Το «παιχνίδι» των εντυπώσεων και η Ευρώπη

Μοιάζουν τόσο πολύ, που φαίνεται περίεργο πώς δεν καταφέρνουν να συνεννοηθούν. Ελληνες, Γερμανοί, Ιταλοί, Φινλανδοί και όλοι οι υπό...

Μοιάζουν τόσο πολύ, που φαίνεται περίεργο πώς δεν καταφέρνουν να συνεννοηθούν. Ελληνες, Γερμανοί, Ιταλοί, Φινλανδοί και όλοι οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες έχουν πιο πολλά κοινά και λιγότερες διαφορές από όσο νομίζουν και κυρίως από όσο οι ίδιοι θέλουν να παραδεχθούν. Βαρόμετρο της κάθε απόφασής τους, της κάθε δήλωσης, είναι η κοινή γνώμη των πολιτών της χώρας τους. Η γνώμη των δημοσίων υπαλλήλων, των επαγγελματικών συντεχνιών στη χώρα μας, των μικροαστών με την αυστηρή προτεσταντική ηθική στη Γερμανία και τον ευρωπαϊκό Βορρά. Από Σύνοδο σε Σύνοδο, από διάσωση σε διάσωση, οι Ευρωπαίοι ηγέτες απλώς χαϊδεύουν τα αυτιά αυτών που «πρέπει» στο εσωτερικό της χώρας τους, αδυνατώντας να καταλάβουν γιατί η ευρωπαϊκή κρίση διαρκώς οξύνεται και απειλεί.

Τρύπα στο νερό

Σε ένα ακόμα Σύνοδο Κορυφής ετοιμάζονται να πάνε οι ευρωπαίοι ηγέτες συτις 18 Οκτωβρίου. Ολα αυτά στον απόηχο της Συνόδου Κορυφής στα τέλη Ιουνίου, η οποία είχε αρχικά δημιουργήσει σημαντικές προσδοκίες για μια νέα αντιμετώπιση της κρίσης. Στην πραγματικότητα όμως, κι αυτή η Σύνοδος, η οποία αποφάσισε την απ’ ευθείας χρηματοδότηση των προβληματικών ισπανικών τραπεζών από μια νέα εποπτική τραπεζική αρχή και την ίση αντιμετώπιση ιδιωτικών και κρατικών πιστωτών, ουδέν έχει πετύχει. Η εποπτική τραπεζική αρχή δεν υπάρχει και πρέπει να δημιουργηθεί από την αρχή. Στην πράξη δηλαδή, θα χρειαστεί διάστημα τουλάχιστον έξι μηνών, πιθανότατα περισσότερο, ενώ δεν πρέπει να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο να συσταθεί αφού έχει ήδη καταρρεύσει το ισπανικό τραπεζικό σύστημα ή εξαναγκαστεί η ισπανική κυβέρνηση να αναλάβει μέσω πακέτου διάσωσης και νέου μνημονίου τη στήριξή του. Επιπλέον, 

Πού είναι οι «καλοί μαθητές»;

Γεγονός είναι ότι, στα δύο και πλέον χρόνια αφότου η τότε ελληνική κυβέρνηση είχε ζητήσει το πρώτο πακέτο διάσωσης και είχε συμφωνήσει το πρώτο μνημόνιο, ελάχιστα από αυτά τα οποία μας είχαν ζητηθεί έχουν εφαρμοστεί. Αντί για περιορισμό των δημοσίων δαπανών μέσω κλεισίματος περιττών οργανισμών, εξορθολογισμό της σπατάλης και αναγκαστικής απόλυσης δημοσίων υπαλλήλων, έχει εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα μερικής προστασίας των τελευταίων. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις έχουν σκαλώσει στην έλλειψη πραγματικής πολιτικής βούλησης να ακουμπηθούν συντεχνιακά συμφέροντα. Το τίμημα της περιοριστικής πολιτικής το έχει πληρώσει ολόκληρη η ελληνική κοινωνία, αλλά περισσότερο ο ιδιωτικός τομέας, ο οποίος δεν είναι σε θέση πλέον να σηκώνει το βάρος του Δημοσίου σε καθεστώς πρωτοφανούς ύφεσης και ανεργίας. Παραδόξως, παρά το γεγονός ότι εμείς ουδέν έχουμε εφαρμόσει τα τελευταία δύο χρόνια, ακόμα και αυτοί οι οποίοι φέρονται ως παραδείγματα επιτυχημένης εφαρμογής του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως οι Ισπανοί, οι Ιταλοί και οι Πορτογάλοι, έχουν τα ίδια περίπου αποτελέσματα με εμάς. Ο ευρωπαϊκός Νότος βιώνει σχεδόν στην ίδια δύσκολη πραγματικότητα σήμερα και για τους ίδιους ακριβώς λόγους.

