Τι αλλάζει ως προς την ένταξη στην λίστα του τειρεσία

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης, Δικηγόρος Αθηνών. Τα καταχωρούμενα στο αρχείο της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ δεδομένα φυσικών προσώπων είναι προσ...

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης,
Δικηγόρος Αθηνών.

Τα καταχωρούμενα στο αρχείο της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ δεδομένα φυσικών προσώπων είναι προσωπικού χαρακτήρα και επομένως, για την επεξεργασία τους, ισχύουν οι διατάξεις του ν.2472/97.
Όμως, αυτά δεν ανήκουν στην κατηγορία των ευαίσθητων δεδομένων όπως ο Νόμος τα ορίζει.

Σήμερα,το να ενταχθείς στην μάυρη λίστα του Τειρεσία είναι πλέον πολύ εύκολο. Στο Σύστημα Οικονομικής Συμπεριφοράς Αθέτησης Υποχρεώσεων (ΣΑΥ) καταχωρούνται δεδομένα που αφορούν σε ακάλυπτες (σφραγισμένες) επιταγές, απλήρωτες κατά τη λήξη τους συναλλαγματικές και γραμμάτια σε διαταγή, αιτήσεις πτωχεύσεων, αποφάσεις που απορρίπτουν αιτήσεις πτωχεύσεων λόγω μη επάρκειας περιουσίας του οφειλέτη, κηρυχθείσες πτωχεύσεις, διαταγές πληρωμής, προγράμματα πλειστηριασμών ακινήτων, προγράμματα πλειστηριασμών κινητών, τροπές προσημειώσεων σε υποθήκες, κατασχέσεις και επιταγές βάσει Ν.Δ 1923, καταγγελίες συμβάσεων καρτών, καταγγελίες συμβάσεων χορηγήσεων καταναλωτικής στεγαστικής και επιχειρηματικής πίστης, διοικητικές κυρώσεις, αιτήσεις και αποφάσεις συνδιαλλαγής, αιτήσεις δικαστικής ρύθμισης οφειλών καθώς και αποφάσεις δικαστικής ρύθμισης χρεών.

Τα πολύ αυστηρά κριτήρια που έχουν τεθεί σε άλλες εποχές και προβλέπουν ότι κάποιος θα πρέπει να εντάσσεται στη μάυρη λίστα του τειρεσία, ακόμη και για μια απλήρωτη συναλλαγή ύψους 1000 ευρώ, λειτουργεί πλέον καταστροφικά καθώς σχεδόν το σύνολο του επιχειρηματικού κόσμου έχει αποκλειστεί από κάθε μορφή δανεισμού.

Σύμφωνα με τις αλλαγές που προωθούνται θα λαμβάνεται υπόψη το συνολικό πιστοληπτικό προφίλ του δανειολήπτη και δεν θα αρκεί μία φωτογραφία της στιγμής που συνήθως δυσκολεύει τους πολίτες και επιχειρήσεις.

Με βάση τα όσα ισχύουν σήμερα, όσοι εγγράφονται στις λίστες του Τειρεσία για στεγαστικά δάνεια, καταναλωτικά δάνεια, πιστωτικές κάρτες, ακάλυπτες επιταγές και απλήρωτες συναλλαγματικές παραμένουν εκεί για δύο χρόνια, ανεξάρτητα από το πότε θα εξοφλήσουν την οφειλή τους. Από την άλλη πλευρά, όσοι εγγράφονται για διαταγές πληρωμής παραμένουν στο κόκκινο για τρία χρόνια. Με βάση το σχέδιο των υπουργείων, εξετάζεται το ενδεχόμενο γενικής διαγραφής από το σύστημα των οφειλετών που θα έχουν εξοφλήσει το χρέος τους ως την ημερομηνία στην οποία θα ενεργοποιηθεί το νέο πλαίσιο λειτουργίας του Τειρεσία. Επιπλέον είναι πιθανόν να μην εγγράφονται στις μαύρες λίστες όσοι επαγγελματίες περιήλθαν σε αδυναμία πληρωμής υποχρεώσεων λόγω της μη απόδοσης χρημάτων που τους οφείλει το Δημόσιο.

