Πώς θα ανασύρουμε την Ιταλία και την Ισπανία από το χείλος του γκρεμού...

Οι μακροχρόνιες χρηματοδοτικές λειτουργίες που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τον Δεκέμβριο περιόρισαν τα προβλήματα ρευστότητας των ...

Οι μακροχρόνιες χρηματοδοτικές λειτουργίες που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τον Δεκέμβριο περιόρισαν τα προβλήματα ρευστότητας των ευρωπαϊκών τραπεζών αλλά όχι και τα προβλήματα χρηματοδότησης των κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Από τη στιγμή που τα υψηλά πρίμιουμ κινδύνου των κρατικών ομολόγων θέτουν σε κίνδυνο την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, η μισή αυτή λύση δεν φτάνει. Η μισή λύση σημαίνει ότι καταδικάζουμε το ήμισυ της Ευρωζώνης στο καθεστώς των αναπτυσσόμενων οικονομιών που υπερχρεώθηκαν σε ξένο νόμισμα. Μόνο που εδώ το ρόλο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που επιβάλλει τη δημοσιονομική πειθαρχία τον έχει αναλάβει η Γερμανία. Όλα αυτά όμως προκαλούν εντάσεις που μπορεί να καταστρέψουν την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αντλώντας έμπνευση από τον Τομάζο Παντόα Σιόπα, τον τελευταίο Ιταλό κεντρικό τραπεζίτη, πρότεινα ένα σχέδιο που θα επιτρέψει στην...
Ισπανία και την Ιταλία να αναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους εκδίδοντας έντοκα γραμμάτια με επιτόκιο 1%. Το σχέδιο αυτό είναι μεν πολύπλοκο αλλά νομικά και τεχνικά υγιές.
Οι ευρωπαϊκές αρχές απέρριψαν όμως το σχέδιό μου και επέλεξαν τη λύση της παροχής μακροπρόθεσμης ρευστότητας από την ΕΚΤ. Η διαφορά ανάμεσα στα δύο σχήματα είναι ότι το δικό μου σχέδιο μπορεί να ανακουφίσει άμεσα την Ιταλία και την Ισπανία, ενώ η παροχή τριετούς ρευστότητας από την ΕΚΤ δίνει τη δυνατότητα στις ιταλικές και ισπανικές τράπεζες να προχωρούν σε ένα άκρως επικερδές και απαλλαγμένο κινδύνων αρμπιτράζ αλλά κρατά τις αγορές κρατικών ομολόγων στο χείλος της καταστροφής – αν και τις τελευταίες ημέρες βλέπουμε σημάδια βελτίωσης κι εκεί.
Η πρότασή μου ήταν η χρήση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για να ασφαλιστεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απέναντι στον κίνδυνο αφερεγγυότητας των νέων εντόκων γραμματίων της Ιταλίας και της Ισπανίας που θα μπορούσε να αγοράζει από τις εμπορικές τράπεζες. Αυτό θα επέτρεπε στην Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή να αντιμετωπίζει τα έντοκα γραμμάτια ως ισοδύναμα των μετρητών αφού θα μπορούσαν να πουληθούν στην ΕΚΤ ανά πάσα στιγμή. Στην περίπτωση αυτή οι τράπεζες θα είχαν ένα μέγα πλεονέκτημα αν διατηρούσαν την υπερβάλλουσα ρευστότητά τους με τη μορφή αυτών των εντόκων γραμματίων από τη στιγμή που θα τους απέδιδαν περισσότερο από τις καταθέσεις τους στην ΕΚΤ. Και έτσι Ιταλία και Ισπανία θα μπορούσαν να αναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους με επιτόκια πολύ κοντά στο επιτόκιο της ΕΚΤ που σήμερα είναι στο 1% για τα υποχρεωτικά αποθεματικά των τραπεζών και στις 25 μονάδες βάσης για τα πλεονάζοντα αποθεματικά. Οι κινήσεις αυτές θα βελτίωναν δραστικά τη βιωσιμότητα του ιταλικού και ισπανικού χρέους. Η Ιταλία για παράδειγμα, θα έβλεπε το μέσο κόστος δανεισμού της να μειώνεται από το σημερινό 4.3% αντί να ανεβαίνει. Και η εμπιστοσύνη σταδιακά θα επέστρεφε, οι αποδόσεις των ομολόγων που διαπραγματεύονται στις δευτερογενείς αγορές θα μειώνονταν, οι τράπεζες θα έπαυαν να τιμωρούνται για την έκθεσή τους στο ιταλικό κρατικό χρέος και η Ιταλία θα κέρδιζε ξανά την πρόσβαση στις αγορές με εύλογα επιτόκια.
