Οικονομολόγοι: Επιστήμονες ή κλόουν;...

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης Διπλωματούχος οικονομολόγος των πανεπιστημίων Πειραιώς και Βρέμης/Γερμανία Ο μέχρι προσφάτως νεοφιλελεύ...

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης
Διπλωματούχος οικονομολόγος

των πανεπιστημίων Πειραιώς και Βρέμης/Γερμανία

Ο μέχρι προσφάτως νεοφιλελεύθερος Thomas Straubhaar, καθηγητής του πανεπιστημίου του Αμβούργου και πρόεδρος του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας, προέβλεψε το φθινόπωρο του 2008 το τέλος της οικονομικής κρίσης μέσα στους επόμενους μήνες. Σήμερα, έστω καθυστερημένα, αναγνωρίζει, πως «θα πρέπει να καταρρίψουμε το μύθο περί αποτελεσματικότητος των αγορών. Η μικροοικονομική τάση για κέρδος οδηγεί αναπόφευκτα σε μακροοικονομικό ναυάγιο». Πάλι καλά που δεν είπε πως για την παγκόσμια κρίση φταίνε οι τεμπέληδες και σπάταλοι Ελληνες. Αν βέβαια ήταν πιο ειλικρινής θα έπρεπε να πει, πως, «θα πρέπει να καταρρίψουμε τη θεωρία πως η οικονομική είναι επιστήμη, κι εμείς επιστήμονες». Ο συνάδελφός του από το πανεπιστήμιο της Κολωνίας, ο Felix Bierbrauer, είναι τουλάχιστον ειλικρινής αφού εμμέσως αποδέχεται ότι η οικονομική (τουλάχιστον η μακροοικονομική) δεν είναι επιστήμη, αναγνωρίζοντας, πως, «δεν μπορεί να...

 περιμένει κανείς πολλά από την οικονομική επιστήμη. Η οικονομική δεν είναι φυσική επιστήμη». Τότε τι είναι;
Οι αγορές κ. Straubhaar δεν επαγγέλλονται κάτι πέρα απ’ τα κέρδη και γι αυτό δεν δεσμεύονται έναντι κάποιων και ούτε μπορεί κανείς να απαιτήσει ευθύνη από τις αγορές, τις οποίες κανείς δεν έχει δει ποτέ. Οι καθηγητές είναι εκείνοι οι οποίοι επαγγέλλονται ότι είναι ειδικοί και ζητείται η γνώμη τους. Επαγγέλλομαι (επάγγελμα) σημαίνει υπόσχομαι «Επαγγέλομαι» σημαίνει: ομολογώ, διαβεβαιώ, γνωστοποιώ, προσφέρομαι για κάτι, υπόσχομαι (βλέπε Γή της Επαγγελίας), που έχει την ευρύτερη σημασία της υπόσχεσης-δέσμευσης, με τη μορφή μιας, κοινωνικά αποδεκτής, άτυπης πιστοποίησης, επωνυμίας ή ακόμη και λειτουργήματος. Η έννοια αυτή, με την ίδια σημασία της υπόσχεσης-δέσμευσης και ομολογίας-μαρτυρίας, καθιερώθηκε αργότερα στα λατινικά (Professio) και μετέπειτα στις υπόλοιπες αγγλοσαξονικές γλώσσες, βλέπε Profession, Professer, Beruf, κ.λ.π.
Τη δεκαετία του 60, «επιφανείς» κοινωνιολόγοι και οικονομολόγοι, επηρεασμένοι από τους ξέφρενους ρυθμούς μεταπολεμικής ανάπτυξης «κατελήφθησαν αίφνης από ενθουσιασμό», όπως η Πυθία και άρχισαν να προαναγγέλουν τον «Παράδεισο επί γης». Ποιος φοιτητής οικονομικών των δεκαετιών 60-70 δε θυμάται τις γνωστές ανοησίες που γράφτηκαν και ειπώθηκαν από διάσημους καθηγητές και νομπελίστες οικονομίας, πως δηλαδή βαδίζουμε ολοταχώς προς “την κοινωνία της αφθονίας”, “της ευμάρειας για όλους”, “του λαϊκού καπιταλισμού”, “της ισότητας προς τα άνω”, “ του πολιτισμού του ελεύθερου χρόνου”, “του πολιτισμού των τέρψεων (La civilisation du loisir)” κ.λ.π.. Ποιος δε θυμάται τις θεωρίες που υποσχόταν πως μετά τη δεκαετία του 80 η παραγωγικότητα θα έχει αυξηθεί τόσο πολύ ώστε θα εργαζόμαστε μόνο τρεις ημέρες τη βδομάδα από πέντε το πολύ ώρες την ημέρα!
Σε συνέντευξή του στους Φαϊνάνσιαλ Τάϊμς λίγο πριν το θάνατό του, ο εν ζωή προφήτης της λεγόμενης “κοινωνίας της αφθονίας”, καθηγητής Γκαλμπρέϊθ, αναγνωρίζοντας τη χρεοκοπία των απόψεων που είχε πριν σαράντα χρόνια, αποκήρυξε ότι έγραψε τότε δηλώνοντας ότι, «απόψεις δεν αλλάζουν μόνο αυτοί που δε σκέπτονται». Αν όλοι οι λεγόμενοι «σοφοί» της οικονομίας είχαν την αίσθηση του μέτρου και επίγνωση των γνώσεών τους θα απέφευγαν τη γελοιοποίησή τους και ίσως σήμερα να μη φτάναμε σ’ αυτό το αδιέξοδο. Εν τω μεταξύ όμως, όλοι αυτοί που επένδυσαν στο λεγόμενο «Λαϊκό Καπιταλισμό» και πίστεψαν ότι μπορούν να γίνουν κι αυτοί μέτοχοι στα κέρδη, διαψεύστηκαν με τον πιο τραγικό τρόπο.

