Οικονομική κρίση; Ποια κρίση;...

Του Γιώργη Έξαρχου συγγραφέα - ερευνητή    Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟ “ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΗΣ ΣΤΑΓΟΝΑΣ” Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) της Ελλάδ...

Του Γιώργη Έξαρχου
συγγραφέα - ερευνητή
  

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΟ “ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΗΣ ΣΤΑΓΟΝΑΣ”
Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) της Ελλάδας [έκταση: 131.957 τετραγωνικά χιλιόμετρα, 96η χώρα στον κόσμο, πληθυσμός: 10.737.428] ανέρχεται κατά το 2009 σε 240 δισεκατομμύρια ευρώα και πηγή γέννησής του –πάνω από 70%– είναι η κατανάλωση. Το ΑΕΠ προέρχεται από ένα “οικονομικό μοντέλο” που διέρχεται συχνές κρίσεις, με κύρια χαρακτηριστικά του: την έλλειψη μεγάλων επενδύσεων, την συρρίκνωση των θέσεων απασχόλησης και εργασίας, την αύξηση των εισαγωγών έναντι των εξαγωγών, την σπάταλη και μη αποτελεσματική λειτουργία του δημόσιου τομέα, την άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής με “φοροεισπρακτικές επιδρομές” και “χορηγήσεις επιδοτήσεων”, την δημιουργία συνεχώς διογκούμενων ελλειμμάτων, την κάλυψη των αναγκών με δάνεια, την αύξηση των ελλειμμάτων και χρεών. Πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν είναι μόνον το υψηλό δημόσιο χρέος και τα τεράστια ελλείμματα` μείζον πρόβλημα είναι η πολύπλευρη ανάπτυξη και η διαχείριση του κοινωνικού πλούτου, που έχουν … παραχωρηθεί “αντί πινακίου φακής” στο ασύδοτο και ανήθικα κερδοφόρο ξένο και...
 ντόπιο τραπεζικό και χρηματιστηριακό κεφάλαιο, από τους εκφραστές του πολιτικού συστήματος.
ΣΚΙΑΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Δίνουμε σειρά παραμέτρων και δεικτών της ελληνικής οικονομίας (έτους 2009) για να καταδείξουμε ότι το “εθνικό οικονομικό πρόβλημα” είναι απόρροια μη ορθής διαχείρισης του εθνικού πλούτου και έλλειψης αναπτυξιακής πολιτικής που στοχεύουν σε παραγωγικές επενδύσεις, σε πραγματικά παραγωγικούς τομείς και κλάδους.
1. Ο αγροτικός τομέας (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, δασοκομία) συνεισφέρει στο ΑΕΠ το 3,4%, ίσο με το μισό του έτους 2001, ο βιομηχανικός τομέας το 20,8%, όταν ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είναι 30,0% και ο τομέας των υπηρεσιών το 75,8%.
2. Το εμπόριο συνεισφέρει το 15,0% με ποσό 35 δισ. ευρώα ετησίως (= ποσό φοροδιαφυγής), οι τουριστικοί κλάδοι (τουριστικός τομέας) το 20,0% (ξενοδοχεία και εστιατόρια το 6,1%), η «διαχείριση ακινήτων» (ενοίκια κ.λπ., όχι οι κατασκευές) το 10,5%, η εκπαίδευση το 6,2%, η υγεία το 4,8% με ποσό 11,6 δισ. ευρώα ετησίως (= ποσό εισφοροδιαφυγής 12 δισ. ευρώα) και η ναυτιλία πάνω από 4,0% με ποσά πάνω από 10 δισ. ευρώα ετησίως.
3. Κλάδοι όπως η βιομηχανία τροφίμων-ποτών, το εμπόριο και τα συνεργεία αυτοκινήτων, οι τηλεπικοινωνίες, τα ταχυδρομεία, ο πολιτισμός, η ψυχαγωγία, ο αθλητισμός κ.λπ. συνδέονται με την κατανάλωση και την υψηλή εγχώρια ζήτηση. Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat) προβλέπει ότι η κατανάλωση θα συνεισφέρει στο ΑΕΠ το 87,0% και ότι το 71,4% θα προέρχεται από καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών.
