Έξοδος από την κρίση...

Του Δημήτρη Κ. Σαρρή (πρ. νομάρχη Ηρακλείου)  ΜΠΟΡΟΥΝ MΟΡΟΥΝ ΑΡΑΓΕ ΟΙ ΚΟΙΝΕΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ Η ΒΑΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ...

Του Δημήτρη Κ. Σαρρή
(πρ. νομάρχη Ηρακλείου) 

ΜΠΟΡΟΥΝ MΟΡΟΥΝ ΑΡΑΓΕ ΟΙ ΚΟΙΝΕΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ Η ΒΑΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΟΔΟΥ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ;
Πριν λίγες μέρες, επισκέφθηκε την Αθήνα ο Τούρκος Υπουργός Επικρατείας ΕΓΚΕΜΕΝ ΜΠΑΓΙΣ, επικεφαλής των διαπραγματεύσεων Τουρκίας -Ευρωπαϊκής Ένωσης, και πρότεινε στην Ελληνική πλευρά ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΣΥΝΕΤΑΙΡΟΙ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ και ακόμη ΝΑ ΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΕΣ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΕΙΡΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ.
Δεν χρειάζεται, μετά από αυτή την απροκάλυπτη αυτή πρόταση των Τούρκων προς την Ελλάδα για ΣΥΝΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ των πετρελαίων του ΑΙΓΑΙΟΥ, πολλή σκέψη για να συμπεράνει κάποιος, ότι οι...
 συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας, από τούρκικα μαχητικά αεροπλάνα, έχουν οικονομικά κύρια κίνητρα και συνιστούν ωμό εκβιασμό.
Η Ελληνική πλευρά, βέβαια, διαχρονικά απορρίπτει σθεναρά τις προτάσεις αυτές της Τουρκίας.
Η χρονική όμως στιγμή ανακίνησης του θέματος δεν είναι τυχαία.
Είναι φανερό, ότι οι γείτονες μας εκμεταλλεύονται την δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας μας, που στενάζει μέσα στην “θηλιά” του Δ.Ν.Τ., θεωρώντας ότι θα υποκύψουμε στις "σειρήνες" της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου, από την αδήριτη ανάγκη κάλυψης του δημόσιου χρέους και ελλείμματος , από τα έσοδα εμπορίας του υπό εξόρυξη πετρελαίου.
Η πρόταση αυτή φαντάζει οικονομικά μεν δελεαστική ,μέσα στην δυσμενή οικονομική συγκυρία, σαν μοναδικός τρόπος εξόδου από την κρίση ,αλλά από εθνική άποψη ,σε περίπτωση άκριτης και επιπόλαιας αποδοχής της ,μπορεί να λάβει διαστάσεις εθνικής μειοδοσίας.
Ποια όμως είναι η “προϊστορία” των ερευνών για εξεύρεση πετρελαίου στον Ελλαδικό χώρο;
Πριν λίγα, μόλις, χρόνια ειδικοί της Shell, βασιζόμενοι σε δορυφορικές φωτογραφίσεις ,εξέφρασαν δημόσια την άποψη ότι στο Κεντρικό και Βόρειο Αιγαίο, στο Ιόνιο Πέλαγος μεταξύ Επτανήσων και Βορειοδυτικής Πελοποννήσου, στα Δωδεκάνησα και στις ακτές της Ηπείρου, μπορούν να αντληθούν από 2 έως 4 δις βαρέλια αργού πετρελαίου. Δεδομένου ότι η Ελλάδα καταναλώνει περίπου 100 εκ. βαρέλια ετησίως, αν οι υπολογισμοί είναι σωστοί, τα αποθέματα καλύπτουν το 100% των αναγκών της χώρας τουλάχιστον για 20 χρόνια.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν προκαλέσει σκεπτικισμό στην Ελληνική πλευρά, αφού κάποιες εκ των περιοχών του Βορειοανατολικού Αιγαίου, όπου εκτιμάται ότι υπάρχουν αξιοποιήσιμα κοιτάσματα πετρελαίου, ανήκουν στην κατηγορία αυτών που η Άγκυρα θεωρεί «γκρίζες ζώνες». Υπενθυμίζεται ότι μετά το «θερμό» επεισόδιο 1987 (Σισμίκ) κάθε ερευνητική προσπάθεια στο Αιγαίο έχει ουσιαστικά εγκαταλειφθεί.