Χρόνος παραμονής. Μελετάται το ενδεχόμενο μείωσης κατά ένα έτος του χρόνου τήρησης από τις τράπεζες των στοιχείων για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Εφόσον αυτές έχουν τακτοποιηθεί, ο πολίτης θα παραμένει στις λίστες για έναν χρόνο αντί για δύο που ισχύει σήμερα, ενώ για τις διαταγές πληρωμής αναμένεται ο περιορισμός του χρόνου στα δύο από τρία χρόνια.

Οριο εγγραφής. Αναμένεται μείωση του ορίου εγγραφής στις λίστες του Τειρεσία στα 1.000 ευρώ από 2.000 ευρώ σήμερα. Επίσης δεν θα καταχωρίζονται οφειλές που έχουν τακτοποιηθεί εφόσον δεν υπερβαίνουν στο σύνολό τους τις 5.000 ευρώ και ο οφειλέτης δεν ξεπερνά τις τρεις καταχωρίσεις συνολικά. Σήμερα το όριο είναι 3.000 ευρώ.

Μεταχρονολογημένες επιταγές. Αλλαγές αναμένονται και στο καθεστώς που διέπει τις μεταχρονολογημένες επιταγές ώστε να δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία στον οφειλέτη να αποπληρώσει τα χρέη του. Σήμερα μια επιταγή σφραγίζεται αν δεν έχει αντίκρισμα σε 16 ημέρες. Μελετάται η αύξηση του χρονικού ορίου στις 30 ημέρες.

Η ουσιαστική διαφορά του νέου Τειρεσία είναι ότι θα προσπαθήσει να εξορθολογήσει την κατάσταση σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, δίχως τιμωρητική διάσταση. Σύμφωνα πάντα με τον κ. Στεργίου, με το νέο σύστημα που θα υιοθετηθεί και το οποίο η κυβέρνηση επεξεργάζεται στόχος είναι η πληροφορία αναφορικά με την πιστοληπτική ικανότητα των πολιτών να έχει διάρκεια εφ όρου ζωής μεν (άρα κανένας δεν θα ξεφεύγει ποτέ από τις συνέπειες των πράξεών του προς τις τράπεζες), όχι όμως με απόλυτο τρόπο. Για παράδειγμα, ο νέος Τειρεσίας θα μπορεί να γνωρίζει αν έσκασε πριν από χρόνια επιταγή κάποιου επιχειρηματία ή αν υπήρξε κακοπληρωτής στα δάνειά του. Οι πράξεις δηλαδή του καθενός θα τον ακολουθούν. Ωστόσο, αυτή η λογική δεν θα είναι τιμωρητική αλλά καθαρά αρχειακή. Το κράτος δεν θα λέει ποιος θα πρέπει ή όχι να έχει πρόσβαση στο τραπεζικό χρήμα ή αν θα πρέπει να εκδίδεται μπλοκ επιταγών. Οι τράπεζες, έχοντας πρόσβαση σε ένα αρχειακό υλικό ετών, θα μπορούν να αξιολογούν μέσω του point system!

κατά πόσο κάποιος είναι φερέγγυος, συνεπής ή ασυνεπής. Δηλαδή, δεν θα χαθεί ο κόσμος αν κάποιος είχε αδυναμία πληρωμής πριν από δέκα χρόνια αν το γενικότερο point system του δείχνει ότι αυτό ήταν μια μικρή παρένθεση.

