ΤΑΞΙ: ΕΝΑ «ΜΙΚΡΟ» ΖΗΤΗΜΑ ΜΕ ΘΕΜΕΛΕΙΩΔΕΙΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ...

Του Μίμη Ανδρουλάκη    http://www.mimis.gr/ Αναγνώστης διερωτάται γιατί αποφεύγω να τοποθετούμαι σε μικρότερα θέματα με τεράστιο όμως αν...

Του Μίμη Ανδρουλάκη 
 http://www.mimis.gr/

Αναγνώστης διερωτάται γιατί αποφεύγω να τοποθετούμαι σε μικρότερα θέματα με τεράστιο όμως αντίκτυπο στην κοινωνική ζωή όπως είναι το ζήτημα του επαγγέλματος των ταξί. Έχει δίκιο. Συγκεντρώθηκα υπερβολικά στο μεγάλο ζήτημα της κρίσης και δεν ήθελα να διαχέεται ο δημόσιος πολιτικός μου λόγος σ’ όλα τα μέτωπα και τελικά σε τίποτα. Αν και συγγραφέας, δημοσιογράφος και πολιτικός φροντίζω, όσο μπορώ βέβαια, να μη μιλώ για θέματα που δεν γνωρίζω καλά. Είναι ό,τι μου έχει απομείνει από την κουλτούρα των μηχανικών. Πρέπει να έχω τουλάχιστον 70% βεβαιότητα για την άποψή μου σ’ ένα ζήτημα. Προς το παρόν θα σας εκθέσω μόνο μερικές γενικές σκέψεις για το...
 επίμαχο ζήτημα της δυνατότητας μεταβίβασης των αδειών ταξί.
Το «μικρό» θέμα των ταξί ανακινεί ένα κορυφαίο πρόβλημα για την μπαρόκ Ευρωπαϊκή αγορά που καταπνίγει τη μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα καινοτομιών. Δεν υπάρχει εξωτραπεζική και εξωχρηματιστηριακή ανοιχτή αγορά χρηματοδοτών - συμμετόχων σ’ ένα επιχειρηματικό σχήμα. Δηλαδή αν ένας “αποταμιευτής - επενδυτής” θέλει να στηρίξει μια επιχειρηματική πρωτοβουλία ενός νέου καινοτόμου με μια συμμετοχή για παράδειγμα των 200-300 χιλιάδων ευρώ δεν έχει δυνατότητα εξόδου απ’ αυτήν όποτε το επιθυμήσει. Ας πούμε για να συμπληρώσει τη σύνταξή του. Είναι καταδικασμένος σε ισόβιο γάμο ή πρέπει να βρει αδιαφανώς πρόσωπο - αγοραστή της συμμετοχής του πράγμα εξαιρετικά δύσκολο και, συνήθως, αν έχει μεγάλη ανάγκη, εκβιάζεται να την πουλήσει μισοτιμής ή ακόμα και παντελώς απαξιωμένη. Εδώ βρίσκεται η θεμελιώδης υπεροχή των ΗΠΑ στις νέες ανερχόμενες καινοτομικές επιχειρήσεις έναντι της υπερρυθμισμένης Ευρωπαϊκής Αγοράς που είναι καλή μόνο για τις καθιερωμένες ολιγοπωλιακές επιχειρήσεις του status quo (αναλυτικά βλέπε: Μπαίνεις! Πώς βγαίνεις είναι το πρόβλημα στο Λευκό Κοτσύφι - 2008, σελ. 322-332).
Εφιάλτης να βγεις! Εφιάλτης να μεταβιβάσεις! Εφιάλτης να χρεωκοπήσεις! Αν είσαι βέβαια μικρός.