Οι πρώτες έρευνες για πετρέλαιο στον ελλαδικό χώρο χρονολογούνται από το 1903 και αφορούσαν περιοχές του Ιονίου Πελάγους. Η βρετανική εταιρεία London Oil Development εξασφαλίζει άδεια για χερσαίες έρευνες στη Ζάκυνθο, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Η προσπάθεια εγκαταλείπεται μέχρι το 1938, οπότε ξεκινούν έρευνες στην Βορειοδυτική Πελοπόννησο και στις Φέρρες της Θράκης. Αν και τα πρώτα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά, οι έρευνες σταματούν λόγω του πολέμου.
Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η ερευνητική δραστηριότητα συνεχίζεται σποραδικά. Το 1960 το υπουργείο Βιομηχανίας σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Πετρελαίων (IFP) προχωράει σε συστηματικές έρευνες σε ολόκληρο το χερσαίο ελλαδικό χώρο εντείνοντας τις προσπάθειες στην Ήπειρο, τα Ιόνια νησιά, την Κεντρική Μακεδονία και την Ευρυτανία, ενώ παράλληλα εταιρείες, όπως οι BP, ESSO, SAFOR κ.ά., εξασφαλίζουν άδειες για γεωτρήσεις σε άλλες περιοχές.
Το 1969 αρχίζουν οι έρευνες στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο με άδειες που δόθηκαν σε εταιρείες, όπως η Texaco, η Chevron, η ADA Oil κ.ά. Το 1970 η αμερικανική Oceanic εξασφαλίζει άδεια για έρευνα στο Θρακικό Πέλαγος σε έκταση 8.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Στα τέλη του 1973, η εταιρεία ανακαλύπτει τα πρώτα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα δυτικά της Θάσου, που είναι γνωστά ως τα κοιτάσματα του Πρίνου και της Νότιας Καβάλας, με έκταση 141 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Σε μία ευρύτερη περιοχή έκτασης 1.559 τετραγωνικών χιλιομέτρων, οι έρευνες πάγωσαν, αφού βρίσκεται εντός της αμφισβητούμενης από την Άγκυρα ζώνης.
Τότε ιδρύθηκε η Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου με σκοπό την ανάπτυξη της βιομηχανίας πετρελαίου στην Ελλάδα, ενώ συστήνεται η κοινοπραξία NAPC (Northern Aegean Petroleum Company) με σκοπό τη συνέχιση των ερευνών. Η εταιρεία μετά από 18 γεωτρήσεις, το 1999, αποχωρεί από το Β. Αιγαίο και η περιοχή παραχωρείται από το ελληνικό υπουργείο Ανάπτυξης στην κοινοπραξία Kavala Oil (67% ευρωτεχνική και 33% ο συνεταιρισμός των εργαζομένων).
Σε ό,τι αφορά τα ΕΛΠΕ από την ίδρυσή τους το 1975 (ως Δ.Ε.Π. -Δημόσια Εταιρεία Πετρελαίου) έχουν πραγματοποιήσει πάνω από 70 γεωτρήσεις. Από το 1981 που άρχισε συστηματικά η εξόρυξη αργού πετρελαίου στον Πρίνο, το κοίτασμα έχει «δώσει» 120 εκ. βαρέλια πετρελαίου, με αποκορύφωμα την τριετία 1983-85 που παρήγαγε 26-30.000 βαρέλια ημερησίως και κάλυπτε σχεδόν το 13% της κατανάλωσης στην Ελλάδα (τότε η χώρα κατανάλωνε 200.000 βαρέλια ημερησίως). Σήμερα ο Πρίνος δίνει μικρές ποσότητες πετρελαίου, χαμηλής ποιότητας και τιμής λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε θείο, ενώ όλοι συμφωνούν ότι το κοίτασμα εξαντλείται.
