμματος εφαρμογής των όρων αποπληρωμής, που θα συμφωνηθεί μεταξύ της Ελληνικής κυβέρνησης και των δανειστών.
Οι τεχνικές ομάδες εργασίας προετοιμάζουν την Σύνοδο Κορυφής της 16ης Φεβρουαρίου.
Μπορούμε να αποτιμήσουμε στο στάδιο αυτό ορισμένα βασικά ζητήματα στρατηγικής και τακτικής της κυβέρνησης:
1) Το ζήτημα της διαγραφής του χρέους τέθηκε κυρίαρχα στην έναρξη της διαπραγμάτευσης, χωρίς να είναι σαφή και κατανοητά τα θεσμικά όρια εντός των οποίων μπορεί να υλοποιηθεί. Οι δανειστές εισέπραξαν την θέση αυτή ως «κούρεμα» με την έννοια της ονομαστικής διαγραφής, γεγονός με τεράστιες πολιτικές συνέπειες στο εσωτερικό των χωρών τους , με αποτέλεσμα να σπάσει κατευθείαν το μέτωπο των χωρών του Νότου, ιδίως των χωρών που αντιμετώπισαν σφοδρή λιτότητα για την έξοδο από το Μνημόνιο, που έτσι αναγκάσθηκαν να συνταχθούν πίσω από την σθεναρή άρνηση της Γερμανίας, η οποία ξαφνικά εμφανίσθηκε προστάτης των υπόλοιπων λαών της Ευρώπης και θεσμικός θεματοφύλακας.
2) Το μενού ανταλλαγής ομολόγων, που πρότεινε κατ’ ευθείαν ο Υπουργός Οικονομικών, ως ερμηνεία της διαγραφής χρέους, πολιτικά ήλθε ως αντίδοτο της αντίδρασης των δανειστών, ενώ είναι ακόμη ανεπεξέργαστο ως οικονομική και νομική θέση και πολιτικά δημιουργεί έντονες αμφιβολίες για το κόστος σε βάρος των δανειστών και της ΕΚΤ. Προφανώς, αυτή είναι η αναμενόμενη υπηρεσία της Lazard, αλλά εκείνη τη στιγμή πολιτικά λειτούργησε ως σχήμα πρωθύστερο στην διαπραγμάτευση, με αποτέλεσμα η υποχώρηση της Ελλάδος να μην λάβει σημαντικά ανταλλάγματα ως προς το πρωτογενές πλεόνασμα επί παραδείγματι.
ΠΡΟΤΑΣΗ: Να εξηγηθεί με μελέτη της Lazard αλλά και επικοινωνιακά από την Κυβέρνηση ότι η προτεινόμενη από την Ελλάδα απομείωση χρέους (ΟΧΙ ΚΟΥΡΕΜΑ !!!) αποφέρει την ισοδύναμη Καθαρή Παρούσα Αξία Χρέους (Net Present Value) του Ελληνικού χρέους, ως εκ τούτου, δεν θα θίξει ούτε βραχυχρονίως ούτε μακροχρονίως τους προυπολογισμούς των κρατών μελών, ήτοι τους φορολογουμένους τους.
Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργήσουμε αναγκαίες συμμαχίες και θα αποκαταστήσουμε τις κλονισμένες σχέσεις μας, ώστε να αποφύγουμε την πρόδηλη απομόνωση – καλώς ή κακώς.
Όπως άριστα υποστηρίζει η κυβέρνηση δεν θέλουμε ρήξη του οράματος και διχασμό της Ευρώπης ούτε επιδιώκουμε οικονομικά οφέλη εις βάρος άλλων λαών. Η Ελλάδα και οι ΔΙΚΟΙ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟΙ διέσωσαν τα τραπεζικά συστήματα των ευρωπαικών λαών και το ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ (Σύστημα Ευρωπαικών Τραπεζών + ΕΚΤ + ESM) επωμιζόμενοι το δυσβάστακτο πρόγραμμα αποπληρωμής του χρέους.
3) Η Ελληνική Κυβέρνηση κατανοεί, παρά την αρχική δυσανεξία της, την σημασία του Προγράμματος και ότι η υλοποίηση του Προγράμματος στηρίζεται σε ένα πλαίσιο conditionality, βάσει των Συνθηκών.
Η επέκταση/παράταση του προυπάρχοντος Μνημονίου (extension) προσκρούει στην πολιτική εντολή του Ελληνικού λαού. Η πρόταση για τροποποίηση (amendment) με ένα Πρόγραμμα – Γέφυρα προσκρούεει στην Γερμανική εμμονή ότι παραβιάζονται οι συνθήκες με την κατάρργηση του προηγουμένου Προγράμματος χωρίς κλείσιμο.
ΠΡΟΤΑΣΗ: Η διατύπωση του νέου Προγράμματος, μπορεί να είναι ΤΗΕ ΙΝΤΕRIM PROGRAMME (Ενδιάμεσο Πρόγραμμα).