Ελλάδα: η οικονομική «επιστήμη» πλύσης εγκεφάλου
«Οι οικέται(δούλοι) να υποτάσσονται μετά φόβου Θεού εις τους κυρίους τους. Οχι μόνο εις τους καλούς και επιεικείς αλλά και εις τους διεστραμμένους»(Α΄ Επιστολή Πέτρου 2,18)

Πολύ πριν τον Straubhaar, τον Bierbrauer και άλλους σύγχρονους καθηγητές οικονομικών, η διάσημη νεοκεϋνσιανή καθηγήτρια του πανεπιστημίου του Κέμπριτζ Joan Robinson (1903-1983), ισχυριζόταν ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 50 πως «η οικονομική δεν είναι επιστήμη». Ο καθιερωμένος μέχρι τότε όρος ήταν «Πολιτική Οικονομία» και υποδήλωνε τον παράγοντα πολιτική που υπεισέρχεται στην οικονομία, όπως σε όλες τις λεγόμενες κοινωνικές επιστήμες και όταν κυριαρχούν η πολιτική και η ιδεολογία, τότε η επιστήμη παύει να υπηρετεί την αλήθεια και τον άνθρωπο αλλά συγκεκριμένα συμφέροντα. Σήμερα ζούμε στον ρυθμό του νεοφιλελευθερισμού, του οποίου η ιδεολογία περιορίζεται στο περίφημο σλόγκαν του γκουρού των νεοφιλελεύθερων Μίλτον Φρίντμαν – «η μοναδική κοινωνική ευθύνη της οικονομίας είναι να αυξάνει τα κέρδη»- Εδώ αξίζει να επισημάνουμε πως μέσα από την απονομή των βραβείων Νόμπελ στην Οικονομία δημιουργήθηκε ένα σταρσύστεμ όπως στη βιομηχανία του θεάματος. Το, «το είπε ο τάδε νομπελίστας οικονομολόγος», έχει τόση επίδραση στον κόσμο, όσο και η πιο ανόητη δήλωση ενός σταρ του θεάματος στους τινέϊτζερς. Ο Φρίντμαν πήρε το Νόμπελ οικονομίας το 1976. Δυο χρόνια αργότερα το πήρε ο ομοϊδεάτης και συνάδελφός του στο ίδιο πανεπιστήμιο του Σικάγου, ο Χέρμπερτ Σίμον, ο οποίος το 1965 προέβλεπε, ότι, «το 1985 οι μηχανές θα κάνουν όλες τις δουλειές των ανθρώπων και θα απελευθερώσουν τον άνθρωπο από τη σκλαβιά της χειρονακτικής εργασίας».
Αυτούς και πολλούς άλλους οικονομολόγους θα πρέπει να είχε υπόψη του ο κωμικός Ντάνυ Κέϊ όταν είπε το περίφημο «η οικονομική είναι η μοναδική επιστήμη, όπου για τις ίδιες ερωτήσεις, παίρνεις κάθε χρόνο διαφορετικές απαντήσεις, οι οποίες όμως για τους ίδιους απαντώντες είναι σωστές»!
Αυτού του είδους οι αλχημίες υπάρχουν πλέον μόνο στην οικονομία και παραδόξως έχουν επιτυχία. Η κυριαρχία της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας σε όλα τα επίπεδα προπαγάνδας είναι τόσο έντονη, που έχει ακυρώσει ακόμα και τον κανόνα που λέει πως «η θεωρία που συγκρούεται με την πράξη είναι άχρηστη και η επιβολή της επικίνδυνη». Επειδή όμως, ισχύει και το ότι το ψέμα δεν έχει μακροβιότητα, εμφανίστηκαν ήδη οι πρώτες αντιδράσεις στις, ως συνήθως, στις φοιτητικές κοινότητες.
Σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, σε πολλά γερμανικά πανεπιστήμια, φοιτητές οικονομικών, απογοητευμένοι από τους καθηγητές τους, που είτε σκοπίμως είτε από ανικανότητα, αποφεύγουν να συζητήσουν για την κρίση για να μη φανεί η γύμνια τους, αδειάζουν τις αίθουσες διδασκαλίας τους. Σύμφωνα πάντα με το περιοδικό, στο απλό ερώτημα «αν αφήσουμε την Ελλάδα να χρεοκοπήσει, θα καταρρεύσει και το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα; Ειδικοί σαν τον καθηγητή Bierbrauer, απαντούν με αμηχανία πως δεν το γνωρίζουν με σιγουριά». Ετσι, σε πολλά γερμανικά πανεπιστήμια, φοιτητές οργανώνουν μόνοι τους σεμινάρια καλώντας ανθρώπους της αγοράς, της πράξης δηλαδή για να συζητήσουν γύρω από θεωρίες κρίσεων και την ηθική της οικονομίας. Ανθρώπους, που όταν οι θεωρητικοί των πανεπιστημίων έβλεπαν τα πάντα με αισιοδοξία, εκείνοι προειδοποιούσαν εδώ και μια εικοσαετία για τους επερχόμενους κινδύνους από την παγκόσμια φούσκα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και από τα υπέρογκα και πολλές φορές πλασματικά χρέη των κρατών προς τις χρηματαγορές, που»φέσωσαν» την παγκόσμια οικονομία(κράτη και ιδιώτες).με εκατοντάδες ανύπαρκτων τρισεκατομμυρίων.
Και ενώ έξω ακούγονται ήδη πολλές φωνές διαμαρτυρίας κατά το υπάρχοντος οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης, στη χώρα μας εξακολουθούν να ακούγονται μόνο οι φωνές εκείνων που επιμένουν πως για όλα φταίνε οι Ελληνες που ζούσαν πάνω από τις δυνατότητές τους και οι πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι. Ετσι, παπαγάλοι σαν τους Παπαδημητρίου, Πορτοσάλτε, Μανδραβέλη, Κώνστα, Καψή και Σία συνεχίζουν να αναπαράγουν τις ανοησίες των άσχετων-ειδικών. Και ενώ γνωρίζουν πως σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες που είναι οι λιγότερο χρεωμένες στον κόσμο ένας στους τρεις εργάζεται στο δημόσιο (Νορβηγία 33%, Δανία 31%, Σουηδία 32% ) και στην Ελλάδα αντιστοίχως ένας στους 10 περίπου (13,6%), συνεχίζουν να ψεύδονται αποπροσανατολίζοντας τον κόσμο πετώντας διαρκώς το απατηλό και ανόητο σύνθημα «να στρω-θούμε(θείτε) επιτέλους όλοι στη δουλειά», εννοώντας προφανώς την μη αμειβόμενη δουλειά των δούλων.
