Το μεγάλο στοίχημα για τον Γ. Παπανδρέου...

Η ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ Του Δημήτρη Ψαρράκη Πολιτικού επιστήμονα Είναι σαφές ότι το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται ισχυρό στ...

Η ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Του Δημήτρη Ψαρράκη

Πολιτικού επιστήμονα

Είναι σαφές ότι το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται ισχυρό στη τροχιά μίας κυβερνητικής προοπτικής με ένα νέο Πρόεδρο και μία νέα πολιτική αφήγηση. Η «πολιτική αφήγηση» δεν αποτελεί τόσο μία αθώα αφηρημένη έννοια που θα δώσει στο Κίνημα την επιχειρηματολογία ενός νέου αόριστου οράματος για τον τόπο. Είναι περισσότερο ένα «κοτράντο», μία κοινωνική σύμβαση της οποίας το περιεχόμενο θα πρέπει να εκφραστεί ως ένα συνεκτικός και συνεπής στην ολότητα και στη χρονική του έκταση στρατηγικός ορίζοντας. Αυτός ο στρατηγικός ορίζοντας όμως, δεν μπορεί να καθοριστεί ερήμην των οντολογικών και δομικών στοιχείων του κομματικού κορμού και των παρακείμενων μηχανισμών του.

Στις κυβερνητικές του θητείες το ΠΑΣΟΚ έπαιρνε ή έχανε πόντους στην αξιοπιστία και στην αποτελεσματικότητά του ανάλογα με την ταύτιση που ο κομματικός μηχανισμός είχε με το corpus της Κυβέρνησης. Επί κ. Α. Παπανδρέου, κόμμα και κυβέρνηση ταύτισαν τα συμφέροντά τους, επί κ. Κ. Σημίτη το συμφέρον του κόμματος δεν συνέπιπτε πάντοτε με αυτό της κυβερνητικής αναγκαιότητας. Στη πρώτη περίπτωση ενισχύθηκε η εκλογική βάση του ΠΑΣΟΚ αλλά και οι συντεχνιακές και πελατειακές σχέσεις ενώ στη δεύτερη περίπτωση το κόμμα αποδιοργανώθηκε αλλά η διακυβέρνηση υπήρξε στο παρονομαστή της αποτελεσματική.

Μία τρίτη περίοδος διακυβέρνησης βρίσκεται προ των πυλών. Ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ φέρνει το βάρος της εξισορρόπησης των δύο πόλων εξουσίας: κυβέρνησης και κόμματος. Ποια θα είναι η σχέση των δύο; Πως η μία θα επηρεάσει την άλλη; Αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα πρέπει να εξεταστούν υπό το πρίσμα δύο βασικών προκλήσεων που έχει μπροστά του ο κ. Παπανδρέου:

1. τη μακρόπνοη πολιτική επανατοποθέτηση σε έναν ορίζοντα οχταετούς διακυβέρνησης και

2. τη ενιαία έκφραση κυβέρνησης και κόμματος

Ως προς το πρώτο σημείο ο Πρόεδρος θα πρέπει να εξετάσει το ήθος και τον χαρακτήρα της πολιτικής του αφήγησης σε αντιστοιχία με την ανθρωπογεωγραφία του Κόμματος, στη βάση ηλικιακών, επαγγελματικών και εκπαιδευτικών κριτηρίων. Είναι όσο ποτέ σκόπιμο να προσδιορίσει ένα θεσμικά καθορισμένο και συλλογικά αποδεκτό «κύκλο ζωής» για τα στελέχη που θα αποτελούν την κοινοβουλευτική ομάδα και την ομάδα διακυβέρνησης. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μπει από τώρα στη συνολική διαδικασία ανανέωσης στη κατάρτιση των ψηφοδελτίων των εθνικών, ευρωπαϊκών και δημοτικών εκλογών, στην ένταξη νέων βουλευτών στο κυβερνητικό σχήμα, και στην δημιουργία μίας πολιτικά έγκυρης και όχι κομματικά στενόμυαλης ακαδημίας στελεχών.