Δεν είναι ούτε εντελώς νέο από θεσμική έποψη, όπως το προτεινόμενο από την Κυβέρνηση Βridge Programme, που προσκρούει στην Γερμανική άρνηση, ούτε και συνδέεται κατευθείαν με το προηγούμενο υπό την μορφή παράτασης, το οποίο έχει πολιτική τοξικότητα και σαφώς αντιβαίνει στην πολιτική εντολή της Κυβέρνησης.
Μετά το Interim Programme, και αφού δοθεί η απαιτούμενη πολιτική και δημοσιονομική ανάσα στην Ελλάδα, θα κατατεθεί το Μνημόνιο της Αριστεράς (Μemorandum of Understanding, κατά το δίκαιο των Διεθνών Συναλλαγών).
Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν για την  πανευρωπαική Αριστερά, καθώς αυτό θα πρέπει να είναι το πρόγραμμα των χωρών, που έχουν πληγεί από την λιτότητα και ο αναπτυξιακός σχεδιασμός σε πανευρωπαική κλίμακα. …Ισως από τακτικά σε καλύτερη πολιτική συγκυρία από άποψη συσχετισμού δυνάμεων σε πανευρωπαική κλίμακα !!!
4) Ο μηχανισμός Εποπτείας της εφαρμογής του Προγράμματος (Conditionality) είναι θεσμικά προβλεπόμενος και δεν δύναται να καταργηθεί.
Ομως, η Ελληνική Κυβέρνηση μπορεί πέρα από την φραστική μετονομασία της Τρόικα σε Θεσμικούς φορείς (Ιnstitutional Agents), που κατ’ ουσίαν είναι ευφημισμός με οπωσδήποτε συμβολική, ηθική και πολιτική σημασία, να διεκδικήσει χαλαρότερη εποπτεία, με βάση τις δυνατότητες που προσφέρουν οι Συνθήκες (ΣΛΕΕ).
4) Η αποπληρωμή του δημόσιου χρέους λαμβάνει χώρα με την διάθεση των πρωτογενών πλεονασμάτων. Ταπεινή μου γνώμη είναι ότι η σύγκρουση για το χρέος στην φάση αυτή πρέπει να περιορισθεί στην διασφάλιση των εφικτών πρωτογενών πλεονασμάτων, 1,5 του ΑΕΠ, όπως διεκδικεί άριστα η κυβέρνηση, για να μην πούμε ότι προγραμματικά η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί για εντελώς ισοσκελισμένους προυπολογισμούς !!!
Θα αποτελούσε ουσιαστική επιτυχία της διαπραγμάτευσης, εάν γινόταν δεκτή, η πρόβλεψη στο νέο Πρόγραμμα γιά μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος από 4,5% του ΑΕΠ, που είναι πρόδηλα εξωπραγματικό, σε 1,5 % του ΑΕΠ, με σημαντικές επιπτώσεις στην χρηματοδότηση του κυβερνητικού προγράμματος. Η μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος, σε κάθε περίπτωση ΕΙΝΑΙ ΚΟΥΡΕΜΑ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ, καθώς απομειώνει τους ρυθμούς αποπληρωμής του, συμβατά προς τις δυνατότητες της Ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, χωρίς να συζητείται η πανευρωπαικά αντιδημοφιλής μείωση της Καθαρής Πραγματικής του Αξίας (NPV) !!!
Αυτή και μόνον η επιτυχία θα ήταν αρκετή για να θεωρηθεί επιτυχής η επαναδιαπραγμάτευση κατά 100% !!!. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο περιορισμός της διάθεσης εσωτερικών πόρων για την αποπληρωμή του χρέους και η απελευθέρωση αυτών των πόρων για την υλοποίηση του κοινωνικού προγράμματος της κυβέρνησης αποτελεί και την μεγάλη πολιτική διαφορά με την προηγούμενη συγκυβέρνηση. Αυτό είναι ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ  
5) Τέλος, η επιδίωξη της εξαίρεσης των κοινωνικών δαπανών (για Παιδεία και Υγεία), τουλάχιστον μέχρι την ουσιαστική αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης,  από το οριζόμενο στο Σύμφωνο Σταθερότητας  επιτρεπτό έλλειμμα του 3% ως προς το ΑΕΠ, θα έδινε μία ισχυρή ώθηση στην κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης. Διαπραγμάτευση από τώρα για την πανευρωπαική μεταρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας.
6) Τέλος, τίθεται ως σημαντικό θεσμικό ζήτημα η δημιουργία του Ευρωπαικού Μηχανισμού Αναδιάρθρωσης Χρέους (European Sovereign Restructuring Mechanism) . Η αναδιάρθρωση χρέους μέσα στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με θεσμικά προκαθορισμένες διαδικασίες, ώστε να μην  τίθεται σε κίνδυνο η αρχιτεκτονική του ΕΥΡΩ από τις αγορές, τις κερδοσκοπικές κινήσεις κεφαλαίων, και τα CDS. 

Αλλά αυτό σε επόμενη συζήτηση.

δημιοσιεύθηκε στο Greek American News Agency την 16.2.2015