Μια αλλιώτικη κουλτούρα Παιδείας...

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης  Δανία : Μαθαίνω για τη ζωή,  γίνομαι πολίτης τραγουδώντας και παίζοντας  Αυτοί οι Δανοί είναι τρ...

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης

Δανία: Μαθαίνω για τη ζωή,
 γίνομαι πολίτης τραγουδώντας και παίζοντας



Αυτοί οι Δανοί είναι τρελοί τελικώς, ή μήπως είναι απλώς λίγο εξυπνότεροι; Διαβάστε την παρακάτω ανταπόκριση του δημοσιογράφου του γερμανικού Περιοδικού “Der Spiegel” Christoph Titz από τη Δανία και βγάλτε το συμπέρασμα μόνοι σας.
«Μετά το Λύκειο στο πανεπιστήμιο και μετά, δίχως μια ανάσα ανάπαυλας, κατ’ ευθείαν στον αγώνα της ζωής για δουλειά σε μια ολοένα και πιο ανταγωνιστική αγορά εργασίας»;
Όχι βέβαια. Αυτά συμβαίνουν στη χώρα μας και αλλού, αλλά όχι στη Δανία. Οι περισσότεροι δανοί κάνουν αυτό που θα έκανε κάθε λογικός άνθρωπος. «Μάθαμε αρκετά στο πανεπιστήμιο, ιδιοποιηθήκαμε πολλές εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες για να ασκήσουμε με επιτυχία το επάγγελμα που...