4. Ο κρατικός τομέας (δημόσια διοίκηση και άμυνα) συνεισφέρει στο ΑΕΠ το 8,9% έναντι 7,95% το 2001, όταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες το κράτος συνεισφέρει στο ΑΕΠ με φθίνον ποσοστό, ενώ εισπράττει και βοήθεια από την ΕΕ ίση με 3,3% του ΑΕΠ.
5. Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός ανέρχεται σε 5,01 εκατομμύρια άτομα και οι άνεργοι υπολογίζονται σε περίπου 500.000, με βάση τα επίσημα στοιχεία, ενώ η ανεργία, σύμφωνα με μετρήσεις του πρώτου τρίμηνου του 2010, φτάνει στο 11,7%, το υψηλότερο ποσοστό της δεκαετίας, έναντι 9,3% του αντίστοιχου διαστήματος του 2009. Οι μετανάστες αποτελούν σχεδόν το ένα πέμπτο του εργατικού δυναμικού (1,0 εκατομμύριο εργαζόμενοι), απασχολούμενοι στον αγροτικό τομέα ή ως ανειδίκευτοι εργάτες.
6. Την περίοδο 2003-2007 η μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας έχει μέσο ετήσιο ρυθμό γύρω στο 4,0%, λόγω δαπανών σχετιζόμενων με υποδομές των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004` το 2008 ο ρυθμός είναι 2,9% και το 2009 αρνητικός –2,5% (154η θέση παγκοσμίως), με αύξηση του ελλείμματος του προϋπολογισμού, αύξηση των κρατικών δαπανώ και επιβολή αυστηρότερων όρων από τους πιστωτές/δανειοδότες.
7. Το ΑΕΠ ανέρχεται το 2009 σε 332,2 δισ. δολάρια ΗΠΑ (34η θέση παγκοσμίως), το 2008 σε 347, 2 δισ. δολάρια, το 2007 σε 338,1 δισ. δολάρια, με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης. Με την επίσημη συναλλαγματική ισοτιμία το ΑΕΠ ανέρχεται το 2009 σε 338,3 δισ. δολάρια, ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανέρχεται το 2009 σε 32.100 δολάρια (42η θέση), το 2008 σε 32.440 δολάρια και το 2007 σε 31.600 δολάρια.
8. Το εργατικό δυναμικό, 5,01 εκατομμύρια (72η θέση παγκοσμίως) κατανέμεται: αγροτικός τομέας 12,4%, βιομηχανικός 22,4%, υπηρεσίες 65,1%, και με ανεργία 8,9% το 2009 και 7,7% το 2008.
9. Τα στοιχεία του προϋπολογισμού είναι: Έσοδα: 108,7 δισ. δολάρια και Δαπάνες: 145,2 δισ. δολάρια. Το δημόσιο χρέος είναι 108,1% του ΑΕΠ το 2009 (8η χώρα παγκοσμίως) και 97,4% του ΑΕΠ το 2008.
10. Ο πληθωρισμός (σε τιμές καταναλωτή) είναι 1,0% το 2009 (42η θέση) και 4,1% το 2008.
11. Τα εγχώρια πιστωτικά αποθέματα ανέρχονται σε 394, δισ. δολάρια στις 31-12-2008 (22η θέση) και σε 365,9 δισ. δολάρια το 2007.
12. Ο ρυθμός ανάπτυξης της βιομηχανικής παραγωγής είναι 3,2% (35η θέση).
13. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ανέρχεται σε 40,82 δισ. δολάρια το 2009 (186η θέση), έναντι 51,53 δισ. δολάρια το 2008.
14. Οι εξαγωγές ανέρχονται σε 18,64 δισ. δολάρια το 2009 (65η θέση) έναντι 29,14 δισ. δολάρια το 2008. Οι κυριότερες εξαγωγές γίνονται προς: Ιταλία 11,5%, Γερμανία 10,5%, Βουλγαρία 7,1%, Κύπρο 6,2%, ΗΠΑ 5,0%, Ηνωμένο Βασίλειο 4,7%, Ρουμανία 4,4%.
