Ευρώ και δημοκρατία, μια ετοιμοθάνατη σχέση...

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου Στην Ελλάδα δεν σβήνει απλώς η ευημερία, πεθαίνει η ίδια η δημοκρατία σήμερα, αλλά μοιάζει σοκαρισμένοι από...

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

Στην Ελλάδα δεν σβήνει απλώς η ευημερία, πεθαίνει η ίδια η δημοκρατία σήμερα, αλλά μοιάζει σοκαρισμένοι από το πρώτο να αδιαφορούμε για το δεύτερο. Ποια δημοκρατία την στιγμή κατά την οποία σε πνίγουν τα χρέη και η ανεργία ή η απειλή της ανεργίας σε ρίχνει σε βαθιά κατάθλιψη; Τι να την κάνεις την δημοκρατία, από αυτήν χορτάσαμε τόσα χρόνια, λύση για να την βγάλουμε κι εφέτος έχεις; Αυτό ρωτούν τα παιδιά της μεταπολίτευσης του 1974, ρίχνοντας παράλληλα και μια ντουζίνα κατάρες στη γενιά του πολυτεχνείου, που έφερε την χώρα στα σημερινά χάλια, σαν οι νεότεροι να αποτελούν κοινωνιολογικά, πολιτισμικά ή ανθρωπολογικά μια διακριτή γενιά!
Λάθος προσέγγιση που καταμαρτυρεί πολιτική αποβλάκωση. Το πρόβλημα της χώρας συνδέεται με την στρεβλή ανάπτυξη του εκδημοκρατισμού, ο οποίος δεν εσωτερίκευσε ποτέ τον φιλελευθερισμό. Σε όλες τις χώρες όπου η οικονομική λειτουργία βασίζεται στον καπιταλισμό, προϋπόθεση ευημερίας είναι το όσο γίνεται αρμονικότερο πάντρεμα της ισότητας με την ελευθερία. Μάλιστα, εκεί όπου...
 δεν καλλιεργείται ο φιλελευθερισμός παρατηρείται καθυστέρηση στον εκδημοκρατισμό και καθολική κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού σε όλα τα επίπεδα ( πολιτισμικό, οικονομικό, κλπ), όπως συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας, παρότι αυτό παραγνωρίζεται από την πλειονότητα ίσως των πολιτών, οι οποίοι μοιάζει να πιστεύουν ότι δυο είναι τα συστήματα: ο γραφειοκρατικός, παγκοσμιοποιημένος νεοφιλελευθερισμός και ο γραφειοκρατικός σοσιαλισμός που έσβησε δήθεν ηττημένος από τον πρώτο.
Η έλλειψη σοβαρής εκπαίδευσης στην θεωρία και πρακτική των πολιτικών συστημάτων και της ιστορίας των ιδεών, καθώς και η αγοραία προσέγγιση των πολιτικών φαινόμενων από τα ΜΜΕ, οδήγησε σε αυτή την τραγική παρεξήγηση που τροφοδοτεί το πολιτικό αδιέξοδο στην Ελλάδα. Μπορεί ο καπιταλισμός ως προς τις γενικές του αρχές να είναι ένας, όμως τα επιμέρους πολιτικά συστήματα και τα αντίστοιχα κοινωνικά μοντέλα είναι πολλά και διαφορετικά. Η (αστική) δημοκρατία διαφέρει από χώρα σε χώρα, στο βαθμό που οι θεσμοί ισονομίας και ισοπολιτείας δεν ανταποκρίνονται ουσιαστικά στις προϋποθέσεις ισότητας, οι οποίες με τη σειρά τους να εξυπηρετούνται από την διεύρυνση του φιλελεύθερου αιτήματος. Η ελευθερία του ενός δεν σταματάει εκεί όπου αρχίζει του άλλου, αλλά αναπτύσσεται διαρκώς με τον κανόνα της ισότητας. Είμαι ελεύθερος να είμαι «ίσος» και αλλιώτικος από τον άλλον, κατέχοντας την ίδια ουσιαστική πολιτική ισχύ και όχι ελεύθερος για να είμαι προνομιούχος ή εξουσιαστικά υπέρτερος, λόγω πατρωνίας, πλούτου ή ικανότητας άσκησης φυσικής ή νομικής βίας (κρατικής, ημικρατικής ή ιδιωτικής). Όταν η ισότητα ενθαρρύνει την εμβάθυνση της ελευθερίας και η τελευταία εμπνέεται από τα ιδανικά της πρώτης, τότε η ευημερία αποκτά κοινωνική υπόσταση και παύει να είναι προϊόν ατομιστικής ιδεοληψίας. Τότε η κοινωνική συνείδηση ενδυναμώνεται και η ανοχή συνδέεται με την αλληλεγγύη, αλλά και τον κοινωνικό έλεγχο και την αυτοπειθαρχία.