Μια προφανής αντίρρηση στο σχέδιο μου είναι ότι θα περιόριζε τη μέση διάρκεια ωρίμανσης των ιταλικών και ισπανικών ομολόγων. Υποστήριξα ότι υπό τις παρούσες έκτακτες περιστάσεις αυτό, αντιθέτως, θα ήταν πλεονέκτημα γιατί θα κρατούσε τις κυβερνήσεις σε εγρήγορση, καθώς δεν θα είχαν κανένα περιθώριο να χάσουν τη δυνατότητα χρήσης των μηχανισμών της ΕΚΤ. Δεν θα υπήρχε καμία περίπτωση, π.χ. ο Μπερλουσκόνι να εκδιώξει τον Μάριο Μόντι προκαλώντας εκλογές, γιατί θα συντρίβονταν στις κάλπες.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας έχει στην πράξη απεριόριστες δυνατότητες να ασφαλίσει τα έντοκα γραμμάτια επειδή καμιά χώρα δεν θα απειλούνταν με χρεοστάσιο όσο καιρό το σχήμα θα ήταν σε λειτουργία. Και καμιά χώρα δεν θα έκανε κατάχρηση αυτού του προνομίου καθώς θα βρισκόταν αυτομάτως εκτός μηχανισμού και το κόστος δανεισμού της θα αύξανε άμεσα.
Οι προτάσεις μου ικανοποιούσαν και το γράμμα και το πνεύμα της Συνθήκης της Λισσαβόνας. Η αποστολή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι να παρέχει ρευστότητα στις τράπεζες, ενώ ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας έχουν σχεδιαστεί για να παραμερίσουν τους κινδύνους φερεγγυότητας. Η ΕΚΤ δεν θα διευκόλυνε έτσι τον επιπρόσθετο δανεισμό των κρατών μελών. Απλά θα τους επέτρεπε να αναχρηματοδοτούν το χρέος τους με χαμηλότερο κόστος. Η ΕΚΤ και η Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα έκαναν από κοινού αυτό που η ΕΚΤ δεν μπορεί να κάνει από μόνη της: θα ενεργούσαν ως δανειστές εσχάτου καταφυγίου. Η συνεργασία τους θα πρόσφερε προσωρινή ανακούφιση από τα προβλήματα που έχουν δημιουργήσει κάποια μοιραία σφάλματα στην αρχιτεκτονική του ευρώ μέχρι τα κράτη μέλη να καταφέρουν να φτάσουν σε μια μόνιμη λύση.
Για πρώτη φορά στη διάρκεια αυτής της κρίσης οι ευρωπαϊκές αρχές θα προχωρούσαν σε ένα εγχείρημα με υπερεπαρκείς πόρους. Κι αυτό θα λειτουργούσε ως θετική έκπληξη για τις αγορές και θα αντέστρεφε τη διάθεσή τους. Ναι, οι αγορές έχουν διάθεση κι αυτό είναι κάτι που οι ευρωπαϊκές αρχές πρέπει να μάθουν.
Σε αντίθεση με τις συζητήσεις που διεξάγονται σήμερα στην Ευρωζώνη, μια μακροπρόθεσμη λύση θα πρέπει να περιλαμβάνει δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας για να βγει η Ευρώπη από τον αποπληθωριστικό φαύλο κύκλο. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και μόνο δεν θα το πετύχουν. Τα μέτρα τόνωσης της οικονομίας θα πρέπει να ληφθούν όμως σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης επειδή οι εθνικές χώρες είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν αυστηρά μέτρα λιτότητας. Και θα πρέπει να διαθέτουν κοινές και διαφορετικές εγγυήσεις – δηλαδή όλα αυτά σημαίνουν ευρωομόλογο με τον ένα ή τον άλλο τρόποs.

sofokleous10.gr