Ο Γιώργος Ξενάριος μιλά για την "άκρη του κόσμου" του...

...στη Λίνα Φυτιλή, αποκλειστικά για το PRESS-GR Μιλήστε μας συνοπτικά για την υπόθεση του βιβλίου σας «Στην άκρη του κόσμου». Σε μια φαντ...

...στη Λίνα Φυτιλή, αποκλειστικά

για το PRESS-GR

Μιλήστε μας συνοπτικά για την υπόθεση του βιβλίου σας «Στην άκρη του κόσμου».
Σε μια φαντασιακή πόλη του Πελοποννησιακού Νότου ξεσπάει μια άγνωστη επιδημία. Οι κάτοικοι, υπό την ηγεσία του Γρηγόριου, επιχειρούν τη μεγάλη έξοδο. Μέσα από χίλιες δυσκολίες κατορθώνουν να φτάσουν στη δική τους Γη της Επαγγελίας. Παράλληλα, στον Βορρά, μαίνονται οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, όπου ένας στρατιωτικός γιατρός δολοφονεί τον Γεώργιο. Δυο αντίθετες πορείες, μια συνάντηση… Ας σημειωθούν, συμπληρωματικά, τρία πράγματα: 1) Όλα τα προηγούμενα γίνονται με φόντο τις...
νέες τεχνολογικές εφαρμογές (αυτοκίνητο, κινηματογράφος, φωτογραφία κλπ.) των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα 2) Τα περιγραφόμενα στο μυθιστόρημα κυματίζουν ανάμεσα στο πραγματικό και το μη πραγματικό, ανάμεσα στην αλήθεια και τη φαντασία και 3) Κεντρικό ρόλο στην όλη υπόθεση παίζει το παιχνίδισμα μιας συνείδησης.

Ποιοι θεωρείτε ότι είναι οι βασικοί του άξονες;
Αν με αυτή την ερώτηση εννοείτε τα ανθρωπολογικά ζητήματα που υπόκεινται στο βιβλίο, θα έλεγα ότι, χονδρικά, τρία είναι τα θέματα που με απασχολούν στην «Άκρη του κόσμου»: 1) Ο διχασμός του ανθρώπινου προσώπου, η ιδέα, που με κατατρύχει από πολύ νέο, ότι σε κάθε ανθρώπινη συνείδηση ενυπάρχει μια εγγενής διπλότητα 2) Η δυστοπία. Ο «πραγματικός» λόγος για τον οποίο φεύγουν οι Μέτοικοι των Αλυκών δεν είναι η επιδημία, αλλά γιατί ─όπως εν γένει, πιστεύω, ο σύγχρονος άνθρωπος─ δεν έχουν τόπο να σταθούν και 3) Η διαπλοκή ατομικού και συλλογικού. Όπως εύστοχα έγραψε ένας κριτικός, όλοι οι κάτοικοι των Αλυκών είναι σαν ένας άνθρωπος, ένα ενιαίο συλλογικό σώμα ─ άλλη ιδέα που με στοιχειώνει από μικρό.

Μέσα στο βιβλίο σας έχετε χρησιμοποιήσει πρωτότυπες αφηγηματικές τεχνικές. Ποιες είναι αυτές; Τι θέλετε να πετύχετε;
Χαίρομαι πολύ για την ερώτηση που μου θέτετε, διότι είναι η πρώτη φορά που μιλάω δημόσια γι’ αυτές. Οι αφηγηματικές τεχνικές είναι κρίσιμο για τον συγγραφέα θέμα, καθώς τα όριά τους δείχνουν, νομίζω, και τα όρια των δυνατοτήτων του. 