Αυτά, για να δώσω μια ιδέα ως προς το τι δεν έγινε μετά την χούντα στην Ελλάδα, παρότι ήταν αναγκαίο, παρά την δημοκρατική ρητορεία λογής-λογής πολιτικών απατεώνων ή απλώς φαιδρών λαϊκιστών. Μετά από αυτά, μάλιστα φτάσαμε να συκοφαντείται με χαρακτηριστική ελαφρότητα η ίδια η φιλελεύθερη δημοκρατία, όχι μόνον από λαϊκιστές της δεξιάς, αλλά και από το δήθεν φιλελεύθερο καθεστώς! Για την μαρξιστική αριστερά δεν το συζητώ: αυτοί παθαίνουν αλλεργία και μόνον που ακούν την λέξη, αν και θα έπρεπε να αντιληφθούν ότι ο Μαρξισμός ως επιστήμη του γίγνεσθαι διαμορφώνεται εντός ενός οντολογικού πλαισίου που περιέχει την ελευθερία και την απελευθέρωση ως πηγή και στόχο της πολιτικής δράσης. Μιλώ για τον Μαρξισμό ως επιστήμη της πολιτικής και όχι ως «επιστήμη της επανάστασης», όπως πράττουν τα διάφορα κομμουνιστικά κόμματα.
Αγαπητοί φίλοι, φιλελευθερισμός σημαίνει ελεύθερη επιλογή και φιλελεύθερη δημοκρατία ελεύθερη επιλογή σε περιβάλλον ισότητας – μη αποκλεισμού. Σε κάθε περίπτωση η φιλελεύθερη δημοκρατία προϋποθέτει ανοιχτές πολιτικές, διαφάνεια, και διοικητική, κυβερνητική ειλικρίνεια και ανεμπόδιστη πληροφόρηση. Ό,τι δηλαδή δεν έχουμε στην Ελλάδα. Αλήθεια, η ένταξή μας στην ευρωζώνη ακολούθησε τις παραπάνω προϋποθέσεις που ορίζουν την φιλελεύθερη δημοκρατία; Εξήγησε κανείς τότε τι θα σήμαινε για την χώρα η υιοθέτηση του ευρώ, μακριά από ιδεοληψίες και δόγματα; Όχι, φυσικά. Μια καλή «αρπαχτή» ήταν για λίγους που μακροχρονίως θα γονάτιζε κάθε απόπειρα παραγωγικής ανάπτυξης, διαμορφώνοντας επιπροσθέτως μια άθλια οικονομική κουλτούρα και μια τρισάθλια αντίληψη απόλυτης προστασίας και σταθερότητας. Μιας τεχνητής ασφάλειας ακινησίας που παρήγαγε αποκλειστικά «φούσκες», για ευκαιριακό ξεπούλημα. Η Ελλάδα μπήκε στην ευρωζώνη, θεσμικά και παραγωγικά ανέτοιμη, όπως για παράδειγμα η Ιταλία, και έτσι συνέχισε να πορεύεται, μόνον που δεν ήταν…Ιταλία!
