Ο έρως... αρχαιόθεν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας

"Μ' αγαπάει - δεν μ' αγαπάει;" Κι αντί να μαδούν μαργαρίτες (αυτό γινόταν παλιότερα - ακολούθησαν κι άλλα παιγνίδια...

"Μ' αγαπάει - δεν μ' αγαπάει;"
Κι αντί να μαδούν μαργαρίτες (αυτό γινόταν παλιότερα - ακολούθησαν κι άλλα παιγνίδια αναζήτησης του προαιώνιου ερωτήματος και φτάσαμε στις... ηλεκτρονικές πασιέντζες ή τα... ταρώ), οι αρχαίοι -που ερωτεύονταν κι αυτοί πολύ!- είχαν τα δικά τους μαντικά παιγνίδια του έρωτα.
Κι είχαν και τον Θεό τους να υμνούν. Όχι των ερωτευμένων. Τον ίδιο τον Έρωτα ως θεό. Μικρό, στρουμπουλό, φτερωτό, κοιμώμενο, συνήθως μοναχικό, ενίοτε αγκαλιασμένο με την Ψυχή κι άλλοτε μόνο με τα βέλη του...
Κι είχαν κι αυτοί -μικροί και μεγάλοι- τα παιγνίδια τους, μέσω των οποίων επικαλούνταν τη βοήθειά του- στα "ερωτικά μαντεία" της καθημερινότητάς τους, προτού θυσιαστούν στον βωμό του...
Ε, από εκεί και πέρα, τα πράγματα σοβάρευαν.
Κι αν ο μικρός φτερωτός Θεός έπαιρνε πλέον τη φαρέτρα με τα βέλη του και έφευγε, αφήνοντάς τους ανίατους, το θύμα κατέφευγε και στους... δαίμονες τους χθόνιους προκειμένου να "δέσει" το ταίρι του...
Στην ιστορία του έρωτα και των... "από αρχαιοτάτων χρόνων" παιγνιδιών του, αναλαμβάνει να μυήσει μικρούς και μεγάλους το .. "καθ ύλην αρμόδιο" (λόγω και της πληθώρας σχετικών ευρημάτων) Αρχαιολογικό Μουσείο της Πέλλας, με αφορμή την επικείμενη σύγχρονη μέρα των Ερωτευμένων.
Η αρχή γίνεται από σήμερα και θα επαναλαμβάνεται καθημερινά ως το τέλος του μήνα, με τους... μικρούς και τα
"Παιγνίδια της αγάπης" (εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού, καθώς και Α΄ Γυμνασίου).
Πλαταγώνια , ύιγες, και μόρες για τους μικρούς...
Κότταβοι και κατάδεσμοι για τους μεγάλους...
Κι αν σήμερα το λέμε... "μάδημα της μαργαρίτας", με το επαναλαμβανόμενο ερώτημα "Μ' αγαπά - δεν μ' αγαπά", μέχρις ότου τελειώσουν τα πέταλα..., οι αρχαίοι το έλεγαν πλαταγώνιο (συναντάται και ως "κουδουνίστρα", αλλά η ερωτική "μαντεία" το χρησιμοποίησε και ως ενδεικτικό της έντασης του πάθους...). Εδώ, χρησιμοποιούνται τα πέταλα μιας παπαρούνας (κόκκινης), ο παίκτης σχηματίζει ένα κύκλο με τον αντίχειρα και τον δείκτη του αριστερού χεριού και τοποθετεί ένα πέταλο παπαρούνας. Χτυπά με το δεξί χέρι τον κύκλο και από την ένταση του ήχου που παράγεται "ακούγεται" και η ερωτική ένταση ...
Ήταν και η ίυγξ (ή ίυγα)- δίσκος μεταλλικός ή χάλκινος με δύο τρύπες στο κέντρο, από τις οποίες περνά νήμα. Ο παίκτης κρατά χαλαρά το νήμα, το τεντώνει και το χαλαρώνει απότομα, μέχρι ο δίσκος να αρχίσει να περιστρέφεται και να παράγει ήχο. H ένταση του ήχου είναι αντίστοιχη με τη... ζητούμενη ένταση του έρωτα που νιώθει ο ή... η ποθούμενη.
"Τα παιδιά θα έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν για τα παιχνίδια που έπαιζαν οι ερωτευμένοι για να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους ή να προβλέψουν κατά πόσο τα πρόσωπα που είχαν στη σκέψη τους ανταποκρίνονταν στην αγάπη τους· από το αθώο πλαταγώνιο των παιδιών, την ίυγγα ή τον ρόμβο, τους αστραγάλους και τη μόρα (δακτύλων επάλλαξις), μέχρι τον κότταβο των ενηλίκων, κάποια από τα οποία παίζονταν μέχρι πρόσφατα και είναι μια καλή ευκαιρία να τα ξαναπαίξουμε, λεει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αρχαιολόγος του αρχαιολογικού Μουσείου Πέλλας Νίκος Παππάς, ο οποίος ανέλαβε και την ξενάγηση των παιδιών στον... δύσκολο κόσμο των ερωτευμένων.
