Πολιτική με δόσεις...

Γράφει ο  Πάνος Παναγιώτου Επικεφαλής χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής Η Ελλάδα ζει για ακόμη μία φορά το θρίλερ της εκταμίευσης ή...

Γράφει ο Πάνος Παναγιώτου
Επικεφαλής χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής

Η Ελλάδα ζει για ακόμη μία φορά το θρίλερ της εκταμίευσης ή μη της επόμενης δόσης από το πακέτο στήριξης. Όπως και τις προηγούμενες φορές υπήρξαν απειλές για μη καταβολή της δόσης, κλιμάκωση της σχετικής αγωνίας για την εκταμίευση της και αναθέρμανση των σεναρίων περί επικείμενης πτώχευσης και ενδεχόμενης εξόδου της από το ευρώ.
Ακολούθησαν οι γνωστές απειλητικές δηλώσεις από την πλευρά της Τρόικας, της Γερμανίας κλπ οι οποίες εστίασαν στην ανάγκη 'αυστηρής υλοποίησης των δεσμεύσεων που έχει δώσει η Ελλάδα', για να έρθει η απόφαση της Ελλάδας για ικανοποίηση των αιτημάτων της Τρόικας και των εταίρων της μεταξύ άλλων με τη λήψη έκτακτων φοροεισπρακτικών μέτρων και στη συνέχεια να δοθούν οι διαβεβαιώσεις του Πρωθυπουργού πως τα μέτρα εγγυώνται την επίτευξη των στόχων του ελληνικού προγράμματος και τελικά να γίνουν δηλώσεις στήριξης προς την Ελλάδα και να...
ακολουθήσουν ευρωπαϊκές διαβεβαιώσεις ότι η δόση, τελικά, θα δοθεί.
Θα μπορούσε, όμως, να γίνει αλλιώς και η κατάληξη να ήταν διαφορετική; Είναι, πράγματι, έτοιμη η Τρόικα, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και τελικά ο κόσμος να αντέξουν τις συνέπειες της μη καταβολής μίας δόσης προς την Ελλάδα; Ποια περιμένουμε να είναι η επόμενη ημέρα της μη καταβολής στην Ελλάδα μίας δόσης από τα πακέτα στήριξης;
Η επόμενη ημέρα της μη καταβολής μίας δόσης από τα πακέτα στήριξης
Την επόμενη μίας ενδεχόμενης άρνησης της Τρόικας να καταβάλλει στην Ελλάδα την 6η, την 7η ή κάποια άλλη από τις προγραμματισμένες δόσεις από το πακέτο στήριξης, η χώρα θα οδηγηθεί σε μία ανεξέλεγκτη πτώχευση. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα καταρρεύσει καθώς οι πολίτες θα σπεύσουν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες και οι διεθνείς επενδυτές θα αποσύρουν όσα κεφάλαια έχουν στην Ελλάδα. Το χρηματιστήριο θα καταρρεύσει με τους διεθνείς επενδυτές να πουλούν μαζικά ελληνικές μετοχές και η κεφαλαιοποίηση των εισηγμένων σε αυτό εταιριών θα συρρικνωθεί δραματικά. Οι διεθνείς τράπεζες και οι διεθνείς εταιρίες, οι εμπορικοί εταίροι και οποιοσδήποτε άλλος έχει συναλλαγές με την Ελλάδα θα τις άρει άμεσα σε μία προσπάθεια δημιουργίας μίας κατάστασης 'καραντίνας' προκειμένου να προστατευθεί από την ελληνική πτώχευση. Η εκροή κεφαλαίων από τις ελληνικές τράπεζες θα είναι πρωτοφανής και το χάος που θα δημιουργηθεί στο τραπεζικό σύστημα σχεδόν αδύνατο να αντιμετωπιστεί.
