Οι ανίκανοι ευρωπαίοι και το «δηλητήριο» της λιτότητας...

Από το  badmoney.gr Το « Καρλομάγνος » (δηλαδή η Eυρώπη), το πιο πολυτελές πλοίο στην ιστορία, ξεκινά το παρθενικό του ταξίδι. Οι επιβάτες...

Από το badmoney.gr

Το «Καρλομάγνος» (δηλαδή η Eυρώπη), το πιο πολυτελές πλοίο στην ιστορία, ξεκινά το παρθενικό του ταξίδι. Οι επιβάτες (τα κράτη μέλη) βρίσκονται στο σαλόνι της πρώτης θέσης και μια ορχήστρα τζαζ παίζει την Ενάτη Συμφωνία του Beethoven. Ομως κάτι χτυπάει το πλοίο (δημοσιονομική κρίση) και η οθόνη γεμίζει νερό. Ακούγονται κραυγές και ήχοι από κομμάτια του πλοίου που σπάνε (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ισπανία). Οταν ανάβουν και πάλι τα φώτα, είναι σαφές ότι...
το πλοίο έχει αναποδογυρίσει. Ο καπετάνιος προσπαθεί να καθησυχάσει τους επιβάτες, λέγοντάς τους πως το πλοίο χτύπησε έναν μαύρο κύκνο και έχει αναποδογυρίσει, αλλά εστάλη σήμα SOS στο ΔΝΤ, στην ΕΚΤ και στους Κινέζους. Και στη Fed, θα προσθέταμε εμείς!
Το χολιγουντιανό σενάριο που εμπνεύστηκαν οι «Financial Times» για να αποτυπώσουν τις δύσκολες μέρες που περνά η Ευρωζώνη τελειώνει με άσχημο τρόπο, την καταστροφή της Ε.Ε. Και δυστυχώς η τροπή που έχει λάβει η δημοσιονομική κρίση και η ανικανότητα των ευρωπαίων είναι πιθανό να δικαιώσουν τη ευφάνταστο σενάριο της βρετανικής εφημερίδας.
Μπορεί τις τελευταίες εβδομάδες να έχει κοπάσει θύελλα γύρω από την δημοσιονομική κρίση στην Ευρωζώνη, ωστόσο κάποιια ξένα μέσα ενημέρωσης που ασχολούνται με την Ουγγαρία και την Πολωνία. Γιατί άραγε; Διότι φαίνεται πως η κρίση χρέους έχει αρχίσει να μολύνει τις δύο αυτές χώρες, γεγονός που προβληματίζει έντονα αναλυτές και οικονομολόγους.
Οι ευρωπαίοι πολιτικοί όχι μόνο έχουν «σταυρώσει τα χέρια»
αλλά παραδέχονται πλέον δημοσίως την αποτυχία τους. Ακόμα και η Ανγκελα Μερκελ παραδέχτηκε πως η πρώτη απόπειρα της Ευρώπης για διάσωση δισεκατομμυρίων σε συνδυασμό με μέτρα σκληρής λιτότητας δεν απέδωσε τα αναμενόμενα μετά από δύο χρόνια κρίσης που έφεραν το ευρώ ένα βήμα πριν την κατάρρευση. "Δεν έχουμε ακόμα ξεπεράσει την κρίση’’, είπε. Σχετικά με την ευρωπαϊκή απάντηση στην κρίση τα δύο τελευταία έτη, η Μέρκελ δήλωσε πως οι ‘’καλοί πολιτικοί πάντα έχουν αμφιβολίες, ως τρόπο αναθεώρησης για το αν βρίσκονται ή όχι στο σωστό δρόμο’’.
Συνθλίβονται οι εθνικές οικονομίες
Τα ατέρμονα προγράμματα λιτότητας που υιοθέτησαν οι χώρες της ομάδας PIIGS (Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ιταλία) απειλούν να συνθλίψουν τις εθνικές οικονομίες και να οδηγήσουν σε εξέγερση τις κοινωνίες. Αντίθετα, η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού και της αγοράς εργασίας θα ήταν ευνοϊκή για τις μακροπρόθεσμες αναπτυξιακές προοπτικές τους. Τα τελευταία δύο χρόνια, οι Ευρωπαίοι έγιναν ειδήμονες του φαύλου κύκλου των προγραμμάτων λιτότητας. Μια κυβέρνηση που είναι αναγκασμένη να περιορίσει τα ελλείμματα του προϋπολογισμού της υιοθετεί πρόγραμμα ενίσχυσης των φορολογικών εσόδων και συρρίκνωσης των δαπανών. Η λιτότητα, όμως, προκαλεί ταυτόχρονη συρρίκνωση της οικονομίας, αφαιρώντας κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα και συντελώντας στην υποχώρηση της εμπιστοσύνης σε αυτόν τον ιδιωτικό τομέα.
Ελλάδα
Η συνταγή του ΔΝΤ δεν έχει πετύχει στην Ελλάδα, η οποία παρά τα σκληρά μέτρα λιτότητας, παραμένει εγκλωβισμένη στη βαθιά ύφεση. Την ίδια στιγμή η ανεργία καλπάζει και το επιχειρηματικό κλίμα βρίσκεται στο ναδίρ. Ακόμα και η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ εξέφρασε για πρώτη φορά αμφιβολίες για τις πιθανότητες της Ευρώπης να σώσει την Ελλάδα από την χρεοκοπία. «Η Ελλάδα είναι μια ειδική περίπτωση, όπου παρά τις προσπάθειες ούτε οι ίδιοι οι Έλληνες ούτε η διεθνής κοινότητα έχουν μέχρι στιγμής καταφέρει να σταθεροποιήσουν την κατάσταση», τόνισε.
Πορτογαλία
Το δρόμο της Ελλάδας πιστεύεται ότι ακολουθεί η Πορτογαλία, καθώς η απόδοση των 10ετών ομολόγων της αγγίζει το 14,3% και τα CDS της, στις 1.270 μονάδες βάσης, προεξοφλούν δύο στις τρεις πιθανότητες μιας πορτογαλικής χρεοκοπίας στα επόμενα πέντε χρόνια. Το «χτύπημα» της Standard & Poor’s, με την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Πορτογαλίας στην κατηγορία junk, την περασμένη Παρασκευή, ενέτεινε το κύμα των ρευστοποιήσεων στα ομόλογα της χώρας. Η κυβέρνηση του Pedro Passos Coelho κερδίζει μεν τα εύσημα των Ευρωπαίων ηγετών και του ΔΝΤ για τα μέτρα λιτότητας που εφαρμόζει, όμως, όλα δείχνουν ότι η Πορτογαλία πέφτει στον ίδιο φαύλο κύκλο της λιτότητας και της ύφεσης που καταδίκασε και την Ελλάδα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Citigroup, η πορτογαλική οικονομία θα συρρικνωθεί περαιτέρω, κατά 5,8% φέτος και κατά 3,7% το 2013. Η διαφορά της Πορτογαλίας με την Ελλάδα είναι ότι το δημόσιο χρέος της, στο 113% του ΑΕΠ, είναι αρκετά μικρότερο. Όμως, ο πορτογαλικός ιδιωτικός τομέας έχει πολύ μεγαλύτερα χρέη, με αποτέλεσμα το συνολικό χρέος της χώρας να αγγίζει το 360% του ΑΕΠ. Μεγάλο μέρος των υποχρεώσεων αυτών είναι προς το εξωτερικό. Ο Jurgen Michels, οικονομολόγος της Citigroup. υποστήριξε πως χωρίς ένα μεγάλο haircut στα χρέη της, η Πορτογαλία δεν θα μπορέσει να εισέλθει σε ένα βιώσιμο δημοσιονομικό μονοπάτι «Περιμένουμε haircut 35% στα τέλη του 2012 ή το 2013», τόνισε ο οικονομολόγος.
Ισπανία
Ούτε στην περίπτωση της Ισπανίας δεν φαίνεται να αποδίδουν τα μέτρα λιτότητας, καθώς η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία έχει εισέλθει από πέρυσι σε περιβάλλον ύφεσης, η οποία θα ενταθεί φέτος. Ο αρχικός στόχος για το έλλειμμα του προϋπολογισμού το 2011, που ήταν το 6% του ΑΕΠ, φαίνεται πως θα εκτροχιαστεί πέρα ακόμα και από την εκτίμηση του 8%. Η νέα κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να το μειώσει περαιτέρω, στο 4,4% το 2012 και στο 3% το 2013. Όμως για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να προκύψουν τουλάχιστον 36 δισ. ευρώ την επόμενη διετία, όταν τα μέτρα που ανακοινώθηκαν δεν θα φέρουν στα ταμεία πάνω από 15 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή σε επίπεδα ρεκόρ βρίσκεται η ανεργία, διαμορφούμενη στο 21,52%. Η Τράπεζα της Ισπανίας προβλέπει πως το ποσοστό αυτό θα φτάσει μέσα στη χρονιά το 23,4%, πριν σημειώσει μικρή πτώση το 2013.
Ιταλία
Η Ιταλία που στα τέλη του 2011 βρέθηκε στο στόχαστρο των κερδοσκόπων κατάφερε να ανακτήσει σύντομα ένα μέρος από τη χαμένη της αξιοπιστία, χάρη στο νέο πρωθυπουργό Μάριο Μόντι. Ο τεχνοκράτης Μόντι προχώρησε με ταχύτατους ρυθμούς προχώρησε σε δυσάρεστα μέτρα που ξεβολεύουν αλλά πιθανόν θα οδηγήσουν τη χώρα σε μια νέα εποχή. Παράλληλα με τις περιοριστικές πολιτικές και τις διαρθρωτικές αλλαγές, ο Ιταλός πρωθυπουργός έθεσε με απόλυτο τρόπο τις κόκκινες γραμμές της πατρίδας του στη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ: για να έχουν νόημα οι θυσίες των Ιταλών πρέπει επιτέλους η Ευρωζώνη να περάσει στην εποχή της ανάπτυξης. Μάλιστα Αίσθηση προκάλεσε η απάντηση που έδωσε ο ιταλός πρωθυπουργός όταν ρωτήθηκε εάν αισθάνεται πως η χώρα του βρίσκεται πολύ κοντά στην Ελλάδα. «Όχι, δεν είμαστε πολύ κοντά στην Ελλάδα, αν και η πορεία μας ήταν σαφώς προς νοτιοανατολική κατεύθυνση», απάντησε και τόνισε πως «καταφέραμε να αλλάξουμε πορεία πλεύσης. Επιστρατεύσαμε ισχυρούς ανέμους του Αιγαίου, που μας ώθησαν προς τα βορειοδυτικά-που ξέρουμε βέβαια ότι σημαίνει προς τις Βρυξέλλες».
Ιρλανδία
Στη μόνη χώρα που έχει δουλέψει η συνταγή της λιτότητας είναι η Ιρλανδία, η οποία χαρακτηρίζεται ως ο καλύτερος μαθητής του ΔΝΤ. Η Ιρλανδία αποτελεί ιδανικό παράδειγμα, για το πώς μια χώρα μπορεί να βρει τον δρόμο της μετά την κρίση χρέους, σύμφωνα με τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. Οι Ιρλανδοί βλέπουν ήδη φως στο βάθος του τούνελ, δήλωσε ο Ευρωπαίος επίτροπος Όλι Ρεν, περίπου ένα χρόνο μετά την ένταξή της στον μηχανισμό διάσωσης. Χθες το Δουβλίνο πραγματοποίησε μία επιτυχημένη ανταλλαγή κρατικού ομολόγου ύψους 11,8 δισ. ευρώ με λήξη το 2014,με ομόλογο λήξης 2015 με επιτόκιο 4,9 τοις εκατό. Είναι η πρώτη φορά που η Ιρλανδία βγαίνει στις αγορές απο το 2010, χρονιά που μπήκε στο μηχανισμό στήριξης αποδεχόμενη πακέτο οικονομικής βοήθειας ύψους 85 δισ. ευρώ και αντίστοιχο με την Ελλάδα μνημόνιο. Παράλληλα το 2011 η ιρλανδική οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό 1%,το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώθηκε εντυπωσιακά και γενικά η κυβέρνηση μπορεί να πει δίχως να αμφισβητηθεί απόκανέναν, ότι ανταποκρίθηκε πλήρως στις υποχρεώσεις της έναντι των δανειστών της. Εξ ου και τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού που απολαμβάνει αυτή τη στιγμή η Ιρλανδία που είναι κάτω από 6 τοις εκατό όταν πριν από ένα χρόνο βρισκόταν στο 18τοις εκατό. Εντυπωσιακός είναι επίσης ο ρυθμός των επενδύσεων στη χώρα, κυρίως αμερικανικών εταιριών, που δημιούργησαν περισσότερες απο 13.000 θέσεις εργασίας το 2011. "Η επιτυχημένη επιστροφή της Ιρλανδίας στις αγορές, είναι εξαιρετικά νέα για το Δουβλίνο" δήώσε ο υπουργός Οικονομικών Μάικλ Νούμαν ο οποίος προαναγγέλλει την έξοδο της χώρας του από το Μνημόνιο στο τέλος του 2013.
Ισλανδία
Όπως ο φοίνικας αναδύεται από τις στάχτες τoυ, έτσι κάνει και η Ισλανδία, ταχύτερα μάλιστα από ό, τι θα μπορούσε κανείς να προβλέψει. Τρία χρόνια μετά την οικονομική κρίση, όπου ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα κατέρρευσε και η αξία της Ισλανδικής κορώνας μειώθηκε στο μισό, η οικονομία της Ισλανδίας είναι σήμερα και πάλι σε άνοδο, έστω και με μικρά βήματα. H Ισλανδία χτυπήθηκε σκληρότερα από κάθε άλλη χώρα της χρηματοπιστωτικής κρίσης το φθινόπωρο του 2008. Στη συνέχεια, οι τρεις τράπεζες της Ισλανδίας έπαθαν αμόκ και δανείστηκαν δέκα φορές περισσότερο από ό, τι η συνολική οικονομία της Ισλανδίας! Όταν η κρίση χτύπησε, οι τράπεζες χρεοκόπησαν και τις ανέλαβε το κράτος. Αλλά, όπως λέει ο Υπ. Οικονομίας, Árni Páll Árnason, η Ισλανδία επέλεξε μια διαφορετική πορεία σε σχέση με άλλες προβληματικές Ευρωπαϊκές οικονομίες. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι αφήσαμε τις τράπεζες να πτωχεύσουν, οι δανειστές ήταν αυτοί που έπρεπε να νιώσουν τις επιπτώσεις της κρίσης. Δεν ήταν ότι το κράτος εγγυήθηκε τη συνέχιση της λειτουργίας. Αντίθετα, δημιουργήσαμε νέες τράπεζες στηριγμένες σε γερές βάσεις, λέει ο Arnason, στη Σουηδικη τηλεοραση SVT. Μετά από δύο μαύρα χρόνια αρνητικής ανάπτυξης η ισλανδική οικονομία αρχίζει να ανακάμπτει. Το Ρεϊκιαβίκ βάζει τα γυαλιά στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, η οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 2,5% φέτος και το 2012, την ώρα που η Ευρωζώνη αναμένεται να εμφανίσει αύξηση του ΑΕΠ της κατά 1,6% και 1,1%, αντίστοιχα. Την επόμενη χρονιά θα έχει πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών στο 3,2% του ΑΕΠ. Και ανεργία στο 6%!
«Μολύνεται» η Ανατολική Ευρώπη;
Στο επόμενο στάδιο περνά η κρίση χρέους χωρών μελών της ΕΕ, με την μετάσταση του προβλήματος πλέον εντός των ουγγρικών και πολωνικών τειχών. Μέχρι τώρα το πρόβλημα χρέους ταλάνιζε την περιφέρεια της ευρωζώνης. Όμως πλέον η κρίση περνά στο επόμενο στάδιο- τη μετάσταση της στην Ανατολική Ευρώπη με τις Ουγγαρία και Πολωνία να έχουν «μολυνθεί» . Για την Ουγγαρία οι αναλυτές υποστηρίζουν πως από τη «βελούδινη επανάσταση» φαίνεται ότι οδεύει μαθηματικά σε μία «βελούδινη χρεοκοπία», καθώς η μεγάλη έκθεση των αυστριακών συμφερόντων απειλεί να πλήξει και την γερμανόφωνη αυτή χώρα της Κεντρικής Ευρώπης. Τον τελευταίο καιρό οι αγορές παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά και έκδηλη απορία την προσπάθεια της Βουδαπέστης να αποκτήσει τον έλεγχο της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας. Σύμφωνα με τα γερμανικά ΜΜΕ, το ΔΝΤ και η ΕΕ είναι έξαλλοι με το νέο νόμο που ενέκρινε η ουγγρική βουλή, και αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας της Κεντρικής Τράπεζας. Η ουγγρική οικονομία σύμφωνα με τους περισσότερους δείκτες πηγαίνει ολοταχώς για πτώχευση, καθώς το 50% του χρέους της είναι σε συνάλλαγμα και το νόμισμα της έχει υποχωρήσει στο χαμηλότατο επίπεδο από το 2009, ενώ εξαιτίας νομοθετικών αλλαγών «πάγωσε» και η βοήθεια από το ΔΝΤ. Και από το σημείο αυτό αρχίζουν τα ενδιαφέροντα, καθώς η Αυστρία έχει έκθεση 226 δισ. δολ. σε κρατικά ομόλογα χωρών της περιοχής με το σύνολο των επενδύσεων της Βιέννης να υπολογίζεται σε 1,6 τρισ. δολάρια.
Αν η Ουγγαρία πτωχεύσει, τότε η Αυστρία κινδυνεύει με σειρά υποβαθμίσεων από τους οίκους αξιολόγησης (η αυστριακή οικονομία διατηρεί τον ανώτατο βαθμό πιστοληπτικής κλίμακας) που αλυσιδωτά θα επιβαρύνει το κόστος δανεισμού της. Αν η «μόλυνση» χρέους, μετά από μία ενδεχόμενη ουγγρική πτώχευση, μεταφερθεί στην ευρύτερη περιοχή τότε η Αυστρία θα βρεθεί σε δυσχερή θέση από χρηματοπιστωτικής και οικονομικής θέσης.