Σε ότι αφορά στους οικονομολόγους, στη χώρα μας ισχύει αυτό το καταπληκτικό που είχε πει πάλι ο Ντάνυ Κέϊ «Υπάρχουν δυο πιθανότητες να κάνεις καριέρα οικονομολόγου(στην Ελλάδα). Η πρώτη είναι να ξέρεις πραγματικά κάτι από οικονομία. Η δεύτερη να κάνεις πως ξέρεις. Σας συμβουλεύω να ακολουθήσετε τον πρώτο δρόμο, που είναι και ο πιο σίγουρος αφού ο ανταγωνισμός εδώ είναι μηδαμινός».
Στη χώρα, που όταν ανέλαβε ο Ανδρέας Παπανδρέου (κοσμήτορας στην οικονομική σχολή του Μπέρκλει) το σύνθημα ήταν «ξέρει από οικονομία και θα μας σώσει», επαναλήφθηκε για τον Κ.Σημίτη και συνεχίζεται με τον Λ. Παπαδήμο, παρότι υπήρξε εκ των πρωταγωνιστών της εισόδου μας στην Ευρωζώνη με το γνωστό τρόπο, όλα είναι δυνατά. Είναι δυνατά γιατί ο Ελληνας, από πολίτης της πρώτης δημοκρατίας στον κόσμο, χάριν του ανατολικού δεσποτισμού της Παλαιάς Διαθήκης και όχι όπως συχνά λέγεται λόγω τουρκοκρατίας, έγινε υπήκοος. Είναι παράδοξο, αυτός, ο προμηθεϊκά δύσπιστος ακόμα και προς τον αδερφό του, που στις καθημερινές του δραστηριότητες είναι πρακτικός, ρεαλιστής και υπερασπίζεται με νύχια και με δόντια τα ατομικά του συμφέροντα, όταν φτάνει στα μεγάλα ερωτήματα της οικονομίας από τα οποία εξαρτάται η ζωή του και εκείνη των παιδιών του, να συμπεριφέρεται με τόση αφέλεια και να υιοθετεί ανορθολογικές απόψεις που τον βλάπτουν. Εκατομμύρια Ελληνες αποδεικνύονται αδύναμοι να συλλάβουν ή έστω να ψηλαφίσουν τη μεγάλη εικόνα, γίνονται δεσμώτες της «σοφίας» των υπερειδικών και αποδεικνύονται σκανδαλωδώς εύπιστοι, συγχέοντας το συμφέρον τους με τη συμφορά τους. Σε ποια ελληνική πολιτεία των προχριστιανικών χρόνων θα κυβερνούσαν τρεις γενιές πολιτικά αποτυχημένων οικογενειών, όταν ακόμα και οι πιο επιτυχημένοι και σωτήρες σε κάποια στιγμή, με το πρώτο τους λάθος κατέληξαν στη φυλακή ή στην εξορία( βλέπε Μιλτιάδη, Κίμωνα , Θεμιστοκλή κ.α.). Οι Ελληνες τότε ήταν πολίτες και όχι υπήκοοι και αυτό κάνει τη διαφορά. Ελεγαν «συν Αθηνά και χείρα κίνει», δεν έλεγαν «Θεού θέλοντος». Περίμεναν την εκ των έξω επέμβαση θεών μόνο στο θέατρο (τον από μηχανής θεό). Δεν παρέμεναν παθητικοί περιμένοντας εξωγήινους απ’ το Σείριο, ούτε την εξόρυξη χρυσού ή πετρελαίου που θα τους έβγαζε απ’ τη μιζέρια.