15. Οι εισαγωγές ανέρχονται σε 61,47 δισ. δολάρια το 2009 (39η θέση) έναντι 93,91 δισ. δολάρια το 2008, και αφορούν σε: μηχανήματα, εξοπλισμό μεταφορών, καύσιμα, χημικά προϊόντα, και οι κυριότερες εισαγωγές γίνονται από: Γερμανία 12,1%, Ιταλία 11,7%, Ρωσία 7,4%, Κίνα 5,6%, Γαλλία 5,1%, Ολλανδία 4,7%.
16. Τα αποθέματα ξένου συναλλάγματος και χρυσού ανέρχονται σε 3.473 δισ. Δολάρια, στις 31-12-2008.
17. Το εξωτερικό χρέος ανέρχεται σε 552,8 δισ. δολάρια, στις 30-6-2009 (17η θέση), έναντι των 504,6 δισ. δολαρίων στις 31-12-2008.
18. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανέρχονται σε 43,07 δισ. δολάρια το 2009 (54η θέση), και σε 36,7 δισ. δολάρια το 2008.
Το έλλειμμα και το χρέος αποτελούν σημαντικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, έχοντας την τελευταία δεκαετία την εξής πορεία:

ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
Με βάση τα στοιχεία που εκθέσαμε, μα και άλλα στοιχεία, μπορούν να γίνουν ορισμένες ουσιώδεις διαπιστώσεις και επισημάνσεις, όπως οι κάτωθι:
1. Οι επενδύσεις δεν είναι αποδοτικές και το ποσοστό της συνολικής καταναλωτικής δαπάνης (η εγχώρια ζήτηση) κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα, ενώ μεγάλο μέρος της προέρχεται από κρατικές δαπάνες και επενδύσεις. Οι περισσότερες καταναλωτικές δαπάνες προέρχονται από τα νοικοκυριά, και αυτό δείχνει το πόσο εύθραυστη είναι η ελληνική οικονομία. Σε περίοδο ύφεσης, όπως αυτή που διανύουμε, οι καταναλωτικές δαπάνες μειώνονται, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με κατάρρευση όλο το οικονομικό οικοδόμημα.
2. Οι εισαγωγές είναι υψηλότερες των εξαγωγών και τούτο αποτελεί ένδειξη έλλειψης ανταγωνιστικότητας του καταναλωτικού μοντέλου της οικονομίας, γεγονός που προκαλεί ποικίλες παρενέργειες, όπως λ.χ. πληθωρισμό και ανελαστικότητα ζήτησης σε διάφορα είδη αγαθών.
3. Ο πληθωρισμός, λόγω ποικίλων στρεβλώσεων στην αγορά εργασίας (π.χ. υψηλό κόστος ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος, αυξήσεις μισθών που δεν λαμβάνουν υπόψη την παραγωγικότητα, κλειστά επαγγέλματα κ.λπ.), διατηρείται σε σχετικά υψηλά επίπεδα.
4. Η σπατάλη στο Δημόσιο ανέρχεται σε 18 δισ. ευρώα ετησίως και έχει μικρή αποτελεσματικότητα, αφού παράγει μόλις το 65,0% αυτού που θα έπρεπε να παράγει με βάση τα ποσά που του χορηγούνται, σε σύγκριση με τα άλλα κράτη της Ευρώπης.
5. Ο ελληνικός δημόσιος τομέας προσφέρει ετησίως στην εθνική οικονομία περίπου 21 δισ. ευρώα, από τα οποία απομένουν σαν κέρδος σχεδόν 3 δισ. ευρώα, ήτοι ποσό μικρότερο από το κόστος της (περιττής) γραφειοκρατίας, που υπολογίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε 4 δισ. ευρώα ετησίως.
6. Το 70% των ετησίων δαπανών είναι μισθοί του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Το 20% των δαπανών είναι τόκοι και τοκοχρεολύσια εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, και το 10% των δαπανών διοχετεύεται σε έργα, προμήθειες, αγορές, εξοπλισμούς, εργολαβίες, επιδοτήσεις.
7. Από αυτό το ποσοστό προέρχονται τα ποσά που κατευθύνονται στην διαπλοκή και στους διάφορους «ημέτερους» ως μισθοί του δημοσίου που αγγίζουν τα 30 δισ. ευρώα ετησίως, ενώ την τελευταία δεκαετία ο δανεισμός φτάνει στα 300 δισ. ευρώα, που σημαίνει ότι το χρέος δημιουργείται για μισθούς του δημόσιου τομέα, ότι κατ’ ουσία χρηματοδοτείται ο δημόσιος τομέας από δάνεια, αφού η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο δημόσιο τομέα από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
8. Το χρέος ξεπερνάει το 100% του ΑΕΠ και απαιτούνται ετησίως περί τα 50 δισ. ευρώα, συν οι όποιες δημόσιες εισπράξεις, για αποπληρωμή εσωτερικών και διεθνών υποχρεώσεων (δάνεια).
Το ελληνικό δημόσιο είναι θύμα του πολιτικού συστήματος και των πελατειακών σχέσεων των κομμάτων και προσωπικού τους. Ποιος ή ποιοι ευθύνονται για τούτη την κατάσταση, θα το κατανοήσουμε όταν δούμε το πώς διατέθηκαν τα ποσά των δανείων.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΧΡΕΩΝ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
1. Περίοδος 1824-1898. Η Ελλάδα τελεί υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο, συνάπτει 10 δάνεια συνολικού ποσού 920 εκατ. γαλλικών φράγκων, από τα οποία τα 270 εκατ. φράγκα είναι έξοδα-κρατήσεις μεσαζόντων και τραπεζών.
2. Περίοδος 1898-1932. Η χώρα συνάπτει δάνεια άλλων 1280 εκατ. γαλλικών φράγκων, που χρησιμοποιεί προς εξυπηρέτηση παλαιών δανείων και των βαλκανικών πολέμων και για αποκατάσταση των προσφύγων κ.λπ. Μέχρι το 1932 έχει πληρώσει 130 εκατ. φράγκα περισσότερα από ό,τι είχε δανειστεί και χρωστώντας επιπλέον 2 δισ. φράγκα.
3. Περίοδος 1932-1945. Δεν υπήρξε εξωτερικός δανεισμός και πάγωσε η εξυπηρέτηση παλαιών δανείων, λόγω της παγκόσμιας κρίσης και του πολέμου.
4. Περίοδος 1946-1967. Η Ελλάδα συνάπτει δάνεια ύψους 406 εκατ. δολαρίων, για αντιμετώπιση δαπανών του εμφυλίου πολέμου και έργα υποδομής` διακανονίζει το 97% του εξωτερικού προπολεμικού δημόσιου χρέους, ενώ στα έτη της δικτατορίας ο εξωτερικός δανεισμός σημειώνει ελάχιστη αύξηση, λόγω της απομόνωσης της χώρας` το δημόσιο εξωτερικό χρέος το 1974 ανέρχεται σε 115 δισ. δραχμές (ποσοστό 22,0% του ΑΕΠ).
5. Περίοδος 1974-1981. Συνάπτει λίγα δάνεια και τα διαθέτει, σχεδόν στο σύνολό τους, για επενδύσεις μεγάλων έργων υποδομής, όπως κατασκευή εθνικών οδών, υδροδότηση Αθήνας από τον Μόρνο, άλλα σημαντικά έργα υποδομής στην Αττική, όπως αποχετεύσεις, οδικές αρτηρίες, αποκατάσταση ζημιών από σεισμούς του 1978 και 1981 κ.ά., ώστε τελικά το εξωτερικό δημόσιο χρέος της χώρας ανήλθε το 1981 σε 672 δισ. δραχμές (ποσοστό 29,7% του ΑΕΠ).
6. Περίοδος 1981-1989. Υπάρχει έκρηξη του εξωτερικού δανεισμού και του χρέους και η Ελλάδα παίρνει, κατά μέσο όρο, κάθε εβδομάδα και ένα δάνειο με χρόνο εξόφλησης την επόμενη 10-ετία, και συνάμα εκδηλώνεται υπερδιόγκωση του Δημοσίου Τομέα, που ανεβάζει το δημόσιο χρέος από 672 δισ. δραχμές το 1981 (ποσοστό 29,7% του ΑΕΠ) σε 9.200 δισ. δραχμές (ποσοστό 65,7% του ΑΕΠ) το 1989, και φτάνει το 1990 σε 11.100 δισ. δραχμές (ποσοστό 80,7% του ΑΕΠ).
7. Τα ποσά των δανεισμών της περιόδου 1981-1989 δεν χρησιμοποιήθηκαν για επενδύσεις αλλά δόθηκαν σε παροχές, στοχεύοντας μικροπολιτικά οφέλη, και την ίδια περίοδο εισήλθαν επιπλέον 16 δισ. δολάρια από επιδοτήσεις της ΕΟΚ, και χρηματοδοτήθηκαν οι “προβληματικές επιχειρήσεις” με δισεκατομμύρια δραχμές, για πληρωμές υπαλλήλων τους, χωρίς να υπάρχει παραγωγή. Στα 1983-1989 διατέθηκαν 980 δισ. δραχμές, σε σταθερές τιμές 1990, «για να διατηρούνται 27.000 εργαζόμενοι χωρίς εργασία»! Η διατήρηση των προβληματικών επιχειρήσεων απαίτησε δαπάνες και ποσά δημόσιου χρήματος ίσα με αυτά που απαίτησε η ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου, το Μετρό της Αθήνας και το Αεροδρόμιο των Σπάτων. Στα 1980-1986 τα προϊόντα της ελληνικής μεταποίησης (σε δραχμές) έχουν ακριβύνει πολύ, σε σχέση με το κόστος εργασίας και σε σύγκριση με αντίστοιχα ανταγωνιστικά προϊόντα άλλων χωρών, κατά 163,1%.
8. Περίοδος 1990-1993. Από δάνεια της περιόδου τα 8,35 τρισ. δραχμές πήγαν σε αποπληρωμή τόκων και κατάπτωση εγγυήσεων του Δημοσίου της προηγούμενης 10-ετίας` τα 2,60 τρισ. δραχμές δόθηκαν για εθνική συμμετοχή στο 1ο ΚΠΣ` το 1,35 τρισ. δραχμές για κάλυψη ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού, με συνέπεια το δημόσιο χρέος να ανέλθει στα 23.000 δισ. δραχμές το 1993 (68,8 δισ. ευρώα).
9. Περίοδος 1993-2004. Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε από 68,8 δισ. ευρώα το 1993 σε 170 δισ. ευρώα το 2004, από νέους δανεισμούς εξυπηρέτησης του χρέους και για κάλυψη των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού. Στο διάστημα αυτό υπήρξε υποτίμηση της δραχμής κατά 27% και σειρά πράξεων «δημιουργικής λογιστικής», ώστε να διασφαλιστεί η είσοδος της χώρας στη «ζώνη του ευρώ».
10. Περίοδος 2004-2009. Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 100 δισ. ευρώα, από τα οποία 18 δισ. ευρώα διατέθηκαν για κάλυψη ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού και 82 δισ. ευρώα δόθηκαν για πληρωμή τόκων και παλαιών χρεών, εξοπλισμούς και αποπληρωμή Ολυμπιακών έργων.
ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ
1. Οι κυβερνήσεις της τελευταίας 20ετίας φέρνουν ευθύνη για την αλματώδη αύξηση του χρέους, που αυτοτροφοδοτείται από τους τόκους, και έχουν ευθύνη που δεν τόλμησαν να πάρουν μέτρα σημαντικής μείωσης των κρατικών εξόδων και αύξησης των εσόδων, για να είναι δυνατή η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους χωρίς νέους δανεισμούς.
2. Η αύξηση του κόστους δανεισμού του ελληνικού δημοσίου, με υπέρβαση κατά 3,5% του μέσου κόστους δανεισμού των χωρών της ευρωζώνης σε αντίστοιχους τίτλους πενταετούς διάρκειας, επιβαρύνει και δυσχεραίνει τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και νοικοκυριών, και το μέσο κόστος δανεισμού μιας μικρομεσαίας επιχείρησης (ΜΜΕ) είναι τουλάχιστον κατά πέντε μονάδες πιο πάνω, αφού το επιτόκιο για κεφάλαιο κίνησης θα ξεπερνά το 10%, οπότε έτσι θα καθίσταται η ελληνική ΜΜΕ μη ανταγωνιστική.
3. Η ελληνική οικονομία, επειδή στηρίζεται μόνο στην κατανάλωση, κινδυνεύει να βυθιστεί σε μεγαλύτερη ύφεση και τα φορολογικά έσοδα να μειωθούν περισσότερο από ό,τι οι δαπάνες, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ίσως ένας επικίνδυνος φαύλος κύκλος. Τα μέτρα τόνωσης της οικονομίας δεν μπορούν να αποσκοπούν μόνο στη λιτότητα και πρέπει να βρεθεί η «μηχανή που παράγει» για επιτάχυνση των ρυθμών ανάπτυξης.
4. Ο δανεισμός δεν είναι πάντοτε λύση, ούτε η αύξηση της φορολογίας, και πρέπει να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας για όσους θέλουν να εργάζονται και να επενδύουν. Η ανάπτυξη δεν μπορεί να στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην κατανάλωση, γεγονός που επιβαρύνει το έλλειμμα του ισοζυγίου και κάνει τις καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών να ξεπερνούν το 70% του ΑΕΠ.
5. Η μείωση της αγοραστικής δύναμης λόγω αύξησης των φόρων και η μείωση των εισοδημάτων μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη από την αναμενόμενη πτώση στα φορολογικά έσοδα και εκτιμούμε ότι η μείωση του ΑΕΠ κατά 1,0% μπορεί να προέλθει από μία μικρή (σχεδόν οριακή) κάμψη της κατανάλωσης, που θα οδηγήσει σε υστέρηση φόρων πολλών εκατομμυρίων ευρώων. Η δημοσιονομική προσαρμογή μόνο με μέτρα λιτότητας είναι επικίνδυνη για τη χώρα, σε περίοδο ύφεσης. Οι νέοι φόροι δεν συνεπάγονται κατ’ ανάγκη περισσότερα έσοδα, και είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί η σωστή σχέση φορολογίας και αναμενόμενων εσόδων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Το πρόβλημα δεν είναι τεχνοκρατικό, αλλά άκρως πολιτικό. Εάν ήταν τεχνοκρατικό, θα το είχαν λύσει οι οικονομολόγοι. Επειδή είναι βαθύτατα πολιτικό, δεν φαίνεται να λύνεται με όσα η κυβέρνηση διακηρύττει, διότι το όλο πολιτικό σύστημα αποσκοπεί στο να εξυπηρετήσει τα αφεντικά του, που είναι το διεθνές και ελληνικό τραπεζικό και χρηματιστηριακό κεφάλαιο (και το εικονικό χρήμα). Δυστυχώς! Είναι ο λόγος που μου δημιουργεί την πεποίθηση ότι στην επικείμενη δεκαετία του 21ου αιώνα αρχίζει μια … διαρκής ευρωπαϊκή επανάσταση, με πρωταγωνίστρια την (μαθητιώσα – και πάλι δυστυχώς) νεολαία, που θα αναζητάει λύσεις! Θα είμαστε μάρτυρες ενός διαρκούς και αέναου “γαλλικού Μάη” σε όλες τις πόλεις της Ενωμένης Ευρώπης, και όχι μόνο. Ίδωμεν…