Τελικά, οι Λεβαντίνοι χάνουν τα πάντα...

. Του Παναγιώτη Ήφαιστου* . . Ο όρος «λεβαντίνος» συνυφαίνεται εννοιολογικά, με αλλοιωμένες και ρευστές συνειδήσεις, με εκφυλισμένες ιστορι...

.
Του Παναγιώτη Ήφαιστου*
. .
Ο όρος «λεβαντίνος» συνυφαίνεται εννοιολογικά, με αλλοιωμένες και ρευστές συνειδήσεις, με εκφυλισμένες ιστορικές καταγωγές, με οπορτουνιστές εμπόρους, με πολιτικά δοσίλογους, με ικέτες αφεντών, με υπόδουλους και υποτελείς έναντι αντιτίμου ευζωίας, καλοπέρασης και πλουτισμού. Εύκολα αλλάζουν την ιστορική τους μνήμη για να γίνουν αρεστοί στον ισχυρό αφέντη, συνειδητά υιοθετούν αυτό που ο κατακτητής θέλει και γίνονται χαμαιλέοντας για να προσαρμοστούν σε κάθε κατάσταση, κάθε αφέντη και στις συνθήκες κάθε εποχής. Θα «προσαρμοστούμε στα συμφέροντα του άλλου» για να επιβιώσουμε ή θα κάνουμε «έντιμους συμβιβασμούς», λένε όταν τα βρούνε σκούρα.

Στην οθωμανική Σμύρνη, λοιπόν, την κοσμοπολίτικη Σμύρνη των εμπόρων, των μικτών πληθυσμών και των ωφελιμιστικών συνυπάρξεων, είχαμε πολλούς λεβαντίνους, απομεινάρια της εδουάρδιας εποχής. Η συνέντευξη του Τζάιλς Μίλτον, Βρετανού ιστορικού και συγγραφέα, σε ελληνικό περιοδικό, είναι συγκλονιστική. Περιγράφει -το βιβλίο του «Χαμένος Παράδεισος Σμύρνη 1922» υποθέτω θα είναι ακόμη πιο συναρπαστικό- πώς οι λεβαντίνοι εξανεμίστηκαν. Εκδιώχθηκαν, σκοτώθηκαν, μετανάστευσαν στη Βρετανία, όπου όμως τους θεωρούσαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

Παρά τους ευσεβείς τους πόθους πως θα μπορούσαν να προσαρμοστούν στους νεοτούρκους, έχασαν, τελικά, τα πάντα. Σταχυολογώ μερικές φράσεις του Μίλτον: Η Συνθήκη της Λωζάν(α)νης νομιμοποίησε τελικά την εθνοκάθαρση και τη μεταφορά πληθυσμών από το ένα μέρος στο άλλο. Οι Αμερικανοί ξεκαθάρισαν πως αυτό που τους ενδιάφερε ήταν η θωράκιση των δικών τους συμφερόντων. «Οι Λεβαντίνοι δεν ενδιαφέρονταν ποιος κυβερνά τη Σμύρνη εφόσον οι ίδιοι μπορούσαν να συνεχίσουν να βγάζουν χρήματα». Ακόμη πιο επίκαιρο: «Εκπλήσσομαι από τον κυνισμό των Βρετανών και των Αμερικανών. Το ενδιαφέρον τους επικεντρωνόταν μόνο στις οικονομικές προοπτικές των εδαφών και δεν νοιάζονταν για τους τοπικούς πληθυσμούς». Τελικά, μας θυμίζει ο Μίλτον, «οι περισσότεροι Λεβαντίνοι έχασαν τις περιουσίες και τα σπίτια τους. Πολλοί από αυτούς δεν επέστρεψαν ποτέ και καταστράφηκαν μετά τον πόλεμο. Λίγοι από αυτούς επέστρεψαν, ειδικά αυτοί που είχαν καλές σχέσεις με την τουρκική διοίκηση. Οι περισσότεροι έχασαν τα πάντα».

Μας επιστρέφουν στο μέλλον όλα αυτά. Ενδιαφέρουν ζωτικά κάποιο ταλαίπωρο λαό της Ανατολικής Μεσογείου του οποίου οι ηγέτες βάλθηκαν να καταστείλουν την ιστορική μνήμη, να καταργήσουν τα σύμβολά του, να αποδομήσουν τους αγωνιστές της ελευθερίας του, να τον προσαρμόσουν στο βάρβαρο εισβολέα και να το μετατρέψουν, εν γένει, σε νέο-λεβαντίνο μίας χρήσεως.
*Ο Παναγιώτης Ήφαιστου είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων.
http://www.ifestosedu.gr/ - info@ifestosedu.gr
------------------------------------------------