Κάνουν ότι μας δίνουν και εμείς κάνουμε ότι εφαρμόζουμε…

Η στρατηγική αντιμετώπισης της κρίσης από τους Ευρωπαίους ηγέτες είναι στην πραγματικότητα ένα παιχνίδι δημιουργίας εντυπώσεων. Η Γερμανία και οι άλλες πιστώτριες χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά λειτουργούν στο εσωτερικό της κάθε χώρας κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης, η οποία κατακρίνει τη διάσωση των ανυπότακτων και σπάταλων χωρών του Νότου. Οι πολιτικοί ηγέτες του Νότου παρουσιάζουν στο εσωτερικό της χώρας τους τα μνημόνια και τα απαραίτητα σκληρά μέτρα ως επιβεβλημένα από τους πιστωτές και τους βάζουν μπροστά σε τελεσίγραφα και διλήμματα τα οποία μόνο μια απάντηση μπορούν να έχουν προκειμένου να αποφευχθεί η οριστική καταστροφή. Αντί δηλαδή να προσπαθούν και οι μεν και οι δε να βρεθεί μια αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας κρίσης, η οποία σε πολλά είναι αποτέλεσμα της δημιουργίας μιας ατελούς νομισματικής ένωσης, εστιάζονται στην ικανοποίηση της κοινής γνώμης της χώρας τους. Αντί να διαμορφώνουν οι ίδιοι την κοινή γνώμη, αυτοπαγιδεύονται σε επικοινωνιακά παιχνίδια με εσωτερικά ακροατήρια και εγκλωβίζονται στις όλο και πιο ακραίες εκφράσεις των εγχώριων ομάδων πίεσης. Επαναδιαπραγμάτευση, μονομερής παύση πληρωμών, αλλά και πίεση χωρών προς την αποχώρηση από την Ευρωζώνη είναι όλα πλευρές του ίδιου νομίσματος της ανικανότητας της ευρωπαϊκής πολιτικής ηγεσίας να χαράξει μια κοινή στρατηγική με ορίζοντα μεγαλύτερο από την επόμενη Σύνοδο Κορυφής.

Η ΕΚΤ αγοράζει χρόνο

Αν υπάρχει ένας οργανισμός ο οποίος έχει λειτουργήσει αποτελεσματικά μέχρι σήμερα, παρά τους ιδίους περιορισμούς, αυτός είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.. Η ευρωτράπεζα μέσω του προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων, είχε προσπαθήσει ανεπιτυχώς να περιορίσει την άνοδο των spreads σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία. Μέσω των δύο δημοπρασιών ρευστότητας, συνολικού ύψους 1 τρισ. ευρώ, προσπάθησε να οδηγήσει ρευστότητα από τις τράπεζες στην πραγματική οικονομία. Έχει προχωρήσει σε δύο μειώσεις επιτοκίων, ενώ μηδένισε το επιτόκιο στο οποίο δέχεται καταθέσεις από τις τράπεζες προκειμένου να οδηγήσει τα κεφάλαια τα οποία η ίδια έχει χορηγήσει είτε σε κρατικά ομόλογα είτε στην πραγματική οικονομία. Και φυσικά στις αρχές Σεπτεμβρίου ανακοίνωσε δυνητικές απεριόριστες αγορές ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά. 

Mικρό αποτέλεσμα

Όμως το αποτέλεσμα από τη μείωση των επιτοκίων ήταν μικρό. Αλλά και οι γενναίες ενέσεις ρευστότητας προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες δεν είχαν θετικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία. Όσον αφορά το νέο πρόγραμμα, το επονομαζόμενο ΟΜΤ, παραμένει άγνωστο πότε και με πιο τρόπο θα ενεργοποιηθεί. Μάλιστα η γερμανική εφημερίδα Bild  τις προηγούμενες ημέρες υποστήριξε πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας, Bundesbank, εξετάζουν τη νομιμότητα του νέου προγράμματος της ΕΚΤ για αγορά ομολόγων. Στο δημοσίευμα, σημειώνεται ότι οι δικηγόροι της ΕΚΤ και της Bundesbank εξετάζουν την κλίμακα και τη διάρκεια που θα μπορούσε να αποκτήσει το πρόγραμμα, χωρίς να παραβιάζονται συνθήκες της ΕΕ.Σύμφωνα με την εφημερίδα, αυτό σημαίνει πως υπάρχει μια πιθανότητα το θέμα να παραπεμφθεί σύντομα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Η ΕΚΤ και η Bundesbank θέλουν να «εξοπλιστούν» νομικά για το σενάριο αυτό, σύμφωνα πάντα με την Bild. Η Bild αναφέρει πως το υπόβαθρο του θέματος είναι η διένεξη για το αν το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων παραβιάζει την απαγόρευση που περιλαμβάνεται στις συνθήκες της ΕΕ να χρηματοδοτούνται άμεσα τα ελλείμματα των κρατών. 

Ο κ. Ντράγκι απλώς, για μια ακόμα φορά, αγόρασε λίγο χρόνο για τους Ευρωπαίους ηγέτες. Ακριβώς όπως έκανε και ο προκάτοχός του από την αρχή της κρίσης. Το θέμα είναι κατά πόσον οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα κατανοήσουν ότι τα χρονικά περιθώρια στενεύουν και απαιτείται πλέον επιτακτικά μια ολοκληρωμένη στρατηγική αντιμετώπισης της κρίσης. Η οποία επιβάλλει κατ’ αρχάς να ξεκινήσουν οι ίδιοι να διαμορφώνουν την κοινή γνώμη στις ίδιες τους τις χώρες.