Το κράτος θα αναγκαστεί να παρέμβει και να βάλει πλαφόν στο ύψος του κεφαλαίου που θα μπορούν να εκταμιεύσουν οι πολίτες αλλά θα είναι πολύ δύσκολο να κάνει το ίδιο για τα διεθνή κεφάλαια που βρίσκονται στην Ελλάδα τα οποία θα αποδημήσουν. Κάθε μορφή παροχής ρευστότητας προς τη χώρα θα διακοπή και η οικονομία θα παγώσει από την έλλειψη ρευστού.
Στην προσπάθεια τους να αντιδράσουν οι ελληνικές τράπεζες θα αποσύρουν τα κεφάλαια τους από τις θυγατρικές τους στο εξωτερικό ώστε να τα επαναπατρίσουν για να τονώσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια, μεταφέροντας, έτσι, την τραπεζική κρίση, μεταξύ άλλων, στη Βουλγαρία, την Αλβανία, τη Ρουμανία, την Τουρκία και τα Σκόπια. Οι κυβερνήσεις των κρατών αυτών θα πρέπει να παρέμβουν άμεσα παρέχοντας στήριξη στις τράπεζες τους και κρατικοποιώντας τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών οι οποίες κατά πάσα πιθανότητα θα πτωχεύσουν. Το σοκ από την πτώχευση των θυγατρικών των ελληνικών τραπεζών είναι πιθανό να οδηγήσει σε απόσυρση κεφαλαίων από τα τραπεζικά συστήματα των πιο αδύναμων από τα παραπάνω κράτη και να προκαλέσει κραχ στα χρηματιστήρια τους και παράλληλα μία κρίση ρευστότητας, την απόσυρση των διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων, την εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού τους και την αύξηση της πιθανότητας πτώχευσης τους. Η Βουλγαρία και τα Σκόπια είναι πιθανό να χρειαστούν διάσωση ενώ μεγάλο πλήγμα θα δεχτεί και η Κύπρος που θα δει τράπεζες και κρατικό χρέος να υποβαθμίζονται πιστοληπτικά ενώ θα πρέπει να προβεί άμεσα σε στήριξη των τραπεζών της που θα κληθούν να διαγράψουν ελληνικό χρέος από τους ισολογισμούς τους και να καταγράψουν μεγάλες απώλειες.
Μία κρίση στα αναδυόμενα κράτη της Ευρώπης θα είναι σχεδόν βέβαιη με τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης να επιδεινώνουν την κατάσταση υποβαθμίζοντας τις τράπεζες αλλά και το κρατικό χρέος των παραπάνω χωρών αλλά και όσων έχουν σημαντικές συναλλαγές με αυτές.
Οι γαλλικές τράπεζες με έκθεση σε ελληνικό χρέος θα υποβαθμιστούν, θα δουν τις μετοχές τους να καταρρέουν ενώ θα αποκλειστούν από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίων, θα είναι αδύνατον να χρηματοδοτήσουν τις κεφαλαιακές τους ανάγκες και είναι πιθανόν να δουν τις ταμειακά αποθεματικά τους να εξανεμίζονται καθώς οι πελάτες τους θα αποσύρουν τα κεφάλαια τους από αυτές, με αποτέλεσμα οι πιο αδύναμες να απειληθούν ακόμη και με πτώχευση. Η γαλλική κυβέρνηση είναι πιθανό να χρειαστεί να παρέμβει στηρίζοντας τράπεζες όπως η Soc Gen, η BNP Paribas και η Credit Agricole ενώ η Γαλλία θα βρεθεί αντιμέτωπη με μία σφοδρή τραπεζική κρίση.
Αντίστοιχα προβλήματα θα αντιμετωπίσουν και οι γερμανικές τράπεζες και πιο σύντομα απ' όσο φαντάζεται κανείς είναι πιθανό η κρίση να λάβει πανευρωπαϊκές διαστάσεις και να υπάρξει μαζική απόσυρση κεφαλαίων από το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα και αποδήμηση τους στις ΗΠΑ. Η τραπεζική κρίση θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να μη λάβει διεθνείς διαστάσεις και μία κατάσταση τύπου Lehman είναι πολύ πιθανό να πλήξει το διεθνές τραπεζικό σύστημα παγώνοντας την παγκόσμια οικονομία από την έλλειψη ρευστότητας. Ιαπωνία και Κίνα θα πρέπει να παρέμβουν για να προστατέψουν τις τράπεζες και τις οικονομίες τους.