Η τελική ποινή και ο αποκλεισμός από τις τράπεζες δεν έχει νόημα.Δεν μπορεί δηλαδή ένας επιχειρηματίας που εξυπηρετεί επί χρόνια τις υποχρεώσεις του και επειδή εσχάτως βρέθηκε σε δυσκολία να φοβάται πως θα κλείσει η στρόφιγγα προς αυτόν. Αντιθέτως, με το σύστημα πόντων που θα προωθηθεί, ο επιχειρηματίας αυτός θα έχει τη δυνατότητα επίκλησης του καλού του παρελθόντος σε μια πρώτη δυσκολία που θα του παρουσιαστεί. Δυστυχώς, ο Τειρεσίας όπως είναι στην Ελλάδα απέτυχε καθώς οι μπαταχτσήδες παραμένουν μπαταχτσήδες. Αν εφαρμοζόταν διαφορετικό σύστημα, θα είχαμε σε μεγάλο βαθμό αποφύγει το φαινόμενο των έντονων προβλημάτων πίστης που εμφανίστηκε μετά την έκρηξη δανείων στα τέλη της δεκαετίας του 90 και τις αρχές του 2000, . Αυτή τη στιγμή το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ στα στεγαστικά δάνεια, με το 20 τοις εκατό των δανείων να είναι προβληματικό, αλλά και το 50 τοις εκατό των καταναλωτικών δανείων να μην εξυπηρετείται. Πάνω από 300.000 άνθρωποι αυτή τη στιγμή είναι εγκλωβισμένοι!

σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση, ενώ μείζον πρόβλημα υπάρχει και στα επιχειρηματικά δάνεια.

Πάντως, με τον νέο «Τειρεσία» δεν θα υπάρξει αλλαγή της σημερινής Τειρεσίας Α.Ε., η οποία ούτως ή άλλως είναι όργανο των τραπεζών. Επίσης, η όποια νέα ρύθμιση θα πρέπει να είναι σε γνώση και να εγκριθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος.Μάλιστα, για να ισχύσει οποιαδήποτε αλλαγή, η Τράπεζα της Ελλάδος θα πρέπει να στείλει σχετική εγκύκλιο.

Στις προθέσεις του υπουργείου είναι η βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου, έτσι ώστε, κατά την αξιολόγηση των πληροφοριακών δεδομένων του συστήματος Τειρεσίας να λαμβάνονται υπόψη οι συνέπειες της δυσχερούς οικονομικής περιόδου και να δίνεται η δυνατότητα μιας πιο ευέλικτης αντιμετώπισης των συναλλασσομένων με τα πιστωτικά ιδρύματα, ανάλογα με το συνολικό τους προφίλ και όχι με βάση μεμονωμένα ατυχή περιστατικά.

Δηλαδή η τράπεζα να αξιολογεί το συνολικό προφίλ του πελάτη με ένα point system που θα λειτουργεί με βάση το βρετανικό σύστημα αξιολόγησης, το οποίο χαρακτηρίζεται πιο λειτουργικό και πιο δίκαιο.

Η αναμόρφωση των κανόνων του Τειρεσία αποτελεί προγραμματική συμφωνία της κυβέρνησης συνεργασίας και εκτιμάται πως θα λύσει τα χέρια σε χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν μπορούν να δανειστούν λόγω πρότερης εγγραφής τους στην λίστα του.

Η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ AE τηρεί Aρχείο Δεδομένων Oικονομικής Συμπεριφοράς στο οποίο περιλαμβάνονται δεδομένα αθέτησης υποχρεώσεων (ΣΑΥ), υποθηκών-προσημειώσεων (ΣΥΠ) και χορηγήσεων δανείων-καρτών (ΣΣΧ) για επιχειρήσεις και ιδιώτες. Οι κατηγορίες πληροφοριών που καταχωρούνται στο ΣΑΥ και ΣΥΠ έχουν ως εξής

ΣΑΥ: Aκάλυπτες (σφραγισμένες) επιταγές, απλήρωτες (κατά τη λήξη τους) συναλλαγματικές, αιτήσεις πτωχεύσεων, αποφάσεις που απορρίπτουν αιτήσεις πτωχεύσεων λόγω μη επάρκειας περιουσίας του οφειλέτη (αρ. 6 παρ.2 ν 3588/2007), εξέλιξη αιτήσεων πτωχεύσεων, κηρυχθείσες πτωχεύσεις, διαταγές πληρωμής, προγράμματα πλειστηριασμών, κατασχέσεις και επιταγές προς πληρωμή βάσει του N.Δ. του 1923, καταγγελίες συμβάσεων καρτών και προσωπικών, καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων και διοικητικές κυρώσεις κατά παραβατών φορολογικών νόμων.

