Συνδικαλισμός και συντεχνίες: Η ελληνική ιδιαιτερότητα...

Του Θανάση Παλούμη Σε μια περίοδο που η χώρα μας ταλανίζεται από την απειλή της χρεοκοπίας, στο ελληνικό παρόν που οι εργαζόμενοι καλ...

Του Θανάση Παλούμη

Σε μια περίοδο που η χώρα μας ταλανίζεται από την απειλή της χρεοκοπίας, στο ελληνικό παρόν που οι εργαζόμενοι καλούνται να αντιμετωπίσουν την διογκούμενη εργασιακή και οικονομική ανασφάλεια, ένα φαινόμενο που βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90, φαίνεται να φτάνει στο αποκορύφωμά του: Πρόκειται για την ευθεία αμφισβήτηση της συνδικαλιστικής επάρκειας και συνέπειας, απέναντι στους εργαζόμενους.
Από την τουρκοκρατία, στον κύκλο της μεταπολίτευσηςΣτη διάρκεια της τουρκοκρατίας η συνοχή και η σύμπνοια ήταν αναγκαία στοιχεία για τη βιολογική, οικονομική και πολιτισμική επιβίωση του ελληνικού λαού. Έτσι, γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν οι κοινότητες, οι συντεχνίες, οι οποίες -με την Εκκλησία σε πρωταγωνιστικό ρόλο- μπορούσαν να επηρεάζουν ακόμα και την κεντρική εξουσία, ενώ αποδείχθηκαν οι αδιαμφισβήτητοι πρόδρομοι της αστικής τάξης. Με την απελευθέρωση της χώρας μας από τον τουρκικό ζυγό, κοινότητες και συντεχνίες αποδυναμώθηκαν και έπαψαν να...
υπάρχουν…

Στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, ο όρος «συντεχνία» τείνει και προσδίδει μάλλον αρνητικά πρόσημα, αφού συνδέεται με δράσεις που έρχονται σε σύγκρουση με τα συμφέροντα άλλων κοινωνικών ομάδων, με πρόσφατο παράδειγμα τις ενίοτε ακραίες ενέργειες των αυτοκινητιστών, που αντιδρούν στο «άνοιγμα» του επαγγέλματός τους.

Με την ίδια αποστροφή, αντιμετωπίζονται συχνά και οι εκπρόσωποι του συνδικαλισμού, οι οποίοι συχνά χαρακτηρίζονται και ως «εργατοπατέρες».Από την πρώτη απεργιακή κινητοποίηση το 1879, από το εργατικό σωματείο «Αδελφικός σύνδεσμος Ξυλουργών του Ναυπηγείου Σύρου» με βασικά αιτήματα, τη μη μείωση των ημερομισθίων και τη συγκράτηση της τιμής του ψωμιού και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης, προχωρήσαμε στην κατάκτηση στοιχειωδών συνδικαλιστικών ελευθεριών, στην επέκταση της συνδικαλιστικής εκπροσώπησης και των θεσμών της κοινωνικής ασφάλισης στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, την περίοδο που ακολούθησε την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας.

Τα χρόνια της συνδικαλιστικής αθωότητας και η μεταμόρφωση των εκπροσώπων των εργαζομένων σε «εργατοπατέρες»

Από τα πρώτα βήματα του συνδικαλισμού στην Ελλάδα και «τα χρόνια της αθωότητας», μέχρι σήμερα, πολλά έχουν μεσολαβήσει. Η πολιτική και ο κομματισμός έγιναν σε πολλές περιπτώσεις οι προνομιακοί εταίροι του συνδικαλιστικού κινήματος, ενώ τα συνδικαλιστικά όργανα λειτουργούν ως εκκολαπτήρια πολιτικών. Από τις μαζικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και τον «ανένδοτο» αγώνα υπέρ των εργαζομένων, γνωστοί «ηγεμόνες» του συνδικαλισμού, βρέθηκαν στο κοινοβούλιο, αλλά και σε υπουργικούς θώκους, μετατρέποντας θεαματικά τη λαϊκή διεκδίκηση σε απόλυτο και αμιγώς ιδιοτελή συμβιβασμό. Αυτά που οι ίδιοι με αποτροπιασμό «ξόρκιζαν» και όριζαν ως casus belli, μετατράπηκαν σε ψήφους συναίνεσης εντός των πυλών του κοινοβουλίου, για ακόμα πιο σκληρή λιτότητα.