Τι σχέση έχουν επίσης με την φιλελεύθερη δημοκρατία οι σημερινές επιλογές του καθεστώτος και η τακτική της σοσιαλιστικής (!) μάλιστα κυβέρνησης, να μας παγιδεύει διαρκώς σε «μηχανισμούς», οδηγώντας τα πράγματα μονίμως σε εκβιαστικά διλήμματα; Μήπως στην πραγματικότητα βιώνουμε μια ελεεινή χούντα της πολιτικο-οικονομικής τάξης και σφυρίζουμε αδιάφορα, δήθεν ορθολογικά (ένας είναι ο κόσμος της παγκοσμιοποίησης, όπως ένα είναι το κόμμα από την άλλη πλευρά) ή απλώς κλέφτικα; Ρητορικό είναι ασφαλώς το ερώτημα. Κλέφτικα, κυριολεκτικώς, σφυρίζουμε και ανάλογα στοχάζεται μια μεγάλη μερίδα πελατών του δικομματισμού, αλλά και άλλων κομμάτων ή λαϊκίστικων, δεξιών αποκομμάτων.
Ο ελληνικός λαός έχει τοποθετηθεί από το καθεστώς στην πολιτική γωνία και έχει καταστεί άβουλος τηλεθεατής της πραγματικής του ζωής. Έχει μπουχτίσει από παιδαριώδη ψεύδη και εκβιασμούς, ενώ κανείς δεν νοιάζεται να του προσφέρει επιλογές. Εννοώ πολιτικές επιλογές και όχι απλώς κομματικές. Ρώτησε κανείς, έστω μετά το προσχεδιασμένο ξέσπασμα της κρίσης, αν επιθυμούσαμε να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση με εσωτερική υποτίμηση ή με εξωτερική; Εξήγησε κανείς τις οικονομικές διαφορές και τις πολιτικές προοπτικές; Ρώτησε κανείς αν επιθυμούμε να φτωχύνουμε με ευρώ ή δραχμές; Εκτός από την καλλιέργεια φοβικών συνδρόμων μέσω ελεεινών λαϊκίστικων τεχνασμάτων, υπήρξε ευρεία δημόσια συζήτηση επ’ αυτού; Κάποια διαβούλευση, κάποιο δημοψηφισματάκι, έστω; Είναι αυτονόητο ότι θα θυσιαστούμε για την διατήρηση ενός ισχυρού ευρώ; Τι είδους πατριωτισμός είναι αυτός, που συντάσσεται με τα συμφέροντα του τραπεζίτη; Οι πολιτικές δυνάμεις που προσφέρουν εκβιαστικά διλήμματα και μας εντάσσουν σε «μονόδρομους», δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική τους νομιμοποίηση; Τους αρκεί να εφαρμόζουν με ισχύ διεθνών συμβάσεων (μνημόνιο, δανειακή σύμβαση με την τρόικα) κοινούς νόμους, γράφοντας στα παλιά τους τα παπούτσια αυτόν τον «πολιτειακό αναχρονισμό», όπως θεωρούν, το ταλαίπωρο Σύνταγμα; Καταργήστε το τουλάχιστον, να μην κοροϊδευόμαστε! Ήθελα να ξέρω τι κάνουν και παραμένουν στο κοινοβούλιο οι λεγόμενες «αντιμνημονιακές» δυνάμεις! Μάλλον το αντιμνημόσυνο της φιλελεύθερης δημοκρατίας, καθώς το μνημόσυνο το έχει αναλάβει, με δικά μας έξοδα ασφαλώς, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.