Πίσω στην Ευρώπη, η ελληνική πτώχευση θα μετατρέψει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε 'Κακή Τράπεζα' καθώς αυτή κατέχει στο χαρτοφυλάκιο της ελληνικά ομόλογα αξίας μεγαλύτερης των 40 δις ευρώ, ενώ η άμεση έκθεση της στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας τόσο μέσω της κατοχής κρατικών ομολόγων όσο και μέσω της παροχής ρευστότητας στις τράπεζες ξεπερνά τα 600 δις ευρώ. Η κρίση θα χτυπήσει ταχύτατα την Πορτογαλία και την Ιρλανδία οι οποίες θα θεωρηθούν τα επόμενα υποψήφια θύματα και οι κρουνοί της ρευστότητας θα κλείσουν και γι' αυτές τις χώρες με τις τράπεζες τους να στρέφονται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στα κράτη τους για στήριξη ενώ η πιθανότητα πτώχευσης τους θα αυξηθεί δραματικά.
Με την Ευρώπη αντιμέτωπη με μία σφοδρή τραπεζική κρίση και μία κρίση ρευστότητας η πιθανότητα χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία να χρειαστούν στήριξη θα αυξηθεί κατακόρυφα και τα επιτόκια δανεισμού τους θα απογειωθούν στα ύψη φέρνοντας πιο κοντά την ανάγκη για διάσωση τους από την Τρόικα.
Η Ευρώπη θα είναι αδύνατο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα μόνη της και είναι πιθανό να ζητηθεί από τις ΗΠΑ να παρέμβουν με τον Ομπάμα ενδεχομένως να κληθεί να ψηφίσει ένα πακέτο στήριξης της Ευρώπης και την αμερικανική FED να εμπλέκεται ουσιαστικά και άμεσα στη δημιουργία γέφυρας παροχής ρευστότητας προς την ΕΚΤ και τις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης θα βομβαρδίσουν κράτη και τράπεζες με υποβαθμίσεις οι οποίες είναι πιθανόν να προκαλέσουν οικονομική απομόνωση στην Ευρώπη. Η διεθνής οικονομία θα απειληθεί με ύφεση και θα χρειαστούν παγκόσμιες και συντονισμένες προσπάθειες προκειμένου να αποφευχθεί η επανάληψη όσων έλαβαν χώρα το 2008.
Οι τιμές των εμπορευμάτων, όπως του πετρελαίου, είναι πιθανόν να καταρρεύσουν και η κρίση να μεταφερθεί γρήγορα στις αραβικές χώρες απειλώντας τα προγράμματα αποκατάστασης της πολιτικής σταθερότητας και αυξάνοντας τον κίνδυνο για αναζωπύρωση των εξεγέρσεων.
Μία παγκόσμια τραπεζική, χρηματιστηριακή, πολιτική και οικονομική κρίση είναι πολύ πιθανή.
Έξοδος από το ευρώ
Όλα τα παραπάνω είναι πιθανό να συμβούν αν η Ελλάδα δε λάβει την 6η, την 7η ή οποιαδήποτε άλλη δόση και αφεθεί να πτωχεύσει ανεξέλεγκτα και πριν ο κόσμος προετοιμαστεί κατάλληλα γι' αυτό το ενδεχόμενο αλλά παρόλα αυτά παραμείνει στο ευρώ. Αν, ωστόσο, για οποιοδήποτε λόγο η μη καταβολή μίας από τις δόσεις οδηγήσει και στην έξοδο της χώρας (με οποιοδήποτε τρόπο) από το ευρώ, όπως προτείνουν κάποιοι Ευρωπαίοι ηγέτες ή άλλοι ειδικοί, τότε η κατάσταση είναι πιθανό να γίνει ακόμη πιο δραματική.
