Εύθραυστες ισορροπίες για την κάλυψη των συνταξιοδοτικών αναγκών έως το 2060

Αναλογιστική και μακροοικονομική ισορροπία στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης έως το 2060 προκύπτει από... την αναλογιστική μελέτ...

Αναλογιστική και μακροοικονομική ισορροπία στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης έως το 2060 προκύπτει από... την αναλογιστική μελέτη των ασφαλιστικών Ταμείων που έχει ήδη κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και παρουσιάζει σήμερα κατά αποκλειστικότητα η «Κ». Πρόκειται για μια εύθραυστη ισορροπία που απαιτεί αυξημένη προσοχή στη διαχείριση ενός δύσκολου θέματος όπως είναι το ασφαλιστικό, καθώς η παραμικρή παρέκκλιση από τις δεσμεύσεις του παρελθόντος αλλά και τις παραδοχές για το μέλλον, μπορούν να τινάξουν το σύστημα στον αέρα. Τα στοιχεία είναι άκρως αποκαλυπτικά για το μέλλον του ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα τα επόμενα 45 χρόνια. Ιδιαίτερα δε, για τα επόμενα κρίσιμα 5 χρόνια, έως το 2020, αποδεικνύεται ότι οι δαπάνες για τη βασική - αναλογική σύνταξη και το ΕΚΑΣ (όσο καταβάλλεται) κυμαίνονται μεταξύ 15,7% και 15,5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), πέριξ δηλαδή του 16% που ενεργοποιεί το... απαγορευτικό από την Ε.Ε.

Πρέπει να σημειωθεί ότι με την ψήφιση του νόμου 3863, το 2010, η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευθεί έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να λαμβάνει όλα τα απαιτούμενα μέτρα ώστε να επιτύχει μια βασική υποχρέωση: το ύψος των δαπανών για συντάξεις, ως ποσοστό του ΑΕΠ, δεν θα υπερβαίνει το περιθώριο αύξησης των 2,5 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ, με έτος αναφοράς το 2009. Οι δαπάνες για συντάξεις το 2009 ήταν 13,5% του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα κάθε αύξηση άνω του 16% να σημαίνει «κόκκινο συναγερμό» στην ελληνική κυβέρνηση αλλά και την Ε.Ε.

Η αναλογιστική μελέτη που παρουσιάζει σήμερα η «Κ» θεωρείται από στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης και από το υπουργείο Εργασίας ως η πλέον αξιόπιστη μελέτη που έχει διεξαχθεί από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή, καθώς η λειτουργία των πληροφοριακών συστημάτων «Ηλιος», «Εργάνη» και «Ατλας» βοήθησε στη συλλογή των πιο πρόσφατων στοιχείων για το σύνολο των ασφαλιστικών οργανισμών. Να σημειωθεί δε, ότι μια αντίστοιχη προσπάθεια επιχειρήθηκε το 2011, όμως η μελέτη απορρίφθηκε από την τρόικα των δανειστών ως μη έγκυρη.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στην παρούσα μελέτη, όλοι οι υπολογισμοί έχουν γίνει σε τρέχουσες τιμές, σύμφωνα, μάλιστα, με τις πιο συντηρητικές μακροοικονομικές και δημογραφικές υποθέσεις, όπως αυτές έχουν δοθεί από το Ageing Working Group - Ecofin (AWG) της Ε.Ε. Μάλιστα, εντός του Φεβρουαρίου αναμένεται να δοθεί το οριστικό «ΟΚ» από τους Ευρωπαίους ελεγκτές, οι οποίοι καθ’ όλη την αξιολόγηση των προηγούμενων μηνών αποδείχθηκαν πολύ σκληροί.

Στο υπουργείο Εργασίας εκτιμούν ότι στο πλαίσιο των ελληνικών «ασφαλιστικών προδιαγραφών», με το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης να παραμένει διανεμητικό και το Δημόσιο να καλύπτει μέρος των ελλειμμάτων, δεν απαιτούνται πλέον δομικές αλλαγές. Επισημαίνουν δε, ότι ακόμη και υπό τις πιο συντηρητικές μακροοικονομικές και δημογραφικές υποθέσεις που έχουν δοθεί από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τηρώντας απόλυτα τη μεθοδολογία και τους προβλεπόμενους κανόνες, επιβεβαιώνεται ότι τα Ταμεία κινούνται σε περιβάλλον βιωσιμότητας, όπως δείχνουν οι μακροπρόθεσμες προβολές έως το 2060.

Αναλυτικότερα, η μελέτη καταγράφει την πορεία των συνταξιοδοτικών δαπανών από το 2015 έως το 2060. Τα πρώτα 5 χρόνια, έως το 2020, έτος που σύμφωνα και με τους μελετητές αναμένεται να ολοκληρωθεί το λεγόμενο «συνταξιοδοτικό baby boom», οι δαπάνες ξεκινούν από 15,7% του ΑΕΠ, ήτοι 29,6 δισ. ευρώ, μειώνονται ελάχιστα το 2016 (15,6% του ΑΕΠ ή 29,3 δισ. ευρώ), πέφτουν στο 15,3% το 2018 και καταλήγουν σε 15,5% ήτοι 31,4 δισ. ευρώ το 2020. Κινούνται δηλαδή επικίνδυνα κοντά στην περιοχή του +2,5% από το 13,5% του ΑΕΠ που ήταν το 2009, χωρίς όμως να το αγγίζουν. Το 2025, οι δαπάνες για κάθε είδους συντάξεις (βασικές και ανταποδοτικές) εκτιμώνται σε 34,6%, με ΑΕΠ της τάξης των 230 δισ. ευρώ, ήτοι 15% (+2% από το 2009). Αντίστοιχα, το 2035 οι δαπάνες εκτιμώνται σε 14,1% του ΑΕΠ, αγγίζοντας τα 45,6 δισ. ευρώ (με ΑΕΠ 324,1 δισ. ευρώ). Τέλος, το μακρινό 2060, οι δαπάνες του κράτους προς τα ασφαλιστικά Ταμεία για την κάλυψη των συνταξιοδοτικών αναγκών, υπολογίζεται ότι θα αντιστοιχούν στο 14,3% του ΑΕΠ, ήτοι 101,4 δισ. ευρώ, όταν το ΑΕΠ θα ανέρχεται σε 709 δισ. ευρώ.