Σε ό,τι αφορά στην «Άκρη του κόσμου» μπορώ να μιλήσω για τρεις από αυτές, χωρίς, ελπίζω, να αποκαλύπτω πράγματα που δεν πρέπει να αποκαλυφθούν στον αναγνώστη: 1) Αφηγητές στο μυθιστόρημα, κατά μία σειρά διαδοχής που θα μου επιτρέψετε να μην αποκαλύψω, είναι όλοι σχεδόν οι ήρωες του βιβλίου. 2) Το πέρασμα από τη μία δομή, αυτή της Πορείας των Μετοίκων των Αλυκών, στην άλλη, στους «Βαλκανικούς», γίνεται με έναν έντεχνο διακτινισμό και όχι με τον απλό τρόπο, που θα μπορούσα να υιοθετήσω, της τυπογραφικής σήμανσης και 3) Προκειμένου να επιτύχω τη μείξη των συνειδήσεων, κρίσιμο σημείο στην «Άκρη του κόσμου», μέσα σε μία και μόνη παράγραφο εναλλάσσω και τα τρία γραμματικά αφηγηματικά πρόσωπα, σ’ ένα κυκλικό σχήμα όπου εντάσσονται οι εκάστοτε ομιλούντες και αφηγητές.

Η λογοτεχνία είναι ένας τρόπος διαφυγής από την πραγματικότητα;
Η λογοτεχνία είναι μία, συμβολικά έγκυρη, αφήγηση ─ανάμεσα σε άλλες─ που κάνει αυτό που κάνει γενικά η τέχνη: θωρακίζει το συλλογικό φαντασιακό απέναντι στη σκληρότητα της Ιστορίας.

Πώς μπορεί να επηρεάσει η λογοτεχνία τη ζωή ενός καθημερινού ανθρώπου;
Όπως και αυτήν ενός μη καθημερινού ανθρώπου: εισάγοντάς τον σε μια παράλληλη, ούτως ή άλλως παρηγορητική, αφήγηση, από την οποία μπορεί να αντλήσει συγκίνηση και εναύσματα για αναστοχασμό πάνω στην ανθρώπινη συνθήκη. Προσοχή όμως: η λογοτεχνία, όχι τα φτηνά υποκατάστατά της.
Αναφέρετέ μου μερικούς συγγραφείς που αγαπάτε πολύ.
Δεκάδες. Από πού ν’ αρχίσω και πού να τελειώσω… Αισχύλος, Πλάτων, Σαίξπηρ, Ντοστογιέφσκι, Φλωμπέρ, Προυστ, Τζόυς, Ρίλκε, Σολωμός, Ελύτης, Καρούζος… Δεν έχει τελειωμό αυτός ο κατάλογος.
Τι να περιμένουμε στο μέλλον από τον Γιώργο Ξενάριο;
Μία από τις μεγαλύτερες μάχες που καλείται να δώσει ο συγγραφέας είναι η μάχη με τη μανιέρα, η πρόκληση της συνεχούς ανανέωσης στα θέματά του, στα εκφραστικά του μέσα, στις αφηγηματικές τεχνικές του. Υπό την έννοια αυτή μπορώ να σας πω τι να μην περιμένετε: ένα βιβλίο που θα επαναλαμβάνει κάτι από τα προηγούμενά μου. Πάντως το καινούριο
μυθιστόρημά μου, που η συγγραφή του έχει ήδη ξεκινήσει, εκτυλίσσεται ─για πρώτη φορά─ στο παρόν, στο ελληνικό παρόν, με ήρωες που είναι, και αυτοί, σημαδεμένοι από μια μοιραία διπλότητα.

Ο Γιώργος Ξενάριος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει εκδώσει δύο πεζογραφήματα: την Πτώση του Κωνσταντίνου (Εκδόσεις Καστανιώτη, 1990) και τους Διδύμους (Εκδόσεις Καστανιώτη, 1994). Το Σμιλεύοντας το φως είναι το πρώτο του μυθιστόρημα. Ασχολείται με την κριτική λογοτεχνίας, ενώ παράλληλα αρθρογραφεί περιστασιακά σε εφημερίδες και περιοδικά και μεταφράζει γαλλική λογοτεχνία. Διδάσκει δημιουργική γραφή από το 2003. Έχει διατελέσει γενικός γραμματέας της Εταιρείας Συγγραφέων (2007-2010).