Αυτό γιατί πέρα από όσα αναφέρθηκαν νωρίτερα σε μία τέτοια περίπτωση χώρες όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η η Ιταλία είναι πιθανό να δεχτούν αφόρητες πιέσεις από τις αγορές, καθώς θα θεωρηθούν οι αμέσως επόμενες υποψήφιες για έξοδο από το ευρώ. Θα υπάρξει, τότε, απόσυρση κεφαλαίων όχι μόνο από τις χώρες της ανατολικής και νότιας Ευρώπης αλλά από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και θα ακολουθήσει η μεταφορά τους στις ΗΠΑ και τη Γερμανία που θα θεωρηθούν ασφαλείς παράδεισοι. Σε επόμενο στάδιο η πτώχευση της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας θα είναι σχεδόν βέβαιη και οι αγορές είναι πολύ πιθανό να συμπεριφερθούν με ακόμη μεγαλύτερη σφοδρότητα απ' ότι στις αρχές της δεκαετίας του '90 όταν η νομισματική κρίση δε σταμάτησε παρά μόνο αφού χτύπησε δυνατά τη Γαλλία, Σε μία τέτοια περίπτωση η αποχώρηση από το ευρώ και άλλων χωρών θα αρχίσει να γίνεται αναπόφευκτη πραγματικότητα.
Η ύφεση που θα χτυπήσει την Ευρώπη θα είναι δραματική. Οι δανειστές της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας είναι πιθανόν να απολέσουν το 90-100% των κεφαλαίων τους και μία σειρά τραπεζών θα πτωχεύσουν και κρατικοποιηθούν με το μέλλον της Ισπανίας και της Ιταλίας να είναι ζοφερό. Οι διεθνείς δανειστές θα απαιτήσουν τεράστιο premium για να δανείσουν στις δύο αυτές χώρες και η πτώχευση τους δε θα αποφευχθεί χωρίς εντυπωσιακά μεγάλα πακέτα διάσωσης, τα οποία, τότε, η Ευρώπη θα είναι μάλλον αδύνατο να παράσχει.
Της τραπεζικής, νομισματικής και οικονομικής κρίσης θα ακολουθήσει άμεσα μία ευρωπαϊκή πολιτική κρίση με άγνωστες προεκτάσεις και συνέπειες. Η Ελλάδα, ως πρώτη χώρα εκτός ευρώ σε αυτό το μαύρο σενάριο, θα πρέπει να εκδώσει νέο νόμισμα το οποίο, τουλάχιστον στην αρχή, θα έχει ελάχιστη πραγματική αξία. Η ελληνική οικονομία θα βυθιστεί σε μία άνευ προηγουμένου ύφεση. Όλες οι εμπορικές, χρηματοοικονομικές και οικονομικές συμφωνίες της χώρας στο εσωτερικό και το εξωτερικό της θα τεθούν υπό αμφισβήτηση. Θα επικρατήσει, μεταξύ άλλων, ένα νομικό χάος το οποίο θα μολύνει και άλλες χώρες της ευρωζώνης.
Συμπεράσματα
Η αλήθεια είναι πως συνέπειες της μη εκταμίευσης της 6ης, της 7ης δόσης ή οποιασδήποτε άλλης δόσης προς την Ελλάδα και η έκταση της κρίσης που μπορεί να ακολουθήσει εξαιτίας μίας τέτοιας εξέλιξης δεν είναι απολύτως γνωστές σε κανέναν και είναι αδύνατο να προβλεφθούν με ακρίβεια.
Όσα αναφέρονται παραπάνω αποτελούν σενάρια που προβλέπονται ως πιθανότερα από εκθέσεις διεθνών επενδυτικών οίκων, χρηματοοικονομικών και οικονομικών ιδρυμάτων αλλά και εκτιμήσεις με βάση την εμπειρία από την πτώχευση της Lehman Brothers, από προηγούμενες νομισματικές κρίσεις και από παλαιότερες περιπτώσεις πτώχευσης κρατών.