Φιλελεύθερο, δημοκρατικό πολίτευμα είναι εκείνο που επιτρέπει και καλλιεργεί πολιτικές επιλογές και κομματικό πλουραλισμό, δεν είναι εκείνο που προπαγανδίζει μονόδρομους και σκαρφίζεται τεχνικές πολιτικού και κοινωνικού αποκλεισμού. Είναι ετούτο που προσφέρει πληροφόρηση και όχι στυγνή προπαγάνδα με μπόλικο εκφοβισμό. Την δημοκρατία στην Ελλάδα την σκότωσε το πολιτικό σύστημα για να καλύψει τα συμφέροντα του καθεστώτος πατρωνίας, που κυριάρχησε καταστροφικά μετά την χούντα. Ιδού γιατί δεν αναπτύσσεται στρατηγική ανατροπής του καθεστώτος. Διότι ακόμη και στις πλέον υγιείς πρωτοβουλίες δημοκρατικής διεξόδου από την κρίση απουσιάζει η βαθύτερη πολιτική εσωτερίκευση του φιλελευθερισμού. Δίχως τον τελευταίο, υπό καπιταλιστικές συνθήκες, η δημοκρατία είναι ένα τρικ και συνωμοσία ιδιοτελών συμφερόντων και όχι πολιτική οδός που ανατρέπει οικονομικά αδιέξοδα και εικονικές μπάρες, κατασκευασμένες είτε με τα διακυβερνητικά υλικά της ΕΕ, είτε με εκείνα μιας ιδεατής παγκόσμιας διακυβέρνησης του γνωστού λόμπυ. Στην δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα, μόνον στο βαθμό και εκεί όπου βασιλεύει ο φιλελευθερισμός. Και αυτός ο άτιμος δεν έχει υποκατάστατα: ούτε ο νεοφιλελευθερισμός μπορεί να τον υποκαταστήσει, ούτε ο τέταρτος δρόμος του Γιώργου, ούτε ο νέος γραφειοκρατικός καπιταλισμός που αναδύεται δειλά-δειλά ως παγκόσμιο σύστημα διόρθωσης των εσωτερικών αντινομιών της ελευθέριας αγοράς.
Όσοι ακόμη αναζητείτε λύση στην οικονομική κρίση της χώρας, σκεφτείτε «ανορθόδοξα» και γνήσια φιλελεύθερα, γιατί όχι και αυθεντικά αναρχικά! Ίσως τότε να διαπιστώσετε ότι οι λύσεις είναι σχεδόν άπειρες, αλλά ποτέ δεν θα τις δοξάσετε, καθώς οι μονόδρομοι του καθεστώτος δεν το επιτρέπουν. Μέσα σε αυτούς δοξάζεται το ευρώ σαν να μην πρόκειται για πολιτικο-οικονομικό θεσμό με ταξικές και ευρύτερα κοινωνικές διαστάσεις, αλλά απλώς ένα μέσο συναλλαγής με ελληνικό «όνομα». Έχουν και τα ονόματα πολιτική ταυτότητα πριν γίνουν ουδέτερα μέσα, που σχηματίζουν κοινωνικές ταυτότητες και δίνουν ισχύ και κύρος, πώς να το κάνουμε!
Ας μην παρασυρόμαστε από το ελληνικό «όνομα». Αν το ευρώ γίνει εθνική υπόθεση όπως επιθυμεί η αποτυχημένη πολιτικο-επιχειρηματική τάξη της χώρας μας, άκριτα, απολιτικά, αντιοικονομικά, τότε η εθνική ταυτότητα θα κινδυνεύει να μπει και αυτή σε πτωχευτικό καθεστώς μαζί με την φτωχοποιούμενη κοινωνία. Και τότε θα βουλιάξουμε στο πηγάδι της ιστορίας, που, προσέξτε, δεν έχει πάτο…Σαν να μου φαίνεται ότι κάπου εδώ ήρθαμε: ευρώ και φιλελεύθερη δημοκρατία δεν δένουν πλέον στην Ελλάδα και αυτό με απόλυτη ευθύνη του τυχοδιωκτικού καθεστώτος, που εκμεταλλεύτηκε το κοινό νόμισμα για να κάνει μια γερή μπάζα.