Το 1914 ψηφίζεται ο νόμος “Περί σωματείων” που κατοχύρωνε το δικαίωμα του “συνεταιρίζεσθαι” για τους εργάτες αναγνωρίζοντας τα σωματεία τους.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, δημιουργούνται οι κλαδικές του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Αποτέλεσμα; Αθρόες προσλήψεις στο Δημόσιο. Το 1985 ιδρύεται και η συνδικαλιστική παράταξη της Ν.Δ. (ΔΑΚΕ) καθώς η φιλελεύθερη παράταξη αναδιοργανώνεται και αναπτύσσει τη δική της «δυναμική» στους εργασιακούς χώρους.
Κάπως έτσι φτάνουμε στο 2000… Τα ελεγχόμενα από μεγάλα βιομηχανικά και κατασκευαστικά συμφέροντα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, πρωταγωνιστούν στην πλήρη απαξίωση όλων των εργατικών κινητοποιήσεων. Τα εργασιακά αιτήματα «παραμορφώνονται» και η κινδυνολογία κυριαρχεί…
Αυτό που πραγματικά συμβαίνει από το 2000 μέχρι και σήμερα, είναι ότι δόθηκε στους «διαχειριστές της εικόνας» γόνιμο έδαφος για την καλλιέργεια των συγκρούσεων μέσα από τον «κοινωνικό αυτοματισμό».
Τα πολλαπλά, ιδιωτικά συμφέροντα των «συνδικαλιστών»
Στη χώρα μας, ο συνδικαλισμός μετατράπηκε σε ένα πεδίο λυσσαλέων συγκρούσεων, ενώ παράλληλα ταυτίστηκε με την αργομισθία: Συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι, μονίμως απόντες από τον εργασιακό τους χώρο, προκλητικά έξοδα για… συνεδριακά ταξίδια σε όλο τον κόσμο, καθώς και σχέσεις εξάρτησης με τους εργαζόμενους που δεν τολμούσαν να ασκήσουν κριτική στα πανίσχυρα συνδικαλιστικά τους «αφεντικά».

Εξοργιστικά «deal»

Στην καρδιά της οικονομικής κρίσης, οι «ρυθμίσεις» και οι «συμφωνίες» των κυβερνήσεων με ισχυρά συνδικάτα, ήταν το λιγότερο προκλητικές όσο και εξαιρετικά επιζήμιες…

Ενδεικτικά παραδείγματα:

· Οι λιμενεργάτες του ΟΛΠ.
· Το κύκλωμα στον ΟΣΕ.
· Το πάρτι εκατομμυρίων που αποκαλύφθηκε στην ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ.
· Η συμφωνία εθελουσίας εξόδου από τον ΟΤΕ.
· Τα εκατομμύρια που πήραν, με την κρίση στο αποκορύφωμά της, εργαζόμενοι στην Ολυμπιακή Αεροπορία.
· Οι χορηγίες στον συνδικαλισμό των ΕΛΤΑ.
«Οι περισσότεροι μεγαλοσυνδικαλιστές συμμετέχουν στα Δ.Σ. των επιχειρήσεων από τις οποίες προέρχονται, ως εκπρόσωποι των εργαζομένων. Σε ό,τι αφορά τη μοιρασιά άλλων αξιωμάτων, όσοι γνωρίζουν τα πράγματα από μέσα επισημαίνουν ότι γίνεται κυρίως ανάμεσα στην ΠΑΣΚΕ και τη ΔΑΚΕ, χωρίς όμως να αποκλείονται άλλες παρατάξεις. Έτσι, στο Δ.Σ. του ΟΑΕΔ βρίσκει κανείς δύο μέλη της ΠΑΣΚΕ (Κοντοπάνος, Γεωργακόπουλος), ένα της ΔΑΚΕ (Καλλιάνος) και τον Χρήστο Κατσιώτη του ΚΚΕ, όλοι μέλη της διοίκησης της ΓΣΕΕ. Εννοείται ότι δεν πρόκειται για θέσεις αμισθί. Οι απολαβές μπορεί να ξεκινούν από ένα επιμίσθιο της τάξης των 400 ευρώ τον μήνα (π.χ. στην ΕΘΕΛ) και να αγγίζουν το ύψος ενός ζηλευτού μισθού στις μεγάλες επιχειρήσεις. Ο κατάλογος δεν είναι μικρός: Υπάρχουν Δ.Σ. στα ασφαλιστικά Ταμεία, τις ΔΕΚΟ, τις τράπεζες, υπάρχουν όμως και διάφορες σημαντικές επιτροπές στο ΙΚΑ. Πέρα από τις θέσεις στα συμβούλια, ένα άλλο προνόμιο των συνδικαλιστών της ΓΣΕΕ είναι τα πολλά ταξίδια στο εξωτερικό. Άνθρωποι που γνωρίζουν τον χώρο μιλούν για κατάχρηση των διεθνών σχέσεων του εργατικού κινήματος, χωρίς συγκεκριμένο σκοπό». (Καθημερινή, 04/07/10-Tου Παναγή Γαλιατσάτου).«Αυτοί» και οι πολίτεςΣτην Ελλάδα σήμερα, ο καταιγισμός των -δίκαια ή άδικα- επιβαλλομένων περικοπών διαμορφώνεται αποσπασματικά και αντιφατικά, επομένως και απολύτως αναποτελεσματικά. Με τον «αυτοσχεδιασμό» των συντεχνιών, με 24ωρες απεργιακές κινητοποιήσεις και με μια πρωτοφανή βία, ομάδες εργαζομένων, φοιτητών ή και ανομοιογενών «αγανακτισμένων», κινούνται αυτόνομα, ασύνδετα και -κυρίως- χωρίς σαφή στόχο και ώριμη πρόταση.
· Λεωφορεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια, κ.α., ακινητοποιούνται χωρίς προειδοποίηση, με αποτέλεσμα την απερίγραπτη ταλαιπωρία χιλιάδων εργαζομένων πολιτών, που εισπράττουν το κόστος (μεταφορικά και κυριολεκτικά).
· Λιμάνια αποκλείονται και χιλιάδες επισκέπτες κρουαζιέρας αλλά και Έλληνες πολίτες, εγκλωβίζονται και «τιμωρούνται» χωρίς δικαίωμα συναπόφασης.
· Αρχαιολογικοί χώροι όπως η Ακρόπολη, «κλείνουν» για τους επισκέπτες που έρχονται απ’ όλες τις γειτονιές του κόσμου.
Η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε ένα πολιτικό εργαστήρι – «παρατηρητήριο» με εξαιρετικές ιδιομορφίες: Συνδυασμοί μικροαστικού αναρχισμού, αποπολιτικοποιημένου χάους και κρατικοϋπαλληλικού ολοκληρωτισμού, τείνουν να κυριαρχήσουν στο πεδίο της κοινωνικής διεκδίκησης.
Κυβερνήσεις και οικονομικοί παράγοντες, δεν κατάφεραν να οικοδομήσουν μια αναπτυγμένη κοινωνία των πολιτών.
Οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις από την άλλη, δεν έχουν ακόμα καν επιχειρήσει να απαντήσουν δημιουργικά στην «αντικρατική πρόκληση» αλλά και στην επέλαση των κερδοσκόπων.
Το μεγάλο και κρίσιμο ερώτημα είναι τί τελικά θα προκύψει από τη σημερινή πραγματικότητα, από το πολιτικό κενό αλλά και από το «κενό» συσπειρωμένων κοινωνικών δυνάμεων…
Θα γεννηθεί μια δυναμική και συγκεκριμένη αντιπρόταση – απάντηση στην κρίση ή μήπως όλοι μαζί θα παραμείνουμε δέσμιοι των εγωκεντρικών μας αναγκών και προσδοκιών;