Τα παραπάνω δεν είναι δεδομένο πως θα συμβούν αν η Ελλάδα δε λάβει μία από τις επόμενες δόσεις αλλά αποτελούν ένα πιθανό σενάριο. Το ερώτημα είναι αν το ΔΝΤ, η ΕΕ, η ΕΚΤ, η Γερμανία, οι ΗΠΑ ή οποιοσδήποτε άλλος είναι έτοιμοι να ρισκάρουν προκαλώντας την πτώχευση της Ελλάδας για να διαπιστώσουν αν το παραπάνω σενάριο θα πραγματοποιηθεί ή όχι και σε ποιο βαθμό.
Η εύλογη απάντηση είναι 'όχι'. Αν η Ευρώπη και ο κόσμος ήταν έτοιμοι για μία ελληνική πτώχευση θα την είχαν αφήσει να συμβεί ήδη αλλά δεν είναι. Έτσι, το πιθανότερο είναι οι δόσεις να καταβάλλονται κανονικά όπως συμβαίνει μέχρι στιγμής παρά τις απειλές για το αντίθετο και η Ελλάδα να παραμείνει σε κατάσταση ελεγχόμενης αναδιάρθρωσης για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα και τουλάχιστον τόσο ώστε Ευρώπη και ΗΠΑ να είναι προετοιμασμένες για ένα τέτοιο ΄πείραμα'.
Μέχρι τότε, οι απειλές για μη καταβολή μίας δόσης κατά πάσα πιθανότητα δε θα είναι τίποτε περισσότερο από μία μπλόφα στο ευρωπαϊκό παιχνίδι πόκερ, την οποία θα επαναλαμβάνουν με μαθηματική ακρίβεια οι Ευρωπαίοι πολιτικοί και οι αξιωματούχοι της Τρόικας, καθώς αδυνατούν και αρνούνται από την αρχή να πουν ξεκάθαρα την αλήθεια: “Δεν είμαστε έτοιμοι να αφήσουμε την Ελλάδα να πτωχεύσει – Είμαστε καταδικασμένοι να τη στηρίξουμε με τον ένα ή άλλον τρόπο, ό,τι και αν αποφασίσει αυτή να κάνει, όσα μέτρα και αν λάβει ή όχι.”
Και μοιραία καταλήγουμε στο ίδιο ερώτημα που μας βασανίζει από το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης και την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου: Μήπως μπορούμε να διαπραγματευτούμε με πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και πολύ λιγότερο φόβο με την Τρόικα και τους Ευρωπαίους εταίρους μας γνωρίζοντας ότι η “στήριξη” τους παρέχεται όλο αυτό το διάστημα και κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσει να παρέχεται ακριβώς γιατί με αυτόν τον τρόπο προστατεύουν κυρίως τους ίδιους και το σύστημα του οποίου αποτελούν σημαντικό τμήμα και όχι τόσο την Ελλάδα;
Μήπως δεν υπάρχει λόγος να λαμβάνουμε κάθε ένα από τα μέτρα που προτείνει η Τρόικα απειλώντας ότι ειδάλλως δε θα προχωρήσει στην καταβολή μίας από τις επόμενες δόσεις και να πάψουμε να αποδεχόμαστε κάθε τί που μας επιβάλλεται ακόμη και αν είναι πιθανό να μας προκαλέσει μεγαλύτερη βλάβη απ' ότι καλό;
Μήπως πρέπει να σταματήσουμε να κάνουμε πολιτική που ως κεντρικό στόχο της έχει την εξασφάλιση κάθε επόμενης δόσης και να αρχίσουμε να θέτουμε ως πρωταρχικό γνώμονα των όποιων αποφάσεων μας μόνο το συμφέρον της χώρας μας; Και μήπως όλα αυτά πρέπει, επιτέλους, να συμβούν πριν μία ελληνική πτώχευση πάψει να αποτελεί μία πυρηνική βόμβα στα θεμέλια της Ευρώπης και πριν ο κόσμος είναι έτοιμος να εγκαταλείψει την Ελλάδα στη μοίρα που εκείνη, τελικά, θα έχει διαλέξει;