Ως προς το δεύτερο σημείο ο κ. Παπανδρέου καλείται να βρει ένα λειτουργικό modus operandi προκειμένου να αποφύγει τα λάθη των προκατόχων του. Το νέο πρόσωπο του ΠΑΣΟΚ, συμβατό με τις απαιτήσεις της εποχής του, μετασχηματίζεται σταθερά με κοινωνιολογικούς όρους, περνώντας από την νεοτερική περίοδο του κόμματος των μαζών στη μετα-νεοτερική περίοδο του κόμματος με επίκεντρο τον άνθρωπο. Η πολιτική του κατάθεση είναι υποχρεωτικά περισσότερο ουμανιστική. Ο κομματικός μηχανισμός όμως, είναι «μηχανισμός», και είναι γεμάτος γρανάζια και γράσο, δηλαδή είναι απάνθρωπος και βρόμικος, χρήσιμος μόνο για εκείνον που σε κεντρικό ή περιφερειακό επίπεδο τον ελέγχει. Άχρηστος για όλους τους άλλους και επικίνδυνος για τον Πρόεδρο όσο αυτός δεν τον «λαδώνει» συστηματικά.

Μια συνολική επανατοποθέτηση αναδεικνύει τα παρακάτω κρίσιμα ερωτηματα: (1) σε ποιο βαθμό έχει επιτευχθεί η αντιστοιχία της πολιτικής αφήγησης και της πολιτικής ποιότητας των στελεχών στο κυβερνητικό στρατηγικό ορίζοντα του Κινήματος; (2) σε ποιο βαθμό τα στελέχη που θα αναδειχτούν μπαίνοντας στα ψηφοδέλτια θα εκφράζουν αυθεντικές κοινωνικές απαιτήσεις και την πολιτική ποιότητα που εκφράζεται από τον Πρόεδρο του Κινήματος και όχι τη μετριότητα των βουλευτάδων και κομματαρχών που στήνουν τα ψηφοδέλτια στα μέτρα τους; (3) ποια θα είναι η αντίδραση του Προέδρου στις εσω/εξω-κοινοβουλευτικές συντεχνίες που ακονίζουν τα νύχια τους έτοιμες να «φάνε» και σε ποιο βαθμό αυτές θα τολμήσουν να υπονομεύσουν το ριζοσπαστικό και αναθεωρητικό πρόγραμμα της επερχόμενης κυβέρνησης αν δεν πάρουν αυτά που ζητάνε;

Ο πολιτικός μετασχηματισμός του ΠΑΣΟΚ είναι πραγματικότητα, και όλα τα παραπάνω ερωτήματα θα απαντηθούν, έτσι κι αλλιώς, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σε ικανοποιητικό, ή όχι, βαθμό. Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, όπως και κάθε άλλη ηγεσία, γνωρίζει το αυτονόητο: Ότι κυβερνάει ανθρώπους, ότι κυβερνάει σύμφωνα με καταστατικούς κανόνες και ότι δεν θα κυβερνάει για πάντα. Η πρόκληση για τον κ. Γ. Παπανδρέου είναι προφανής, και όπως κάθε ηγέτης έτσι και εκείνος, όταν θα κλιθεί από το Δικαστήριο της Ιστορίας να απολογηθεί για τα χρόνια που ασκούσε εξουσία, η ετυμηγορία που θα λάβει θα εξαρτηθεί από την απάντηση που θα δώσει στα ακόλουθα ερωτήματα: υπήρξε πολιτικός με θάρρος; υπήρξε πολιτικός με δίκαιη κρίση; υπήρξε πολιτικός με πάθος; Θάρρος, Δικαιοσύνη, Πάθος: Αυτά θα καθορίσουν την ριζοσπαστική επανατοποθέτηση του νέου ΠΑΣΟΚ.