ΣΥΠ: Υποθήκες και προσημειώσεις υποθηκών.

Η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ AE τηρεί Aρχείο Δεδομένων Συγκέντρωσης Χορηγήσεων που αποσκοπεί στην παροχή στις τράπεζες πληροφόρησης για την εκτίμηση της πιστοληπτικής ικανότητας των πελατών της. Σε αυτό καταχωρούνται πληροφορίες που αφορούν σε ενήμερες και σε καθυστέρηση οφειλές δανείων καταναλωτικής πίστης (προσωπικών, καταναλωτικών, ανοιχτών και λιανικής πρακτόρευσης), πληροφορίες για στεγαστικά δάνεια και χορηγήσεις πιστώσεων μέσω δικαιώματος υπερανάληψης από καταθετικό λογαριασμό, τρεχούμενο ή όψεως (overdrafts) και πιστωτικών καρτών, που οι τράπεζες έχουν χορηγήσει σε πελάτες τους. Επίσης καταχωρούνται και χορηγήσεις προς επιχειρήσεις των οποίων ο ετήσιος κύκλος εργασιών δεν υπερβάινει τα 2.500.000 ευρώ και εταιρικές κάρτες.

Η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ AE αποβλέποντας στην προστασία του πολίτη από τυχόν παράνομες σε βάρος του ενέργειες με χρήση ταυτοτήτων ή διαβατηρίων που έχουν κλαπεί ή απολεσθεί, δημιούργησε ένα επικουρικό αρχείο (Αρχείο Απολεσθέντων-Κλαπεισών Ταυτοτήτων), στο οποίο καταχωρούνται δηλώσεις πολιτών περί της κλοπής ή απώλειας ταυτοτήτων ή διαβατηρίων τους.

Κατόπιν τούτων, κάθε ενδιαφερόμενος, εκτός από την δήλωση της κλοπής ή απώλειας στις Αρμόδιες Αρχές μπορεί, κατόπιν σχετικής αιτήσεώς του, να ενημερώνει και την ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ, η οποία εμφανίζει την σχετική καταχώρηση στο αρχείο της την επόμενη της κατάθεσης της αίτησης του ενδιαφερομένου. Επιπρόσθετα, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να συμπληρώνει τη σχετική αίτηση και σε οποιοδήποτε κατάστημα τράπεζας, η οποία εν συνεχεία διαβιβάζεται από το κατάστημα στην ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ με fax ή ταχυδρομικά.

Επιπρόσθετα, λειτουργεί το Σύστημα Καταγγελθεισών Συμβάσεων Επιχειρήσεων (ΣΚΣΕ) το οποίο έχει σαν στόχο τη δημιουργία αρχείου επιχειρήσεων των οποίων οι συμβάσεις για την αποδοχή καρτών, ως μέσο πληρωμής, έχουν καταγγελθεί. Οι καταγγελίες των συμβάσεων σχετίζονται με λόγους που αφορούν στη "νομιμότητα" των συναλλαγών (πχ αποδοχή καρτών που έχουν δηλωθεί ως απωλεσθείσες, εικονικές συναλλαγές, αυτοχρηματοδότηση, κλπ). Στο αρχείο επιχειρήσεων δεν καταγράφεται καμία πληροφορία που αφορά στις αγορές μέσω καρτών (π.χ. είδος προϊόντος, τιμή, κλπ.) και στους κατόχους αυτών.

Κάθε φυσικό πρόσωπο έχει σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν. 2472/97 πρόσβαση στο Αρχείο Δεδομένων της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ, προκειμένου να γνωρίζει εάν τηρούνται σε αυτό δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν.

Το σημερινό καθεστώς ένταξης στην μάυρη λίστα του Τειρεσία,σίγουρα ευνοεί μόνο τις τράπεζες και όχι τους πολίτες ή τις επιχειρήσεις.Η προτόγνωρη όμως οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, που μαστίζει κάθε ελληνική οικογένεια,επιβάλει την ουσιαστική αναδιάρθρωση της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ,προς όφελος των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.Αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση,προς αυτή την κατέυθυνση.