"Ετοιμάσαμε, μάλιστα, για τους ξεναγούμενους και σύγχρονες ξύλινες ύιγες για να παίζουν και να μαντεύουν μόνοι τους τα ερωτικά τους" λέει ο κ. Παππάς.
Όσο για τους μεγάλους; Εδώ τα πράγματα είναι πιο... σκληρά, καθώς... "κραταιά ως θάνατος αγάπη". Είναι ο τίτλος της μίας - μοναδικής εκδήλωσης του Μουσείου, που απευθύνεται στους ενήλικες, θα πραγματοποιηθεί το απόγευμα του Σαββάτου 14 Φεβρουαρίου και η ξενάγηση θα γίνει σε όλα τα εκθέματα του Μουσείου.
Στην εκδήλωση για τους ενήλικες, το μοναδικό ίσως παιγνίδι είναι ο "κότταβος" (παιχνίδι επιδεξιότητας που έπαιζαν οι αρχαίοι Έλληνες στα νυχτερινά συμπόσια με πολύ κρασί...).
Ως ένα από τα πλέον... "ερωτικά" μουσεία, όπως αυτό της Πέλλας (φιλοξενεί στις προθήκες του τα γνωστότερα ανά τον κόσμο αγαλματίδια του έρωτα, συμπλέγματα του Έρωτα και της Ψυχής, της θεάς Αφροδίτης, αλλά και πλήθος αγγείων - ακόμα και μήτρες αγγείων του 3ου και 4ου π.Χ αιώνα από την αρχαία Πέλλα, με εγχάρακτες επιγραφές - προτρεπτικές ερωτικών πράξεων) είναι ίσως το ιδανικότερο για να φιλοξενήσει τη διαχρονική γιορτή του Έρωτα.
"Η Αφροδίτη αποσανδαλίζουσα" - αγαλματίδιο που βρέθηκε σε τάφο της Πέλλας του 4ου αιώνα π.Χ., έρωτες, σειρές εκθεμάτων με το... ενημερωτικό σημείωμα "τα αγγεία απεικονίζουν σχήματα συνουσίας με προτρεπτικές των πράξεων επιγραφές" είναι μερικά μόνο από τα εκθέματά του.
"Το γαρ πολύ του έρωτος γεννά παραφροσύνη..."
Το πρώτο μαρτυρημένο "μακεδονικό κείμενο" (σε γλώσσα δωρική-ελληνική) είναι η κατάρα εννέα στίχων που βρέθηκε εγχάρακτη σε μολύβδινο έλασμα (κατάδεσμο), τυλιγμένο στο δεξί χέρι νεκρής κατά την αποκάλυψη (το 1986) τάφου του 4ου π.Χ αιώνα από την περιοχή της αγοράς στην αρχαία Πέλλα.
Το εύρημα, που εκτίθεται σήμερα στο νέο αρχαιολογικό Μουσείο της Πέλλας, γράφει: (σε μετάφραση): "Της Θετίμας και του Διονυσοφώντα τον επίσημο γάμο τον δένω με μάγια γραμμένα και όλων των άλλων γυναικών τον γάμο όσες είναι χήρες ή παρθένοι, ιδιαίτερα όμως της Θετίμας. Κι αποθέτω τα μάγια στον Μάκρωνα και στους δαίμονες. Και αν ποτέ εγώ ξεθάψω και ξετυλίξω και διαβάσω τούτα τα λόγια, τότε να παντρευτεί ο Διονυσοφών και όχι πριν. Γιατί δε θέλω να πάρει άλλη γυναίκα από εμένα, αλλά εγώ να γεράσω μαζί με τον Διονυσοφώντα και καμία άλλη. Σας ικετεύω δαίμονες λυπηθείτε τη Φίλα γιατί είμαι αβοήθητη και με έχουν εγκαταλείψει όλοι οι φίλοι. Φυλάξτε λοιπόν το γράμμα τούτο για να μην μου συμβούν αυτά και για να χαθεί κακώς η Θετίμα, εγώ όμως να γίνω ευτυχισμένη"...
Μακριά από δαίμονες αλλά "Κραταιά ως θάνατος αγάπη" είναι και το θέμα της εκδήλωσης του Σαββάτου, που διοργανώνει το Μουσείο για τους ενήλικες επισκέπτες (η εκδήλωση αντλεί τον τίτλο της από το "Άσμα Ασμάτων" του Σολομώντα).
Οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα, μέσα από την εικόνα, τον αφηγηματικό και τον ποιητικό λόγο, την απαγγελία και την υποκριτική, να ταξιδέψουν στο παρελθόν, το οποίο μας δίδαξε την παντοδυναμία του έρωτα.
Αφήγηση Νίκος Παππάς (Αρχαιολόγος)· Απαγγελία: Τάσος Παπαναστασίου (Ηθοποιός). Στα ενδιάμεσα κενά θα ακουστούν στίχοι και μουσική επώνυμων δημιουργών.