 επιλέξαμε, αλλά τώρα ήρθε ο καιρός να μάθουμε επιτέλους και κάποια πράγματα για τη ζωή, για τον εαυτό μας για να ολοκληρωθούμε σαν άνθρωποι, πριν πέσουμε απροετοίμαστοι στη φουρτουνιασμένη θάλασσα της αγοράς». Αυτό είναι το ιδεολογικό σύνθημα των περισσοτέρων νέων πτυχιούχων της Δανίας. «Τώρα ήρθε ο καιρός να μάθουμε πράγματα αποκλειστικά και μόνο για τον εαυτό μας» και «όχι μόνο για το σχολείο» όπως διαμαρτυρόταν πριν 2000 χρόνια ο παιδαγωγός του Νέρωνα Σενέκας, «ή ακόμη και για οποιονδήποτε άλλον».
Η Julie Brønserud, 24 ετών, πήρε το πτυχίο του πολιτικού μηχανικού και αντί να πέσει με τα μούτρα στην αναζήτηση εργασίας, πήγε και γράφτηκε σε ένα λαϊκό πανεπιστήμιο. Εκεί, για ένα χρόνο, μαζί με άλλους 120 ενήλικες, σε ένα αγρόκτημα λίγο έξω από την πόλη Århus, θα ασχοληθεί η Julie με Aikido, Badminton, Θέατρο, Ζωγραφική, Λογοτεχνία, φιλοσοφία, ξένες γλώσσες και προπάντων μουσική, γιατί «όποιος ασχολείται με τη μουσική, είναι ζωντανός. Δεν μπορεί να είναι αδιάφορος». Ετσι λένε τουλάχιστον οι δημιουργοί αυτών των σχολείων. «Πάντα αγαπούσα πράγματα όπως η τέχνη, τα γαλλικά και το τραγούδι, αλλά στο πανεπιστήμιο, ανάμεσα σε παραδόσεις και εξετάσεις στα μαθηματικά και στη στατιστική, δεν είχα το χρόνο και την ψυχική ηρεμία να αφιερωθώ σε ότι αγαπούσα» λέει η Julie Brønserud. Εκεί, στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο του αγροκτήματος, μέσα στους καταπράσινους λόφους της Γιουτλάνδης, η Julie, θα συγκατοικήσει, θα παίξει, θα γευματίσει και θα μάθει πράγματα μαζί με άλλους δίχως άγχος για ένα χρόνο και παράλληλα, θα βιώσει έρωτες και απογοητεύσεις, που κι αυτά είναι μέρος της ζωής. Με λίγα λόγια, θα μάθει πράγματα που δεν ήταν δυνατόν να της τα προσφέρει το σημερινό πανεπιστήμιο. Εκεί θα ωριμάσει ακόμη περισσότερο, θα ανακαλύψει τις ιδιαίτερες ικανότητές της και τις επαγγελματικές της τάσεις, αφού ένα από τα συνθήματα του σχολείου αυτού είναι και το «ανακάλυψε εκείνο στο οποίο είσαι καλή/ός». Δεν υπάρχει κανείς στον κόσμο που να μπορεί να τα κάνει όλα άριστα, όπως δεν υπάρχει κανείς που να μην μπορεί να κάνει κάτι, καλύτερα από τους άλλους. Όταν τελειώσει θα είναι ήδη ώριμη για τη ζωή και το επάγγελμα, αφού ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι μέρος της εκπαίδευσης στο νέο εθελοντικό σχολείο της ζωής.
Υπάρχουν 76 τέτοια ειδικά σχολεία στη Δανία. Το ετήσιο κόστος είναι 8 000 ευρώ και από αυτά, η πολιτεία πληρώνει τα μισά. Οποιος δεν έχει το ποσό των 4000, υπάρχουν τρόποι και διευκολύνσεις πληρωμής, ακόμη και μερικής απασχόλησης ώστε να μπορεί κάθε δανός πτυχιούχος να κάνει χρήση αυτού του μέτρου. Στο τέλος της χρονιάς έχουν δημιουργηθεί τέτοιες ανθρώπινες σχέσεις, που όλοι σχεδόν οι φοιτητές-επισκέπτες αποχωρίζονται ο ένας τον άλλο και το σχολείο με δάκρυα στα μάτια. Οι δημιουργοί αυτού του θεσμού στηρίχτηκαν στην πάγια θέση της φιλοσοφίας της μάθησης που λέει πως ο άνθρωπος δεν είναι απλώς ένα «παραγωγικό ζώο», αλλά ένα δημιουργικό ον καταδικασμένο να μαθαίνει συνεχώς νέα πράγματα.
Tο μοντέλο αυτό του «μαθαίνω ελεύθερα, παίζοντας και δίχως πίεση», ανήκει στο δανό φιλόσοφο και παιδαγωγό Nikolaj Frederik Severin Grundtvig (1783 – 1872), στη μνήμη του οποίου είναι αφιερωμένο ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων της ΕΕ. Υπάρχει και ένα άλλο πρόγραμμα Δια βίου μάθησης, αφιερωμένο στον δικό μας Sokrates κι ας μην το γνωρίζουν οι περισσότεροι έλληνες.
Οι δανοί σεβάστηκαν την παρακαταθήκη των πνευματικών ταγών τους, αυτά που τους άφησαν οι λίγοι φιλόσοφοί τους και συνεχίζουν την παράδοση εκείνων, δίνοντας έμφαση στην ανθρωπιστική παιδεία, όπου «ο άνθρωπος είναι το μέτρο όλων των πραγμάτων». Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλες τις επίσημες έρευνες των τελευταίων ετών, οι δανοί θεωρούνται οι ευτυχέστεροι πολίτες του κόσμου και οι πιο ικανοποιημένοι από τις πολιτικές ηγεσίες τους.
Ο Grundtvig, δεν έκανε τίποτα παραπάνω από αυτά που πρέσβευαν οι Πλάτων και Αριστοτέλης, αναφορικά με τη μάθηση. Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης συμβούλευαν τους γονείς να χαρίζουν στα παιδιά τους παιχνίδια και να τα προτρέπουν στην άσκηση του νου και του σώματος με το παιχνίδι. Γνώριζαν πως η μάθηση είναι εθελοντική διαδικασία και πως κανείς δε μαθαίνει ουσιωδώς κάτι, αν δεν πειστεί για τη χρησιμότητα των προς εκμάθηση γνώσεων και δεξιοτήτων. Ο Πλάτων πίστευε ότι: η μάθηση καλλιεργείται καλύτερα εκεί όπου βρίσκει σταθερό συναισθηματικό έδαφος. Ολα αυτά τα γνώριζε ο Grundtvig, όπως γνώριζε επίσης πως στο πρώτο πανεπιστήμιο του κόσμου, στο Μουσείο της Αλεξάνδρειας, δάσκαλοι, τεχνίτες και μαθητές, που διέμεναν στον ίδιο χώρο, μάθαιναν και δημιουργούσαν νέα γνώση πειραματιζόμενοι.
Σήμερα, στην εκπαίδευση ενηλίκων και γενικώς στην εκπαίδευση, χρησιμοποιούνται και στη χώρα μας δεκάδες νέες εισαγόμενες τεχνικές εκπαίδευσης αμφίβολης αποτελεσματικότητας όπως Role- play, Brainstorming, Brainwriting, Delphi, Coaching, Metaplan, Mind-Mapping, κ.λ.π.. Παράλληλα, πολλά ξένα πανεπιστήμια και κυρίως στις ΗΠΑ (από εκεί που μας ήρθαν οι περισσότερες νέες τεχνικές μάθησης) ανακάλυψαν τελευταία πάλι τη Σωκρατική Μαιευτική Μέθοδο (και όχι μια στεγνή τεχνική) διαπιστώνοντας ότι είναι η πιο αποτελεσματική.
Οι δανοί κάνουν πράξη αυτό που γνώριζαν οι πρόγονοί μας, πως δηλαδή, άλλο πράγμα η παιδεία και άλλο η εκπαίδευση, η εξειδικευμένη μάθηση γνώσεων και δεξιοτήτων για το επάγγελμα.
Είναι άραγε ουτοπικό για τη χώρα που έθεσε τις βάσεις της παιδείας, αυτό που συμβαίνει στη Δανία, ή είναι απλώς θέμα πολιτικής βούλησης, όπως τόσα άλλα; Διότι αυτό που στη Δανία είναι αγαθό όλου του λαού, συμβαίνει και στη χώρα μας να είναι αγαθό, αλλά σαν προνόμιο λίγων. Οι λίγοι λοιπόν καθώς και οι περισσότεροι υπουργοί παιδείας και πολιτισμού, δεν είχαν κανένα λόγο να μοιραστούν αυτό το προνόμιο με ολόκληρο το λαό. Αυτό είναι το πρόβλημα. Και δεν το μοιράστηκαν γιατί δεν είχαν κανένα λόγο, αφού γνώριζαν πως ότι και να έκαναν θα τους ξαναψηφίζαμε. Στη σύγχρονη εξουσία του Δήμου, στην εξ αποστάσεως έμμεση «Δημοκρατία», η εξειδικευμένη ηλιθιότητα των πολλών είναι η ασφαλέστερη εγγύηση διατήρησης των προνομίων των ολίγων.