Στην Ελλάδα του 2011 εν μέσω χρεωκοπίας η λογική αυτή πάει να τραβηχτεί στα πιο ακραία επίπεδα κρατισμού. Αν είσαι μεγαλοκαπιταλιστής κι αγοράσεις από το κράτος σε δημοπρασία μια άδεια σ’ έναν τομέα δημόσιου συμφέροντος όπως τηλεόραση, κινητή τηλεφωνία, τηλεπικοινωνίες, ηλεκτροπαραγωγή, υγεία, λιμάνια, αεροδρόμια κλπ. μπορείς να τη μεταβιβάσεις ελεύθερα με βάση την προσφορά και τη ζήτηση σε μια πρόσφορη τιμή. Αν όμως είσαι ταπεινός και βάλεις τις οικογενειακές οικονομίες και το μόχθο της ζωής σου να αγοράσεις μια άδεια ταξί από το κράτος θα είσαι καταδικασμένος εσύ και το σόι σου να είστε δια βίου ταξιτζήδες διαφορετικά θα απαξιωθεί η οικογενειακή σας επένδυση - αποταμίευση! Ό,τι και να συμβεί θα πρέπει να επιστρέψετε στον υπουργό την άδεια. Αυτό είναι το προτεινόμενο κυβερνητικό σχέδιο; Ελπίζω όχι. Άνοιγμα, “απελευθέρωση” μιας αγοράς υπηρεσιών είναι αδιανόητη δίχως ελεύθερη δυνατότητα εισόδου - εξόδου μέσα στα συντεταγμένα όρια και τους κανόνες ενός ρυθμιζόμενου ανταγωνισμού που ορίζει το δημόσιο συμφέρον.
Όταν σ’ έναν τομέα δημόσιου συμφέροντος λειτουργεί με ευθύνη του κράτους επί δεκαετίες μια διαμορφωμένη, αποκρυσταλλωμένη, “σκιώδης” αγορά αδειών ταξί δεν την υποκαθιστάς με τον αυθαίρετο αγορανομικό κρατισμό των υπουργών αλλά με μια ανοιχτή, ρυθμισμένη, μη προσωπική, sui-generis, δημόσια αγορά αδειών με εύλογη φορολόγηση των συναλλαγών. Ενδεχόμενα με την μορφή απρόσωπης ηλεκτρονικής δημοπρασίας, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας με εύλογα όρια και κριτήρια, με την πιο απλή και γρήγορη διαδικασία δίχως περιττές γραφειοκρατικές και φορολογικές παρεμβάσεις. Δεν είναι δουλειά ενός υπουργού να ορίζει αυθαίρετα την τιμή μιας άδειας. Φαντάζεστε σ’ αυτή την τρελή χώρα όπου αρκεί η αλλαγή ενός υπουργού της ίδιας κυβέρνησης για να αλλάξει ένας θεμελιώδης νόμος να μεταβάλλεται κάθε τόσο η αγορανομική τιμή της άδειας με εισηγήσεις συνήθως ημιάσχετων συμβουλατόρων; Η δυνατότητα του κράτους να οργανώνει σε τομείς κοινωνικής ευθύνης “εσωτερικές αγορές”, δημόσιες ή ημιδημόσιες, έχει περιγραφεί στην προγραμματική συζήτηση του ΠΑΣΟΚ την περίοδο 2006-2007 (αναλυτικά γι’ αυτές τις sui-generis “αγορές” στα πλαίσια ενός Νέου Δημόσιου Μάνατζμεντ βλέπε Θηλυκό Πόκερ, σ.190-314).
Θεμελιώδης προϋπόθεση για τη λειτουργία μιας απελευθερωμένης αγοράς είναι η ισχύς των συμβολαίων, η νομική εγγύηση της ιδιοκτησίας, η διασφάλιση των συμφερόντων των μετόχων και συμμετόχων, η ευέλικτη προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, η γρήγορη και χαμηλού κόστους απονομή δικαιοσύνης, η μη αυθαίρετη αθέτηση των κανόνων και των υποχρεώσεων από την πλευρά του κράτους.