Στο Αιγαίο, έπειτα από έρευνες, ειδικά σε δύο περιοχές υπάρχει πετρέλαιο, το οποίο μπορεί να καλύψει ακόμη και το σύνολο των αναγκών της χώρας
Είναι γνωστό οτι το ζήτημα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας παραμένει το σημαντικότερο ελληνοτουρκικό πρόβλημα και η μόνη νομικής φύσεως διαφορά που επισήμως δέχεται η ελληνική πλευρά.
Η Τουρκία θεωρεί ότι έχει δικαιώματα υφαλοκρηπίδας δυτικά των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Αν κάτι τέτοιο ίσχυε, τα νησιά θα εγκλωβίζονταν σε μία ζώνη τουρκικής δικαιοδοσίας. Η Ελλάδα αναγνωρίζει τη νομική φύση του ζητήματος, αντίθετα με την Άγκυρα που επιδιώκει να το αναγάγει σε πολιτικό πρόβλημα.
Η ελληνοτουρκική διαφορά για την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου δημιουργήθηκε λίγο μετά την ανακάλυψη εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων πετρελαίου στον Πρίνο.
Οπως σαφώς προβλέπεται από το Διεθνές Δίκαιο και τη σχετική νομολογία (Σύμβαση της Γενεύης 1958, Σύμβαση 1982 ΗΝ.ΕΘΝΩΝ. για το Δίκαιο της Θάλασσας, Απόφαση Διεθνούς Δικαστηρίου για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας της Βόρειας Θάλασσας 1969) τα νησιά έχουν πλήρη δικαιώματα υφαλοκρηπίδας παρά τους περί του αντιθέτου αβάσιμους νομικά ισχυρισμούς της Τουρκίας.
Ως προς την επίλυση της διαφοράς, η Τουρκία επικαλείται την αρχή της ευθυδικίας (equity), χωρίς να μπορεί να τη στηρίξει σε κριτήρια ασφαλή και συγκεκριμένα. Σύμφωνα με την Ελλάδα, για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας εφαρμόζεται το Διεθνές Δίκαιο (συμβατικό και εθιμικό), στο πλαίσιο του οποίου ο κανόνας της μέσης γραμμής αποτελεί την επικρατούσα αρχή του Δικαίου της οριοθέτησης. Αυτό άλλωστε βεβαιώνεται και από τη διεθνή πρακτική
Ο διάλογος για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας χρονολογείται από το 1976 με τις συνομιλίες στη Βέρνη, όπου οι δύο χώρες υπέγραψαν και σχετικό Πρακτικό, το οποίο έθετε ένα πλαίσιο συμπεριφοράς μέχρι το ζήτημα να κριθεί από το Διεθνές Δικαστήριο. Αργότερα η Τουρκία αρνήθηκε να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο και το Πρακτικό της Βέρνης έπαυσε να ισχύει.
Το πρόβλημα παραλίγο να οδηγήσει σε ένοπλη σύρραξη Ελλάδος-Τουρκίας το 1987, όταν το τουρκικό ωκεανογραφικό σκάφος «Σισμίκ» συνοδεία πολεμικών πλοίων προσπάθησε να διεξάγει έρευνες σε μικρή απόσταση από την αιγιαλίτιδα ζώνη των ελληνικών νησιών.
Με την τιμή του «μαύρου χρυσού» να έχει φτάσει σε υψηλά επίπεδα, είναι φυσικό οι πολυεθνικοί κολοσσοί του πετρελαίου να αναζητούν λύσεις. Κοιτάσματα των οποίων η άντληση μέχρι σήμερα θεωρούνταν ασύμφορη, επανεξετάζονται από τις εταιρείες και οι έρευνες εντείνονται. Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου έχει αναβαθμίσει τα κοιτάσματα που ενδεχομένως υπάρχουν στην Ελλάδα.
Ειδικοί θεωρούν ότι ορισμένες περιοχές, όπου η Άγκυρα αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία, έχουν και τις περισσότερες πιθανότητες να διαθέτουν αξιοποιήσιμα κοιτάσματα πετρελαίου.
Απαιτείται λοιπόν ιδιαίτερη προσοχή , εθνική ομοψυχία και συναίνεση του πολιτικού κόσμου , ώστε ελεύθερα να επιλεγεί ,τελικά, η συμφερότερη για την χώρα μας λύση των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο.