Αλλάζει σχήμα με τέσσερις μικρούς πρωθυπουργούς...

Με άλλη δομή το Υπουργικό Συμβούλιο που σπάει σε τέσσερις κύκλους -Ποιοι αναλαμβάνουν θέσεις «αναπληρωτών πρωθυπουργών» Tου Πέτρου Τρουπι...

Με άλλη δομή το Υπουργικό Συμβούλιο που σπάει σε τέσσερις κύκλους -Ποιοι αναλαμβάνουν θέσεις «αναπληρωτών πρωθυπουργών»

Tου Πέτρου Τρουπιώτη
ptroupiotis@yahoo.gr

Ένα από τα σενάρια που φαίνεται να εξεταστήκαν σοβαρά τις μέρες αυτές στις «εν τη Πάρω» συζητήσεις του πρωθυπουργού με ορισμένους εκ των συνεργατών του (Παμπουκης, Ραγκουσης) είναι και το σχέδιο που έχουν ετοιμάσει εδώ και αρκετό καιρό ορισμένοι άλλοι συνεργάτες του και το όποιο προβλέπει ουσιαστικά το «σπάσιμο» του υπουργικού συμβουλίου στα τέσσερα με την δημιουργία έτσι «τεσσάρων κύκλων» και τεσσάρων «υπέρ-υπουργών» ή αν θέλετε «αναπληρωτών πρωθυπουργών».
Το σχέδιο αυτό, που φαίνεται πως και παλαιοτέρα, όταν μετείχε στις κυβερνήσεις του πατέρα του Ανδρέα Παπανδρέου, είχε μελετήσει ο πρωθυπουργός, φαίνεται να...
 αποτελεί μια διαχρονική του επιλογή. Και αυτό άσχετα αν τελικά όπως φαίνεται δεν έχει καταφέρει να το εφαρμόσει, ούτε όταν ήταν κορυφαίο μέλος παλαιοτέρων κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, ούτε ως σήμερα τουλάχιστον που είναι ο ίδιος επικεφαλής της κυβέρνησης.
Ο κ Παπανδρέου φαίνεται –κατά τα λεγόμενα ανθρώπων που συνομιλούν μαζί του εδώ και δεκαετίες- να θεωρεί πως δεν είναι δυνατόν ένα υπουργικό συμβούλιο να μπορέσει να πράξει έργο ως σύνολο εργαζόμενο και γι αυτό θεωρεί πως , πολύ πιο εύκολα και γρήγορα , μπορούν να λύνονται προβλήματα «ανά κύκλους-τομεις εργασίας».
Το σύστημα των κύκλων εφαρμόστηκε αρχικά, σε πολύ περιορισμένη έκταση από την κυβέρνηση Κ Καραμανλή , εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 80, χωρίς όμως να υπάρχει θεσμοθετημένη λειτουργιά τους.
Κάτι ανάλογο επιχειρήθηκε πιο οργανωμένα και πιο συγκροτημένα να γίνει αργότερα από τις κυβερνήσεις Ανδρέα Παπανδρέου. Λειτούργησε ως ένα σημείο, όμως απέτυχε από εγγενείς αδυναμίες, όπως το ότι ο ίδιος ο τοτε πρωθυπουργός ήθελε να έχει σε όλα τον τελικό λόγο , ενώ αρκετοί υπουργοί δεν ήθελαν να δηχθούν συνάδελφο τους ως ¨συντονιστή» και επιθυμούσαν να έχουν οι ίδιοι απευθείας επαφή με τον πρωθυπουργό.
Μικρές προσπάθειες λειτουργιάς τέτοιων μοντέλων, όμως χωρίς θεσμοθετημένα όργανα , έγιναν και από την κυβέρνηση Μητσοτάκη και τις κυβερνήσεις Σημίτη, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα . Πιθανόν και επειδή κάτι τέτοιο δεν βόλευε ούτε τους τοτε πρωθυπουργούς.
Ο Κ Καραμανλής , δεν θέλησε καν να μπει σε μια τέτοια διαδικασίας φοβούμενος προφανώς και τις οποίες ενδοκυβερνητικές ισορροπίες και πιθανόν γιατί δεν είχε κανένα νόημα έτσι όπως λειτουργούσε η κυβέρνηση του, με όλα δηλαδή να ξεκινούν και να καταλήγουν στο Μ Μαξίμου και ιδίως στους κ Ρουσόπουλο και Αγγέλου.
Μια προσπάθεια που έγινε για την λειτουργιά Κυβερνητικής Επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού , που θεσμοθετήθηκε μάλιστα και πολυδιαφημισθηκε κατέληξε σε φιάσκο, τόσο γιατί οι( αρκετοί) υπουργοί που θα έπρεπε να μετέχουν αδιαφορούσαν , ή έστελναν αλλά κρατικά στελέχη χωρίς εξουσιοδότηση για καμιά απόφαση όσο και γιατί τελικά και το Μ Μαξίμου δεν ήθελε να προωθηθεί καμιά ουσιαστική λειτουργιά και αρκέσθηκε να προωθήσει μια σειρά προσλήψεων στην σχετική επιτροπή , με τους γνωστούς τρόπους… Και να φαντασθείτε ότι στην επιτροπή αυτή έπρεπε να προεδρεύει ο πρωθυπουργός, ο όποιος μετείχε άπαξ….
Τώρα , ο κ Παπανδρέου (όπως τουλάχιστον λένε ορισμένοι εκ των συνεργατών του) μετά και την δεκάμηνη λειτουργιά της κυβέρνησης , έχει αντιλήφθη ότι πρέπει να αλλάξει ριζικά ο τρόπος και η μέθοδος λειτουργίας της, ο τρόπος λήψης των αποφάσεων αλλά και ο τρόπος και οι δίαυλοι επικοινωνίας και συνεργασίας των υπουργών και των κρατικών στελεχών.
Μάλιστα , ο κ Παπανδρέου φαίνεται να θεωρεί πως κάτι τέτοιο θα βοηθήσει σημαντικά και τον ίδιο να έχει ¨λυμένα» τα χέρια του έτσι ώστε να μπορεί με μεγαλύτερη άνεση να σχεδιάζει κινήσεις για το μέλλον και να φύγει από την τριβή της καθημερινής διαχείρισης προβλημάτων.
Αυτό το τελευταίο , φαίνεται ότι ο κ Παπανδρέου το θεωρεί πολύ σημαντικό μια και πιστεύει πως δεν είναι δυνατόν να μπορέσουν να υπάρξουν βήματα προς το μέλλον , αν δεν υπάρχει ένας μηχανισμός να ασχοληθεί απερίσπαστος από τα τρέχοντα με τον σχεδιασμό.
Φαίνεται λοιπόν , ότι σήμερα το σχέδιο για την δημιουργία κύκλων υπουργείων , με δική τους , θεσμοθετημένη λειτουργιά, με συντονιστή-επικεφαλης και με δυνατότητα να διαχειρισθούν αυτόνομα συγκεκριμένα πράγματα και γεγονότα , έχει πάρα πολύ μεγάλες πιθανότητες.
Και αυτό πάρα το ότι και τώρα υπάρχουν τα εσωτερικά προβλήματα που έχουν να κάνουν είτε με τις ισορροπίες στην κυβερνητική και κομματική μηχανή , είτε με τις δυνατότητες εφαρμογής στην πράξη και μάλιστα με την σημερινή δημόσια διοίκηση του συστήματος με αποτελέσματα.
Για το τελευταίο μάλιστα υπάρχει ,λένε , ο κίνδυνος να δημιουργηθούν μεγαλύτερα προβλήματα λογω και των εκτεταμένων αλλαγών που πραγματοποιούνται στην κρατική μηχανή αλλά και στην τοπική αυτοδιοίκηση , που αποτελούν έναν από τους μοχλούς τους οποίους θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν οι υπουργοί για την εφαρμογή μέτρων και αποφάσεων.
Όλα αυτά φαίνεται ότι συνεκτιμούνται αυτές τις μέρες και ο κ Παπανδρέου θα καταλήξει στο τι ακριβώς θα κάνει, σε σχέση επίσης και με τις αλλαγές (εκ νέου) στο υπουργικό σχήμα (συγχωνεύσεις και επανασυστάσεις υπουργείων), αλλά και με την λειτουργία και ανασυγκρότηση του συστήματος συμβουλών στο Μ. Μαξίμου.
Ποιοι θα είναι οι κύκλοι
Σύμφωνα με το εξεταζόμενο σχέδιο οι κύκλοι στους οποίους θα χωριστούν τα υπουργεία θα είναι τέσσερεις, με θεματικά αντικείμενα .
Οι κύκλοι αυτοί θα θεσμοθετηθούν , με Προεδρικά Διατάγματα που θα καθορίζουν την λειτουργία της κυβέρνησης , με στόχο να αποτελέσουν θεσμικά όργανα που να μπορούν να λαμβάνουν και αποφάσεις για ορισμένα θέματα και να μην είναι, όπως παλαιοτέρα, απλώς άτυπες ομάδες υπουργών.
Η θεσμοθέτηση τους, θεωρείται σημαντικό βήμα, αν τελικά προχωρήσει το σχέδιο και αυτό γιατί θα υπάρχουν συγκεκριμένες αρμοδιότητες των κύκλων αλλά παράλληλα και συγκεκριμένες ευθύνες των μελών του αλλά και του συντονιστή του κύκλου ή όπως άλλοιως αυτός θα ονομάζεται. Έτσι, δεν θα μπορεί κάνεις εκ των υπουργών , μελών του κάθε τέτοιου οργάνου να μην προχωρα για λόγους προσωπικής πολιτικής ή διαφωνίας, μετρά και αποφάσεις που θα λαμβάνονται. Δεν θα μπορεί ουσιαστικά να «σαμποτάρει» την λειτουργία των κύκλων για πολιτικούς ή προσωπικούς του λογούς, κάτι που έγινε σε παλαιότερες εποχές , όταν προσπαθήθηκε κάτι αντίστοιχο.
Ο πρώτος κύκλος , Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ, ΑΣ ΤΟΝ ΟΝΟΜΑΣΟΥΜΕ ΕΤΣΙ, ΘΑ ΕΧΙ όπως ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ Οικονομικών, Οικονομίας-Ναυτιλίας-Αναπτυξης,και το υπουργείο Υποδομών.
Σε αυτό τον κύκλο θα ενταθούν, εάν τελικά ανεξαρτητοποιηθούν και πάλι, τα υπουργεία Ναυτιλίας ή Εμπορίου Αγοράς). Εξετάζεται επίσης και η πιθανότητα ένταξης σε αυτό τον κύκλο του υπουργείου Εργασίας, αν και υπάρχουν μια σειρά από προβλήματα σε σχέση με αυτό.
Ο δεύτερος κύκλος θα είναι ο λεγόμενος « Εξωτερικών και Άμυνας». Σε αυτόν εντάσσονται τα υπουργεία Εξωτερικών , Άμυνας και πιθανόν και το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Αν και για το τελευταίο υπάρχουν σκέψεις να ενταθεί σε άλλο κύκλο που αφόρα τα κοινωνικά , ας πούμε θέματα. Εξετάζεται το αν θα καταργηθεί ή θα παραμείνει το υπάρχων σήμερα ΚΥΣΕΑ, με πιο πιθανό να παραμείνει για μια σειρά από εθνικούς και άλλους λογούς.
Ο τρίτος κύκλος , Παιδείας Πολιτισμού, θα περιλαμβάνει τα δυο αυτά υπουργεία και πιθανόν το υπουργείο Τουρισμού αν τελικά μείνει και πάλι μόνο ότου. Το τελευταίο αυτό υπουργείο θα μπορούσε να πάει και στον οικονομικό κύκλο, αν και μάλλον δύσκολα. Σε αυτό τον κύκλο θα υπάγεται και η ενημέρωση (ΕΡΤ- ΑΠΕ και κυβερνητικός εκπρόσωπος). Ο τελευταίος βεβαίως θα έχει και απευθείας επαφή με το γραφείο του πρωθυπουργού και τον κ Παπανδρέου προσωπικά.
Ο τέταρτος κύκλος, ο κοινωνικός , φαίνεται ότι θα περιλαμβάνει τα υπουργεία Υγείας, Περιβάλλοντος , Δικαιοσύνης Εργασίας (μάλλον) και κατά πάσα πιθανότητα και το Εσωτερικών Δημοσίας Διοίκησης. Το αντικείμενο του θα είναι η κοινωνική πολιτική και γενικότερα η εξυπηρέτηση των πολιτών
Οι επικεφαλής των κύκλων
Σε κάθε έναν από τους τέσσερεις κυβερνητικούς κύκλους θα προΐσταται υπουργός, ο όποιος μπορεί να είναι και επικεφαλής ενός εκ των υπουργείων που μετέχουν στον συγκεκριμένο κύκλο ή να είναι υπουργός με τον τίτλο του Επικρατείας. Στην πρώτη φάση πάντως φαίνεται ότι, αν τελικά το σχέδιο εφαρμόσει, επικεφαλής θα είναι υπουργός του κύκλου για λογούς ισορροπιών.
Ο προϊστάμενος του κάθε κύκλου να αναφέρεται στον πρωθυπουργό και θα έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες συντονισμού του έργου των υπουργείων που μετέχουν στον κύκλο όμως δεν θα έχει (όπως τουλάχιστον προτείνεται) δυνατότητες υπογραφής σε θέματα κάθε υπουργείου . Αυτά θα αποτελούν αρμοδιότητα και ευθύνη του κάθε υπουργού, ο όποιος όμως θα πρέπει να συνεννοείται με τον επικεφαλής του κύκλου.
Οι επικεφαλείς του κάθε κύκλου θα ενημερώνουν κατά τακτά διαστήματα τον πρωθυπουργό και το γραφείο του για τις αποφάσεις αλλά και για την ημερησία διάταξη των συνεδριάσεων ενώ προτείνεται οι συγκεκριμένοι υπουργοί και ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως( αν υπάρχει) να αποτελούν μαζί με τον πρωθυπουργό την «νέα κυβερνητική επιτροπή». Πιθανόν μάλιστα , να παραμείνει και η κυβερνητική επιτροπή με την σημερινή της σύνθεση για λογούς ισορροπίας.
Με τα ως τώρα δεδομένα, επικεφαλής του πρώτου κύκλου, οικονομίας θα είναι ο υπουργός Οικονομικών κ Γ Παπακωνσταντίνου, του δευτέρου Εξωτερικών και Άμυνας, πιθανόν ο σημερινός υπουργός Επικρατείας κ Χ Παμπούκης ( που ίσως αναλάβει και την θέση του υπουργού Εξωτερικών). Υπάρχει πάντως και η πιθανότητα , αν ο κ Βενιζέλος παραμείνει στο υπουργείο Άμυνας ( πράγμα μάλλον απίθανο) για λογούς ισορροπιών τον ρόλο του συντονιστή να αναλάβει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θ Πάγκαλος .
Στον τρίτο κύκλο, Παιδείας Πολιτισμού τον ρόλο του επικεφαλής αναμένεται να αναλάβει ο σημερινός υπουργός Πολιτισμού κ Π Γερουλανος, είτε παραμένοντας σε αυτή την θέση είτε αναλαμβάνοντας τον ρόλο του υπουργού Επικρατείας , όπου θα ασχοληθεί ιδιαίτερα και με την επικοινωνιακή πλευρά της κυβέρνησης.
Τέλος στον τέταρτο κυλλό , αναμένεται να αναλάβει τον συντονισμό σημερινός υπουργός Δημοσίας Διοίκησης Γ Ραγκουσης , είτε παραμένοντας στην θέση του ( το πιο πιθανό) είτε αναλαμβάνοντας υπουργός Επικρατείας.
ΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΑΞΙΜΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ
Ένα ζήτημα που εξαρτάται σημαντικά από το αν θα θεσμοθετηθούν οι κύκλοι και κυρίως αν θα λειτουργήσουν με όλες τις αρμοδιότητες είναι και αυτό της αναβάθμισης του γραφείου του πρωθυπουργού και των συμβουλών του.
Ο κ Παπανδρέου είναι γνωστό ότι ήθελε να αναβαθμίσει το δικό του επιτελείο και να δημιουργήσει ένα ισχυρό σύστημα συμβουλών, με αρμοδιότητες και εμπλοκή στο όλο κυβερνητικό έργο , κατά το πρότυπο του λευκού Οίκου.
Το σχέδιο συνεχίζει να αποτελεί για τον πρωθυπουργό προτεραιότητα , φαίνεται όμως ότι η χρονική στιγμή δεν κρίνεται κατάλληλη για λογούς που έχουν να κάνουν κυρίως με την κατάσταση στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ και της κυβέρνησης αλλά και της πιθανής εμπλοκής της κρατικής μηχανής.
Έτσι , φαίνεται ότι το σχέδιο για σημαντική ενίσχυση( και θεσμική) του ρόλου των συνεργατών του πρωθυπουργού «πάει πίσω».
Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι οι σύμβουλοι και συνεργάτες του πρωθυπουργού δεν θα έχουν ρόλο στην πορεία του κυβερνητικού έργου. Το αντίθετο όπως φαίνεται. Ο κ Παπανδρέου φέρετε σε πρώτη φάση να έχει αποφασίσει να ενισχύσει τον ρόλο των συνεργατών του , χωρίς όμως να τους δώσει και ισχυρότατες θεσμικές αρμοδιότητες. Όμως θα γίνει σαφές σε όλους όπως φαίνεται ότι οι σύμβουλοι του πρωθυπουργού θα πρέπει να ενημερώνονται για τα όσα συμβαίνουν στους τομείς αρμοδιότητας τους «σαν να είναι ο πρωθυπουργός». Όμως δεν θα εμπλέκονται ακόμα στα ζητήματα αποφάσεων και μέτρων. Αυτό ίσως να γίνεται μόνον μέσω των συντονιστών του κάθε κύκλου υπουργείων.
Όσον αφόρα τους ξένους συμβούλους του πρωθυπουργού , που ήδη φτάνουν τους 4-5 , αυτοί θα έχουν απευθείας επαφή με τον πρωθυπουργό και με ορισμένους υπουργούς κατά περίπτωση αλλά θα ενημερώνονται και από συμβούλους του πρωθυπουργού.
Το σχέδιο πάντως για την δημιουργία ενός ισχυρού Μ. Μαξίμου, δεν έχει εγκαταλειφτεί από τον κ. Παπανδρέου και είναι βέβαιο πως κάποια στιγμή θα έλθει και πάλι στην επιφάνεια.
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΠΟΨΗ στις 13-08-2010)