Γνωρίζω σαν σταθερός πελάτης των ταξί - τουλάχιστον τρεις τη μέρα ταξιτζήδες επί τριάντα χρόνια - εκατοντάδες ανθρώπους που μπάρκαραν, ξενιτεύτηκαν ή πούλησαν την οικογενειακή τους περιουσία για να αγοράσουν μια άδεια ταξί, να δουλεύουν τρεις με τρεις ολημερίς, ολονυχτίς γονείς - αδέλφια σαν μια έσχατη μορφή αποταμίευσης και άμυνας απέναντι σε μια ανεπαρκή ή και ανύπαρκτη συνταξιοδοτική τους κάλυψη. Είναι δυνατόν ένα κράτος, μια κυβέρνηση, οποιοσδήποτε υπουργός που σήμερα είναι αύριο δεν είναι, να ανατρέψει ριζικά με μια μονοκοντυλιά τον προγραμματισμό μιας ζωής, ένα οικογενειακό σχέδιο αποταμίευσης - επένδυσης; Κάτι τέτοιο θα τίναζε στον αέρα την “ισχύ των συμβολαίων” που είναι όπως είπαμε θεμελιώδης προϋπόθεση μιας ανοιχτής αγοράς υπηρεσιών. Θα παραβιάσει μήπως αύριο η πολιτεία την “ισχύ των συμβολαίων” στην κινητή τηλεφωνία, την τηλεόραση, την ηλεκτροπαραγωγή, τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, τα ιδιωτικά νοσοκομεία κλπ.; Και βέβαια όχι.
Να κάνει όμως μια “μαύρη αγορά” διαφανή και δημόσια αγορά, ναι! Να φορολογήσει τις αγοραπωλησίες, ναι! Να βάλει υψηλά στάνταρ, κριτήρια και ενδεχόμενα τιμές αναφοράς, ναι! Να δημιουργήσει συμπληρωματικές αγορές Ειδικής Μίσθωσης, ναι!
“Απελευθέρωση” ενός κλάδου δε σημαίνει τη δημιουργία μιας ακόμη επαγγελματικής φούσκας που συνήθως αφήνει πίσω της αναρίθμητα κανόνια, μη εξυπηρετούμενα δάνεια, κακή τοποθέτηση της αποταμίευσης, ανεργία, χρεοκοπημένα ταμεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μέσα στην κρίση ο τραγικός υπερεμπορισμός της ελληνικής οικονομίας. Το άνοιγμα μιας αγοράς πρέπει να υπολογίζει τη συγκεκριμένη “θεσμική μνήμη” της και συχνά, αν δεν προσέξεις, εμφανίζει παράδοξα. Όσο αυξάνεις, για παράδειγμα, τις ιδιωτικές κλινικές αυξάνεις και την τεχνητή ζήτηση ιατρικών υπηρεσιών δίχως να πέφτουν οι τιμές. Όσο αυξάνεις τα χειρουργεία αυξάνεις τις εγχειρήσεις. Όσο πολλαπλασιάζεις τα φαρμακεία, πέρα από ένα εύλογο όριο υγιούς ανταγωνισμού, τόσο μεγεθύνεις τη φαρμακευτική ζήτηση. Αυτό είναι το παράδοξο της φούσκας. Δηλαδή δεν λειτουργεί ομαλά ο νόμος προσφοράς - ζήτησης. Όταν πιέζεις τη φούσκα με υπερρυθμίσεις σ’ ένα σημείο προκαλείς εξόγκωμά της σ’ ένα άλλο, συνήθως χειρότερο. Να μη συμβεί αυτό και στα ταξί.
---
Εδώ σταματώ. Δεν θα σχολιάσω, προς το παρόν, το επίπεδο του κυβερνητικού crisis management σ΄αυτόν τον τομέα επί δύο χρόνια. Ούτε την ποιότητα του συνδικαλισμού ή τη διπλή γλώσσα της αντιπολίτευσης. Ούτε την “πολεμική κουλτούρα” και τις περιχαρακώσεις απ’ όλες τις πλευρές και τις διάφορες όψεις της “στρατευμένης” δημοσιογραφίας στην κάλυψη του θέματος. Εμπιστεύομαι τον Γιάννη Ραγκούση πάνω κι από υπουργό σαν πρώην δήμαρχο της Πάρου, δηλαδή σαν έναν άνθρωπο της πιάτσας, που ξέρει να αναπνέει τον αέρα της πραγματικής αγοράς κι είμαι βέβαιος ότι αποστρέφεται τη μούχλα και τις έμμονες ιδέες ημιμαθών συμβουλατόρων και “φωταδιστών” καθώς και τις μπερδεψοδουλειές της αιώνιας νομενκλατούρας όλων των πολιτικών χρωμάτων.